سیدخداکرم فلاحی؛ محسن قاسم پور؛ حسین حیدری؛ سعید رحیمیان
چکیده
تلاش در پی فهم اسم اعظم خداوند یکی از دغدغه های انسان‌ها بوده که همواره اندیشمندان به آن توجه داشته‌اند. این پژوهش از روش کتابخانه‌ای با رویکرد تحلیلی_ تاریخی کوشیده سیر اسم اعظم در تفاسیر عرفانی را مورد بررسی قرار دهد.سهل بن عبد اللّه تستری اولین مفسری است که از اسم اعظم سخن گفته است. بیشتر مفسران در باب اسم اعظم اظهار نظر نکرده و ...
بیشتر
تلاش در پی فهم اسم اعظم خداوند یکی از دغدغه های انسان‌ها بوده که همواره اندیشمندان به آن توجه داشته‌اند. این پژوهش از روش کتابخانه‌ای با رویکرد تحلیلی_ تاریخی کوشیده سیر اسم اعظم در تفاسیر عرفانی را مورد بررسی قرار دهد.سهل بن عبد اللّه تستری اولین مفسری است که از اسم اعظم سخن گفته است. بیشتر مفسران در باب اسم اعظم اظهار نظر نکرده و به نقل روایات بسنده کرده‌اند. پس از ظهور ابن عربی در قرن هفتم و توجه ویژه وی به اسم اعظم، پرداختن به این موضوع در تفاسیر بعد از قرن هفتم چشمگیر است.اسم اعظم خداوند در قرآن وجود دارد. اسم «الله» اسم لفظی اسم اعظم خداوند است که برهمه اسماء برتری دارد و اسمی جامع تر و کاملتر از آن برای ذات خداوند وجود ندارد. برخی از مفسران فقط به اعظم بودن اسم «الله» بسنده نکرده و اسامی دیگری از جمله «الْحَیُّ الْقَیُّومُ»، «ربّ»، «ذوالجلال و الاکرام»، «حروف مقطعه قرآن»، «روح القدس»، «مالک الملک»، آیات ابتدای سوره «الحدید» و آیات آخر سوره «الحشر» را از مصادیق اسم اعظم معرفی کرده‌اند. هر کدام از اسماءالهی در خارج صورتی دارد که مظهر آن اسم می‌باشد، و آن اسم صاحبان آن مظاهر وجلوه‌ها هستند، از این روی انسان کامل مظهر اسم اعظم خداوند است و منظور از انسان کامل پیامبر خاتم(ص) و ائمه اطهار(ع) و در عصر حاضر حضرت صاحب الزمان(عج) است.
راضیه شیرینی
چکیده
«انفاق» یکی از مفاهیم ارزشی قرآن کریم است که در آیات متعدد از آن سخن رفته است. این پژوهش با هدف بررسی نقش عناصر وجهی و بلاغی آیات مرتبط با انفاق در تعیین خوانش معنای مناسب آیات مزبور و با روش تحلیلی انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که سبک به کار رفته در آیات مرتبط با انفاق، سبک اقناعی بوده و خداوند در این آیات از شیوه ی بهم ...
بیشتر
«انفاق» یکی از مفاهیم ارزشی قرآن کریم است که در آیات متعدد از آن سخن رفته است. این پژوهش با هدف بررسی نقش عناصر وجهی و بلاغی آیات مرتبط با انفاق در تعیین خوانش معنای مناسب آیات مزبور و با روش تحلیلی انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که سبک به کار رفته در آیات مرتبط با انفاق، سبک اقناعی بوده و خداوند در این آیات از شیوه ی بهم آمیختهی تشویق وتحذیر استفاده کرده است. در این آیات، با به کار بردن بندهای با وجهیت معرفتی(اخباری، امری، سوالی ، شرطی) و وجهیت تکلیفی با قطبیت مثبت وتعهد وجهیتی بالاو نیز استفاده از عناصر وجهی تأکیدی در قالب گوینده ای قدرتمند، اطمینان گوینده از مطالب ارائه شده به مخاطبان نشان داده شده است. آرایه های ادبی (تشبیه تمثیلی، استعاره، مجاز، ابجاز و کنایه) نیز در کنار وجهیت، اهتمام و اصرار گوینده در تفهیم مطالب به مخاطبان را نشان داده و با کاربست آنها زمینه ی تأمل بیشتر مخاطبان آیه، در راستای اقناع مخاطب در پذیرش سخنان خود در راستای انجام انفاق با شروط ذکر شده در آیات را ایجاد کرده است. همراهی عناصر وجهی با بلاغی در آیات مرتبط با انفاق، میزان بالای قاطعیت خداوند از توجه دادن مردم به انفاق مطلوب و نیز الزام وی به انجام آن را نشان می دهد.
