با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
تفکیک پیش‌ارجاعی‌ها و تبیین رابطه معرفگی با مرجعداری در قرآن کریم‌ (رویکردی تلفیقی از نظریه مرکزیت و نظریه بهینگی)

حسین بازوبندی؛ مهین ناز میردهقان

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، ، صفحه 11-32

https://doi.org/10.30473/quran.2021.35839.2099

چکیده
  عناصر پیش‌ارجاعی، و به طور خاص ضمایر، در قرآن کریم، با ظرافت بسیار خاص و پیچیدگی منحصر به فرد تعبیه شده‌اند. از این‌رو، تفکیک عناصر پیش‌ارجاعی یا به عبارتی شناسایی مرجع یک عنصر ارجاعی در قرآن نیاز به ضوابط و اصول ویژه‌ای دارد. مسلماً، عدم تفکیک صحیح این عناصر، منجر به کژتابی‌ها و ابهاماتی می‌شود که به معنا و درک مخاطب از متن قرآن ...  بیشتر

نقد و تحلیل رهیافت‌های تفسیری فریقین ذیل آیه 190 سوره اعراف

احسان الله درویشی؛ عزت الله مولایی نیا؛ سیما البوغبیش

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 11-26

https://doi.org/10.30473/QURAN.2022.55557.2849

چکیده
  تعیین مرجع ضمیر در فراز «جَعَلا لَهُ شُرَکاءَ فِیما آتاهُما» از آیه 190 سوره اعراف، چالشی در میان مفسران فریقین پدید آورده است: بازگشت ضمیر فعل « جَعَلا» به حضرت آدم و حوا چگونه با عصمت حضرت آدم سازگاری خواهد داشت؟ متون روایی پرشمار ذیل آیه نشان از دیرینگی چالش در سده‌های نخست اسلامی دارد. مفسران فریقین رهیافت‌های گوناگونی ...  بیشتر

زبان قرآن
استعاره مفهومی حبل در قرآن کریم

سیده زینب حسینی؛ مرضیه محصص

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 11-24

https://doi.org/10.30473/quran.2022.63068.3120

چکیده
  استعاره مفهومی، بخش مهمی از زبان شناسی شناختی را تشکیل می دهد و به مثابه ابزاری برای اندیشیدن است که واقعیت ها و تجربه های بشری را با مقوله بندی نوینی عرضه می کند. این مقاله استعاره مفهومی «حبل» در قرآن را بررسی کرده که در ضمن داشتن معنای کلی پیوند و ارتباط، ساختاری متشکل از چندین نوع استعاره دارد. در آیه ای، حبل همچون عهد و ذمه ...  بیشتر

روابط برون سوره‌ای از دیدگاه علّامه طباطبایی«ره»

عبدالهادی فقهی زاده؛ محمدجواد آزادی

دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1392، ، صفحه 7-23

چکیده
  محقّقان از دیرباز به موضوع ارتباط و تناسب سوره­های قرآن توجّه داشته و در این باره نظریّات متعدّدی مطرح کرده­اند؛ که این دیدگاه­ها در تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان، آراء علّامه طباطبایی«ره»، با توجّه به جایگاه علمی ایشان بخصوص در زمینهﻯ تفسیر قرآن، از اهمیّت دو چندانی برخوردار است؛ موضوعی که به دلایل ...  بیشتر

پیوند مفهوم خلیفة الله در قرآن با امامت از دیدگاه متکلمان فریقین

فتح الله نجارزادگان؛ سلمان بابائی گواری

دوره 2، شماره 1 ، مهر 1392، ، صفحه 7-26

چکیده
  این پژوهش عهده دار تبیین چیستی خلیفة اللهی در قرآن و بررسی نحوه پیوند آن با امامت است. گسترده­ترین آیه در زمینه استخلاف آیه 30 سوره مبارکه بقره است، خلیفة الله برترین موجودات و دارای شؤون متمایزساز از دیگران است. امامت در دیدگاه شیعه عبارت از جانشینی انبیاء و خلافتی از جانب حق تعالی در همه امور دینی و دنیایی است که با نصب الهی تعیین ...  بیشتر

بررسی آراء تفسیری معنای «غیر بعید» درآیه 31 سوره ق

محمدرضا حاجی اسماعیلی؛ زهرا محققیان؛ ابوالفضل نصری

دوره 3، شماره 1 ، مهر 1393، ، صفحه 7-20

چکیده
  مفسران قرآن واژه «غیر بعید» در آیه 31 سوره ق «وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ غَیْرَ بَعِید» (ق/31) را دارای چهار احتمال نحوی ظرف مکان، ظرف زمان، حال، صفت مصدر محذوف دانسته­اند. این در حالی است که ایشان درباره تفسیر این واژه، حدود 9 احتمال معنایی بیان­کرده ولی برای اکثر آنها دلیلی ارائه نداده­اند. این پژوهش با ...  بیشتر

