با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
تفسیر
عقاید بنیادین مسیحیت در بوته نقد مفسران قرآن کریم

محمد آسائی؛ محمود واعظی

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 77-94

https://doi.org/10.30473/quran.2022.62596.3101

چکیده
  نظر به رسالتی که مفسران قرآن کریم در بیان معنا و مراد آیات کریمه قرآن دارند، در این تحقیق، آراء ایشان در بیان و فهم آیاتی از قرآن که به نقد افکار و عقاید بنیادین مسیحی متعرض شده‌اند، مورد کاوش و ارزیابی قرار گرفته است. تبیین و ارزشیابی نظرات مفسران قرآنی در این موضوع، می‌تواند به فهم بهتری از این آیات قرآن منجر شده و برخی ابهامات و ...  بیشتر

تحلیل ترجیح قرائت مشهور در «الفرقان فی تفسیر القرآن» با تاکید بر رویکرد مفسر

مینا شمخی؛ قاسم بستانی؛ زهرا قاسم نژاد؛ آمنه امیدی

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 171-186

https://doi.org/QURAN-2103-2920(R1)

چکیده
  دانش قرائت از علوم مورد نیاز مفسر در تبیین و فهم مراد الهی است. سیر تاریخی دانش قراءات و نگاه مفسران به این دانش حکایت از تفاوت نگاه مفسران و اندیشمندان به قرائت‌های قرآن کریم است. در برخی از برهه‌های تاریخ، شاهد نگاهی ادبی به قراءات و در برخی از دوران‌ها، با رویکرد حدیثی به قرائت قرآن کریم روبرو هستیم. از سویی، علاوه بر نوع نگاه‌ها ...  بیشتر

بازشناسی معنای «امت واحده» با تأکید بر آیه «وَ لَو شاءَ رَبُّکَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً واحِدَةً وَ لا یَزالُونَ مُختَلِفین» (هود/۱۱۸)

حسین خوشدل

دوره 8، شماره 2 ، فروردین 1399، ، صفحه 29-44

https://doi.org/10.30473/quran.2020.6999

چکیده
   در آیات قرآن بر این حقیقت تأکید شده که مردم امت واحده‌ای بودند (بقره/۲۱۳) و یا اگر خداوند اراده می‌کرد آنها را همواره بر امت واحده‌ای قرار می‌داد (مائده/۴۸، یونس/۱۹، هود/۱۱۸، نحل/۹۳، شوری/۸ و زخرف/۳۳). مفسران از گذشته تاکنون با ارائه تفاسیر متفاوت سعی کرده‌اند، معنای امت واحده را بیان کنند. تقریباً قریب به‌اتفاق مفسران منظور از ...  بیشتر

قرائت و تفسیر قرآن در کلام امام صادق علیه‌السلام

عباس رهبری؛ جواد خانلری

دوره 8، شماره 2 ، فروردین 1399، ، صفحه 159-172

https://doi.org/10.30473/quran.2020.7028

چکیده
  این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه امام صادق علیه‌السلام درخصوص قرائت و تفسیر قرآن کریم انجام شده است. روش پژوهش تاریخی است که به‌صورت توصیفی- تحلیلی بوده و مطالب مربوط به آن از منابع معتبر تاریخی و حدیثی و به‌شیوه کتابخانه‌ای گردآوری شده است. برای شناخت بیشتر قرآن کریم باید تفسیری بلیغ و قرائت صحیح در دسترس ما باشد تا درک درست از کلام ...  بیشتر

معناشناسی تطبیقی واژه‌ «تفسیر» در زبان‌های عبری، سریانی و عربی با تکیه بر قرآن و عهدین

محمد علی همتی؛ وفادار کشاورزی

دوره 8، شماره 2 ، فروردین 1399، ، صفحه 173-186

https://doi.org/10.30473/quran.2020.7034

چکیده
  گام نخست در فهم قرآن کریم، درک معنای صحیح واژگان است. تحقق این امر در گرو بررسی دقیق منابع لغت زبان عربی است و گاهی نیز مراجعه به زبان‌های هم‌خانواده عربی کمک‌کننده است. یکی از واژگان مهمی که از قرون اولیه هجری میان مسلمانان رایج و تثبیت گردیده، واژه تفسیر است. این واژه در دو ساحت معنایی به کار رفته است: 1. توضیح و شرح آیات؛ 2. مجموعه‌های ...  بیشتر

بررسی و تحلیل گزارش‌ها و نقدهای شیخ بهایی در تفسیر عروة الوثقی پیرامون وحدت سوره‌ها و جزئیت بسمله

محمد علی تجری؛ محمد تقدمی صابری

دوره 8، شماره 1 ، مهر 1398، ، صفحه 109-122

https://doi.org/10.30473/quran.1970.6423

چکیده
  بهاء الدین محمد بن حسین عاملی (953-1030ق) بشناخته به «شیخ بهایی» در تفسیر گران‌سنگ العروة الوثقی آرای مفسران در تفسیر سوره حمد را گزارش کرده، پس از تحلیل و نقد، هر یک را در ترازوی صحت‌وسقم نهاده، دیدگاه خویش را بازتابانده است. ارائه و تحلیل گزارش‌ها و نقدهای شیخ بهایی دربارۀ استقلال یا اتحاد سوره‌های «ضحی و شرح» و «فیل و ...  بیشتر