عاطفه زرسازان؛ زینب سادات قوام
چکیده
در قرآن کریم هر واژه‌ای برای معنایی خاص وضع شده است؛ از این رو هیچ دو واژه‌ای مترادف تام نیست؛ بنابراین شناخت دقیق واژگان و کشف تفاوت معنایی آنها یک ضرورت تفسیری شمرده می‌شود. پژوهش حاضر در راستای فهم درست و معنای دقیق هر یک از واژگان مرتبط با مفهوم رنج در قرآن کریم تدوین شده است.این پژوهش با استفاده از روش معناشناسی به تبیین مفهوم ...
بیشتر
در قرآن کریم هر واژه‌ای برای معنایی خاص وضع شده است؛ از این رو هیچ دو واژه‌ای مترادف تام نیست؛ بنابراین شناخت دقیق واژگان و کشف تفاوت معنایی آنها یک ضرورت تفسیری شمرده می‌شود. پژوهش حاضر در راستای فهم درست و معنای دقیق هر یک از واژگان مرتبط با مفهوم رنج در قرآن کریم تدوین شده است.این پژوهش با استفاده از روش معناشناسی به تبیین مفهوم رنج وسختی از دیدگاه قرآن کریم پرداخته است؛ بدین گونه که با تحلیل معنای واژگان از طریق روابط معنایی همنشین‌هایشان سپس مشخص کردن حوزه معنایی و در نهایت مؤلفه معنایی آنها مشخص گردید،"عنت" در همنشینی با واژه های" رسول ، ودّ، خشی" رنجی است که ارتکاب گناه، علت آن، آسیب زننده به روح، ظرف مستقر آن دنیا و پیامد آن هلاکت و ضلالت است در حالیکه "نصب" در هم نشینی با وازه های "مسّ،عذاب،اصاب " آسیب زننده به جسم است که در دنیا و آخرت ممکن است گریبان انسان را بگیرد. کریم "کدح" عبارت است از رنجی با بار معنایی مثبت، مربوط به بعد جسمی و روحی انسان که ظرف مستقر آن دنیا و برزخ است؛ رنجی که انسان برای رسیدن به شأن حقیقی خود که مقصد آن خالق است متحمل می‌شود و "کبد" ناظر به شرایط خلقت انسان در دنیاست که شامل رنج های جسمی و روحی می‌گردد که در صورت داشتن ایمان و صبر موجب رشد و تعالی انسان گشته و در غیر آن صورت این رنج می‌تواند پیامد های منفی داشته باشد که منجر به هلاکت انسان می‌گردد.
تفسیر
سیده فاطمه موسوی
چکیده
تفسیر اجتهادی قرآن یکی از روش های تفسیری و حاصل استفاده ابزاری از برهان و قرائن عقلی و استفاده از نیروی فکر در جمع‌بندی آیات است. تفسیر اجتهادی قواعدی دارد که رعایت آنها، سبب استواری تفسیر می‌شود که بدون توجه به قواعد تفسیری، مسیر تفسیر به سمت تفسیر به رأی منحرف خواهد شد. عبدالعلی بازرگان دارای تفسیری صوتی با روش اجتهادی است. وی با ...