بررسی تطبیقی مبانی تفسیری شیخ طوسی و فخر رازی و تاثیر آن در موضوع نسخ

محسن قاسم پور؛ فاطمه حاجی اکبری

دوره 3، شماره 2 ، فروردین 1394، ، صفحه 7-22

چکیده
   فخر رازی و شیخ طوسی گرچه به لحاظ کلامی دارای دو خاستگاه فکری‌اند اما با توجه به رویکرد عقل گرایانه خود در تفسیر در قلمرو نسخ دارای دیدگاه‌های خاصی‌اند این رویکرد عقل گرایانه برخاسته ازمبانی تفسیری این دو مفسر بزرگ مسلمان است. مبانی تفسیری که در حکم پیش فرض ها و اصول بنیادین مفسرآن قرآن است، در نحوه کیفیت تفسیری مفسر بازتاب می ...  بیشتر

عوامل مؤثر بر تکوین نگرش ایمانی در قرآن کریم با رویکرد روان‌شناسی اجتماعی

مهدی ایزدی؛ سید سجاد طباطبائی نژاد؛ سید محمدرضا رضازاده

دوره 4، شماره 1 ، مهر 1394، ، صفحه 7-24

https://doi.org/10.30473/quran.2015.2512

چکیده
  «ایمان» و «نگرش» به ترتیب از محوری‌ترین مفاهیم در آموزه‌های دینی و روان‌شناسی اجتماعی می‌باشند. برایند پیوندی نزدیکی میان حوزه موضوعی نگرش در روان‌شناسی اجتماعی، تعلیم و تربیت کاربردی و مباحث قرآنی در حوزه ایمان، اصطلاح «نگرش ایمانی» را ساخت می‌دهد. نگرشی که با رویکردی قرآنی و مبتنی بر الگوهای تکوین نگرش‌های ...  بیشتر

بررسی تطبیقی ترجمه‌های انگلیسی قرآن آربری، شاکر و قرایی از آیات منتخب سوره رعد

خدیجه عامری؛ زینب‌السادات حسینی

دوره 4، شماره 2 ، فروردین 1395، ، صفحه 7-24

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3054

چکیده
  قرآن کتابی است با زیبایی ظاهری و عمق معنایی تکرار‌ناشدنی و هر ترجمه تلاشی است بشری جهت انتقال این اثر الهی به مخاطبان و از آنجایی که این فرآیند خالی از کاستی نیست، پالایش ترجمه‌های قرآن جهت هر چه روزآمدتر کردن آنها امری لازم و ضروری می‌نماید تا پیام قرآن با کمترین خلل به گوش جهانیان برسد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به مقایسه سه ...  بیشتر

ماهیت «لیلة القدر»، درآمدی بر فهم دوساحتی مفردات قرآنی

محمد حسن صانعی پور

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، ، صفحه 9-22

چکیده
  در این مقاله با گذر از مسئلة «ما أدری» بودن لیلة القدر و در مواجهه با مسئلة «پیچیدگی» حاکم بر این شب و با تکیه بر توان ادراکی محدود بشری، از بین ابعاد بیکران این لیلة بعد معنوی ـ ارزشی آن با استفاده از تحلیل معناشناختی مفرده «مبارک» ـ که در متن قرآن دارای «روابط جانشینی» با «القدر» است ـ و تحلیل درون متنی مفرده ...  بیشتر

تجلی خدای گفتگو در کاربرد قرآنی «قُل»

احد فرامرز قراملکی

دوره 2، شماره 2 ، فروردین 1393، ، صفحه 9-23

چکیده
  گونه‌ای از خطاب قرآن، خطاب با قل است که 332 بار آمده است. چنین خطابی ساختار شش‌بخشی دارد و از حیث پیام قل، فراپیام و مخاطب آن گوناگون است. کاربرد قل در آیات مکی بیش از آیات مدنی است. تناسب بین پیام و مخاطب آن و رصد کردن فراپیام و نیز جستجو از سرّ کاربرد قرآنی قل مسایل تحقیق حاضر است. خطاب قل، بر حسب مخاطب آن پیام، مضمون‌های گوناگونی از ...  بیشتر

بررسی نسبت مکتب ادبی امین الخولی با اندیشه‌های معتزله

سهیلا پیروزفر؛ حسن زرنوشه فراهانی؛ حمید ایماندار

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، ، صفحه 11-28

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3413

چکیده
  امین‌الخولی (1895- 1966م) با تأکید بر اولویت داشتن پژوهش ادبی در مطالعه قرآن، مکتب ادبی معاصری در تفسیر قرآن پایه‌ریزی کرد که از سوی محققانی نظیر محمد احمد خلف الله، عایشه بنت‌الشاطی و نصر حامد ابوزید مورد استقبال قرار گرفت و امتداد یافت؛ اما بهره‌گیری این جریان از بعضی آراء مفسران معتزلی مانند زمخشری و نیز تأکید بر اندیشه خلق قرآن سبب ...  بیشتر