تحلیل انتقادی مبانی تفسیری سلفیه

عبدالهادی فقهی زاده؛ علیرضا دل افکار؛ رقیه علی زاده

دوره 7، شماره 2 ، فروردین 1398، ، صفحه 95-116

https://doi.org/10.30473/quran.2019.5996

چکیده
  سلفیه تکفیری در حوزه تفسیر قرآن با استناد به ظواهر آیات، روایات و سیره پیامبر و اصحابش، به آنچه از قدیم مانده سخت پایبندند و عقاید صحیح اسلامی را منحصر به «ظواهر» قرآن و سنت می‌دانند و از هرگونه تفسیر، ژرف‌نگری و بهره‌گیری از عقل، علم و فلسفه در تعالیم دین و تطبیق آن با مقتضیات زمان اجتناب می‌ورزند. ورود مجاز در قرآن را انکار ...  بیشتر

گونه‌شناسی تفسیر قرآن کریم بر پایه ادعیه مأثوره

محمدرضا شاهرودی؛ حمید حسن زاده

دوره 7، شماره 1 ، مهر 1397، ، صفحه 129-146

https://doi.org/10.30473/quran.2018.5216

چکیده
  تفسیر قرآن کریم پس از آنکه دوره‌های نخستین خود را پشت سر گذاشت و حدیث (به‌عنوان تنها منبع شناخت) در تفسیر قرآن نقش ایفا نکرد، صبغه اجتهادی به خود گرفت و نیازمند منابع بیشتر برای فهمی دقیق‌تر شد. به‌ویژه اینکه آن منبع، جنبه شرعی داشته و دارای سنخیت کاملی با خود قرآن از جهت انتساب به معصوم باشد. در جستجوی این مهم با منبع یا اصلی دیگر ...  بیشتر

تأثیر تفسیر بر وقف و ابتدا با تکیه بر آراء ابوعمرو دانی و محمد خلف الحسینی (مطالعه موردی اختلافات در سوره مبارکه حدید)

علیرضا سبحانی؛ محمد ناصحی

دوره 5، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 127-144

https://doi.org/10.30473/quran.2017.3845

چکیده
  مهم‌ترین شاخصه تلاوت مطلوب قرآن کریم، ابتناء آن بر ارائه معانی و مفاهیم صحیح کلام الهی است تا از رهگذر آن هدف اصلی تلاوت که هدایتگری و معرفت‌افزایی است حاصل گردد. این هدف با فراگیری دانش وقف و ابتدا و به‌کارگیری آن در تلاوت، قابل دستیابی است. از سوی دیگر دانش وقف و ابتدا مبتنی بر برداشت‎های تفسیری عالمان این شاخه از دانش‌های قرآنی ...  بیشتر

مبانی رویکرد تاریخی در تفسیر قرآن کریم

محمدرضا حسینی؛ علی فتح اللهی

دوره 3، شماره 2 ، فروردین 1394، ، صفحه 43-60

چکیده
  قرآن کریم دارای آیات تاریخی فراوانی است که، توجه به تاریخ عصر جاهلی و شناخت شرایط عصر نزول و حوادث صدر اسلام در فهم و تفسیر بسیاری از آیات آن از ضرورت و اهمیت فراوانی برخوردار است. در واقع، آگاهی از تاریخ که قرآن به گونه‌ای اشاره وار از آن یاد کرده، موجب روشنی مفاهیم آیات مربوط به این نوع می‌گردد؛ شناخت آداب و رسوم مختلف عصر جاهلی مانند ...  بیشتر

کارایی قاعده «تَعلیقُ الحُکمِ عَلَی الوَصفِ مُشعرٌ بِالعِلیّة» در تفسیر قرآن کریم

محمدرضا ستوده نیا؛ مهدی رجائی

دوره 3، شماره 1 ، مهر 1393، ، صفحه 105-122

چکیده
  آشنایی با قواعد علم اصول و به‌ویژه مباحث الفاظ آن، از بایسته‌های مفسّران قرآن کریم است. یکی از قواعدی که در این دانش ارزشمند، از آن نام برده شده قاعده «تَعلیقُ الحُکمِ عَلَی الوَصفِ مُشعرٌ بِالعِلیّة» می‌باشد. در این نوشتار که با روش توصیفی تحلیل محتوی انجام می‌شود، نویسنده بر آن است، افزون بر بیان مفهوم و بررسی میزان حجیت ...  بیشتر

سازگاری تفسیر آیات با دو رویکرد مجموعی و تفکیکی

سهیلا پیروزفر؛ فهیمه جمالی راد

دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1392، ، صفحه 86-100

چکیده
  انتخاب انواع روش­های تفسیری بستگی به نوع نگاه مفسّر به قرآن دارد، مفسّر در نگرش ساختاری و مجموعی به قرآن، مدلول و معنای آیه را با ابزارهای گوناگون و از همه مهم­تر با توجه به سیاق آیه واکاوی می­کند، اما در نگرش تجزیه­ای و تفکیکی، عنصر سیاق چندان اهمیتی ندارد، در این دیدگاه می­توان آیات را تقطیع نمود و معنای استقلالی آن را مد ...  بیشتر

بازکاوی اعتبار و کاربرد عقل در فهم قرآن از دیدگاه معصومان علیهم‌ السلام

زهره اخوان مقدم

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، ، صفحه 115-130

چکیده
  مقالة حاضر با هدف بازکاویِ اعتبار و کاربرد عقل در حوزة فهم قرآن، از روایات معصومانعلیهم‌السلام که وارثان و عالمان قرآن هستند، مدد می‌گیرد. این پژوهش، ابتدا گامی به‌سوی شناخت عقل برداشته، و از ماهیت عقل، و نیز ارزش آن در کلام اهل بیتعلیهم‌السلام سخن گفته است. آن هنگام، روایات معصومانعلیهم‌السلام را در حیطة ارتباط عقل و فهم قرآن ...  بیشتر