بیشتر
تفسیر اجتهادی قرآن یکی از روش های تفسیری و حاصل استفاده ابزاری از برهان و قرائن عقلی و استفاده از نیروی فکر در جمع‌بندی آیات است. تفسیر اجتهادی قواعدی دارد که رعایت آنها، سبب استواری تفسیر می‌شود که بدون توجه به قواعد تفسیری، مسیر تفسیر به سمت تفسیر به رأی منحرف خواهد شد. عبدالعلی بازرگان دارای تفسیری صوتی با روش اجتهادی است. وی با تحصیلات دانشگاهی غیردینی و پژوهش های متعدد قرآنی، فعالیت-های تفسیری در رسانههای سمعی و بصری و صفحات مجازی دارد. اقامت او در آمریکا، شرایط مناسبی را برای فعالیتهای فرامرزی پدید آورده و از این رهگذر مخاطبان ویژه ای را به خود جلب کردهاست. این مقتضیات، ضرورت تحلیل و نقد روش تفسیری وی را آشکار می‌کند. تحلیل و نقد تفسیر بازرگان با روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفتهاست. از یافته‌های این پژوهش توصیف و تحلیل روش بازرگان در تطبیق مصادیق امروزی با مراد آیات، استنباط فقهی متفاوت او از آیات الاحکام و روش اجرای آنها، تبیین نظریهی پلورالیزم دینی با استناد به آیات قرآن و در نهایت خلق تفسیری همدلانه با مخاطبان خاص خود است.
حسن اخباری؛ محمود کریمی
چکیده
از نتایج همتایی عقل و نقل در دیدگاه آیت‌الله جوادی آن است که این دو منبع معرفتی علاوه بر حوزه اختصاصی، دارای حوزه اشتراکی هستند که در فرآیند فهم، تدبر و تفسیر قرآن کریم گاهی متعاضد و گاهی متعارض عمل می‌کنند. با توجه به حجیت هر دو منبع در دین اسلام، تعارض قطعی این دو محال بوده و آنچه تحت این عنوان رخ داده و قابل حل خواهد بود، تعارض بدئی ...
بیشتر
از نتایج همتایی عقل و نقل در دیدگاه آیت‌الله جوادی آن است که این دو منبع معرفتی علاوه بر حوزه اختصاصی، دارای حوزه اشتراکی هستند که در فرآیند فهم، تدبر و تفسیر قرآن کریم گاهی متعاضد و گاهی متعارض عمل می‌کنند. با توجه به حجیت هر دو منبع در دین اسلام، تعارض قطعی این دو محال بوده و آنچه تحت این عنوان رخ داده و قابل حل خواهد بود، تعارض بدئی آنان است. این نوشته با ارائه تعاریف دقیق از اصطلاحات مطروحه، سعی در نسبت‌سنجی بین عقل و نقل و تببین حوزه کارکرد، همچنین نحوه کاربست آنها در فرآیند فهم قرآن کریم داشته و ضمن ارائه نمونههای تفسیری این مهم را عینیسازی می‌کند.
حبیب الله حلیمی جلودار؛ امین یوسفی؛ عزت الله پاتیار؛ مراد کلاهی گیگلو
چکیده
یکی از آیات بحث‌برانگیز قرآن که دیدگاه‌های گوناگونی را از سوی اندیشمندان فریقین به‌خود معطوف کرده، آیه 55 سوره مائده می‌باشد. این آیه که به «آیه ولایت» مشهور می‌باشد، به اعتقاد شیعه یکی از مهم‌ترین آیاتی است که بر ولایت علی(ع) بعد از پیامبر(ص) تأکید دارد. بر اساس این آیه، پیامبر(ص) به‌‌واسطه‌ی وحی، علی(ع) را ولیّ خود دانسته ...
بیشتر
یکی از آیات بحث‌برانگیز قرآن که دیدگاه‌های گوناگونی را از سوی اندیشمندان فریقین به‌خود معطوف کرده، آیه 55 سوره مائده می‌باشد. این آیه که به «آیه ولایت» مشهور می‌باشد، به اعتقاد شیعه یکی از مهم‌ترین آیاتی است که بر ولایت علی(ع) بعد از پیامبر(ص) تأکید دارد. بر اساس این آیه، پیامبر(ص) به‌‌واسطه‌ی وحی، علی(ع) را ولیّ خود دانسته که به‌طور واضح، نشانه‌ی حقانیت ولایت ایشان است. با این وجود، برخی از مفسّران اهل‌سنت همچون آلوسی در تطبیق این آیه بر ولایت علی(ع) مناقشه کرده، اشکالاتی را به اعتقادات شیعه وارد ساخته و چنین نتیجه می‌گیرد که آیه ولایت نمی‌تواند در مورد ولایت علی(ع) صادق باشد. او معتقد است که آیه ولایت به‌لحاظ شأن نزول، بُعد ادبی، بُعد فقهی و بُعد کلامی با جانشینی علی(ع) مغایرت دارد. نوشتار پیش‌رو که به‌روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته؛ به‌بررسی و نقد شبهات آلوسی پیرامون آیه ولایت می‌پردازد. ایشان ولیّ را به‌معنای «محب و ناصر» و رکوع را به‌معنای «خشوع و تذلل» گرفته و شأن نزول آیه را نیز مهاجرین و انصار معرفی می‌کند، امّا طبق تصریح علمای شیعه واژه ولیّ به‌معنای «اولی به‌تصرف و سرپرستی»، و رکوع همان «رکوع در حال نماز» است و آیه به‌طور اختصاصی در شأن علی(ع) نازل شده است.
حبیبه قیصری؛ عبدالهادی فقهی زاده
چکیده
خداوند در آیات ابتدایی سوره فصّلت، از نزول کتاب و تفصیل آیات و بشارت و انذار آنها سخن می‌گوید و به دنبال آن، رویگردانی عده کثیری از کفار را با عبارت: «فَأَعْرَضَ أَکْثرَهُمْ فَهُمْ لَا یَسْمَعُون» (فصّلت، 4) مطرح می‌کند. در آیات دیگری به سرگذشت قوم «عاد» و «ثمود» اشاره دارد که قوم عاد، به دلیل عدم «رؤیت» قدرت ...
بیشتر
خداوند در آیات ابتدایی سوره فصّلت، از نزول کتاب و تفصیل آیات و بشارت و انذار آنها سخن می‌گوید و به دنبال آن، رویگردانی عده کثیری از کفار را با عبارت: «فَأَعْرَضَ أَکْثرَهُمْ فَهُمْ لَا یَسْمَعُون» (فصّلت، 4) مطرح می‌کند. در آیات دیگری به سرگذشت قوم «عاد» و «ثمود» اشاره دارد که قوم عاد، به دلیل عدم «رؤیت» قدرت خداوند، گرفتار «استکبار» و خود بزرگ بینی شده و قوم ثمود نیز علی‌رغم هدایت از سوی خداوند، گمراهی را بر هدایت ترجیح داده (فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى) و گرفتار عذاب شدهاند. این در حالی است که خداوند قبل از بیان سرگذشت قوم عاد و ثمود، از تقدیر روزی در زمین و یکسان بودن آن برای سؤال کنندگان (سَوَاءً لِّلسَّائلِین) و اهمیت سؤال در بهره‌مندی از روزی، سخن می‌گوید. این نوشتار بر آن است تا با دسته‌بندی و تحلیل آیات سوره مبارکه فصّلت بر مبنای وضعیت مطلوب (جریان حق) و وضعیت غیر مطلوب (شبه جریان باطل) چگونگی فعال‌سازی ابزارهای شناختی انسان از جمله «سمع» و «رؤیت» را کشف کند و بدین واسطه انسان، «سؤال» و «میل» درونی خود را، در جهت رسیدن به وضعیت مطلوب بکار گیرد تا انسان بتواند از آیات قرآن و کارکردهای آن، از جمله: «هدایت»، «شفاء» و «ذکر» بهره‌مند شود و با جهت دادن سؤال در «استقامت» و «استغفار»، بهره خود را از فهم حقایق، افزایش دهد. در غیر این صورت (گرایش سوال به استکبار و استحباب عمی)، از چرخه شناخت و علم خارج خواهد شد و حجابی میان او و حقایق حائل می‌گردد.
فرومن حیدرنژاد
چکیده
رفتار غیرکلامی دامنه‌ی وسیعی از رفتارهای انسانی است که پیام‌های ارتباطی را به وجود می‌آورد. برای شناخت رفتار اجتماعی انسان باید نظام ارتباطات انسان موردبررسی قرار بگیرد و قسمتی از ارتباطات انسان‌ها که مؤثرتر و واقعی‌تر به نظر می‌رسد ارتباطات غیرکلامی است. ارتباطات رفتاری یا غیرکلامی یکی از روش‌های مناسب یا هرمنوتیکی است که ...
بیشتر
رفتار غیرکلامی دامنه‌ی وسیعی از رفتارهای انسانی است که پیام‌های ارتباطی را به وجود می‌آورد. برای شناخت رفتار اجتماعی انسان باید نظام ارتباطات انسان موردبررسی قرار بگیرد و قسمتی از ارتباطات انسان‌ها که مؤثرتر و واقعی‌تر به نظر می‌رسد ارتباطات غیرکلامی است. ارتباطات رفتاری یا غیرکلامی یکی از روش‌های مناسب یا هرمنوتیکی است که در شرایط و زمان و بافت و موقعیت‌های گوناگون برخاسته و تفسیر می‌شود و منشأ آن احساسات واقعی و درونی افراد است احساساتی مانند ترس، اضطراب، دلهره، پشیمانی، اندوه، حسرت و...ازآنجاکه مفاهیم و موضوعات مندرج در قرآن کریم، در کنار همه‌ی قابلیت‌های تفسیری و استدلالات دینی، دربردارنده‌ی مفاهیم فرهنگی و اخلاقی است سعی کردیم ارتباطات غیرکلامی و رفتاری که از طریق دخالت دست انسان صورت می‌گیرد را بررسی کنیم و به نظر می‌رسد به 6 حالت رفتاری غیرکلامی در قرآن در این زمینه اشاره‌شده است که اغلب آنها عکس‌العمل افراد در زمان پشیمانی و حسرت و ندامت است مانند (به دندان گزیدن دودست؛ افتادن در دست؛ بر هم زدن دودست) و یا به دلیل ترس و هراس شدید است (قرار دادن انگشتان در گوش‌ها)؛ و یا به دلیل خشم و عصبانیت و غضب شدید است (به دندان گزیدن سرانگشتان)؛ و یا به خاطر عناد و تمسخر کردن است (دست‌به‌دهان بردن) که در این پژوهش سعی می‌کنیم با به کار گرفتن روش تحلیلی و توصیفی و با بهره بردن از قرآن و تفاسیر به شرح و توضیح این عوامل در حیطه‌ی علم روانشناسی و اجتماعی و تفسیری بپردازیم.
محمد علی مهدوی راد؛ روح الله شهیدی؛ حامد خانی (فرهنگ مهروش)؛ مهدی فرامرزی پلنگر
چکیده
در منابع رجالی متقدم شیعه راویانی زیسته در چهار سدۀ نخست هجری متهم به غلو شدهاند. مضمون شماری از روایات اینان تفسیر قرآن کریم به نقل از ائمۀ شیعه (ع) است. می‌توان روایات تفسیری ایشان را ضمن آثار حدیثی مختلف بازیافت. عالمان شیعه انتساب غلو به همۀ این شخصیت‌ها را برنتابیده‌اند. بااین‌حال، باید احتمال داد که گاه اتهام این راویان به غلو ...
بیشتر
در منابع رجالی متقدم شیعه راویانی زیسته در چهار سدۀ نخست هجری متهم به غلو شدهاند. مضمون شماری از روایات اینان تفسیر قرآن کریم به نقل از ائمۀ شیعه (ع) است. می‌توان روایات تفسیری ایشان را ضمن آثار حدیثی مختلف بازیافت. عالمان شیعه انتساب غلو به همۀ این شخصیت‌ها را برنتابیده‌اند. بااین‌حال، باید احتمال داد که گاه اتهام این راویان به غلو نتیجۀ مضامینی باشد که نقل می‌کرده‌اند. چه‌بسا بخشی از مضامینی که سبب اتهام این راویان به غلو شده باشد همان‌ها باشد که در روایات تفسیری‌شان بازتابیده است. برای آزمون این احتمال باید با مرور روایات تفسیری منقول از این متهمان به غلو دریابیم آیا اشتراک رویکردی در تفسیر قرآن دارند یا نه؛ و اگر چنین اشتراک رویکردی هست، آیا می‌تواند روش تفسیری ایشان را از نگرش‌های عامۀ شیعیان متمایز کند یا نه. مطالعۀ کنونی همچون گام نخست از بررسی این مسئله کوششی برای پاسخ‌گویی به پرسش اول است. بدین منظور، با پذیرش این مبنا که منقولات هر راوی نتیجۀ گزینشگری او، و نشان‌دهندۀ بینش‌های او ست، با مرور روایات تفسیری متهمان به غلو خواهیم کوشید دریابیم کدام گونه‌های فهم متن را در تفسیر خود بازتابانده‌اند و از آن میان نیز کدام گونه‌ها نمود و بازتاب گسترده‌تری دارد. در این مطالعه بناست از این فرضیه دفاع شود که مبانی تفسیری متهمان به غلو تمایز معناداری با نگرش‌های دیگر عالمان شیعۀ متقدم ندارد؛ اما احتمالاً بتوان رابطۀ معناداری میان گرایش به غلو با کاربرد برخی تکنیک‌های تفسیری که ونزبرو از آنها سخن گفته بود یافت.
محمود افروز
چکیده
ترجمۀ نام اشخاص در متون ادبی-دینی جزو عناصر چالش‌برانگیز ترجمه است. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی و تحلیل راهبردهای ترجمۀ نام شخصیّت‌های قرآنی بر پایۀ الگوی گریما (2018) بوده است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی است. پیکرۀ پژوهش شامل پنج ترجمۀ فارسی به قلم آیت الله مکارم شیرازی، الهی قمشه‌ای، فولادوند، خرمشاهی و انصاریان و پنج ترجمۀ انگلیسی ...
بیشتر
ترجمۀ نام اشخاص در متون ادبی-دینی جزو عناصر چالش‌برانگیز ترجمه است. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی و تحلیل راهبردهای ترجمۀ نام شخصیّت‌های قرآنی بر پایۀ الگوی گریما (2018) بوده است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی است. پیکرۀ پژوهش شامل پنج ترجمۀ فارسی به قلم آیت الله مکارم شیرازی، الهی قمشه‌ای، فولادوند، خرمشاهی و انصاریان و پنج ترجمۀ انگلیسی به قلم قریب، سرور، رادول، سیل و ایتانی بود. در گام نخست، شخص‌نام‌ها در قرآن مجید مشخّص شدند و سپس معادل آنها از پیکرۀ فارسی و انگلیسی مستخرج گردید. نهایتاً، راهبردها طبق چارچوبِ ارتقاء یافته تعیین شد. طبق یافته‌های پژوهش حاضر، راهبردهای «انتقال»، «نویسه‌گردانی»، «ترکیب» و «تبدیل» در ترجمۀ اسامی شخصیّت‌های قرآنی به کار رفته، در حالی که راهبرد «حذف» حتی یکبار نیز کاربردی نداشته است. همچنین، کاربست مستقلّ راهبرد «برگردان» نیز رصد نشد. در حقیقت، الحاق راهبردهای «نویسه‌گردانی» و «ترکیب» به منظور تکمیل و ارتقاء الگوی گریما کاملاً ضروری است. یافته‌ها همچنین حاکی از آن است که راهبرد «انتقال» با 96 درصد و راهبرد «تبدیل» با 71 درصد، به ترتیب پربسامدترین راهکار اتّخاذ شده توسط مترجمان فارسی و انگلیسی بوده است. علاوه بر این، مشخّص گردید که 100 درصد راهبردهای مترجمان فارسی به زبان و فرهنگ مبدأ و 79 درصد راهبردهای مترجمان انگلیسی به زبان و فرهنگ مقصد گرایش داشته است.
نرجس نعمتی؛ بهنام بهاری؛ فرج بهزاد
چکیده
یکی از آموزه های مشترک قرآن کریم و عهد جدید، بحث ملکوت خداوند است که از ادیان ابراهیمی به ویژه تورات آغاز و در قرآن کریم تکمیل می گردد. منشا ملکوت در قرآن کریم آیات (183 اعراف – 75 انعام – 83 یس – 88 مومنون) است و دراناجیل اربعه نیز در موارد متعددی به ملکوت اشاره شده است. این مقاله که به شیوه توصیفی– تحلیلی تدوین گشته درصدد آن است ...
بیشتر
یکی از آموزه های مشترک قرآن کریم و عهد جدید، بحث ملکوت خداوند است که از ادیان ابراهیمی به ویژه تورات آغاز و در قرآن کریم تکمیل می گردد. منشا ملکوت در قرآن کریم آیات (183 اعراف – 75 انعام – 83 یس – 88 مومنون) است و دراناجیل اربعه نیز در موارد متعددی به ملکوت اشاره شده است. این مقاله که به شیوه توصیفی– تحلیلی تدوین گشته درصدد آن است که تطبیقی در معناشناسی ملکوت در قرآن کریم وکتاب مقدس انجام دهد. بر اساس نتایج پژوهش، یکی از مفاهیم ملکوت در عرف قرآن کریم عبارت است از «باطن» و «آن سوی هر چیز که رو به پروردگار متعالی» است. معنا و مفهوم دیگر ملکوت «ملک» می‌باشد، یعنی سلطنت و حکومت است. همچنین ملکوت در قرآن کریم به شکل سیرخطی از زمان نزول، به معنای انذار قیامت، باطن هر چیزی، حقیقت واحد خدایی و تسلط خداوند بر همه امور است که این نشانگر تغییر معنا و مفهوم ملکوت در مرور زمان است. در متون عهد عتیق دو نوع از ملکوت می‌توان برشمرد: اول پادشاهی و ملکوتی که همیشگی است و از ازل تا ابد ادامه دارد. دوم ملکوت خداوند در آخرالزمان که مسیح ظهور می‌کند و حکومتی سیاسی به راه می اندازد. در عهد جدید هم بنابر بیانات حضرت عیسی (ع) دو نوع ملکوت می توان تصور نمود: ملکوتی که در تاریخ آغاز شده است و در نهایت تاریخ تکمیل خواهد شد؛ ملکوتی که موجود و ماورایی است.
ناصر محمدی؛ قوام رضا میرحسینی؛ حسن عباسی حسن آبادی؛ مرضیه اخلاقی
چکیده
کاربرد گسترده آیات و روایات در آثار منظوم و منثور شاه نعمت‌الله ولی، نشان از انس فراوان او با قرآن و حدیث است. مسئله تحقیق حاضر این است که هدف شاه ولی از کاربرد آیات و روایات چه بوده است و چه مقاصدی را دنبال می‌کرده است. شاه ولی به‌لحاظ ادبی و همچنین برای اتقان کلام خود از آیات و روایات به کمک فنون مختلف ادبی چون اشاره، تلمیح، تضمین ...
بیشتر
کاربرد گسترده آیات و روایات در آثار منظوم و منثور شاه نعمت‌الله ولی، نشان از انس فراوان او با قرآن و حدیث است. مسئله تحقیق حاضر این است که هدف شاه ولی از کاربرد آیات و روایات چه بوده است و چه مقاصدی را دنبال می‌کرده است. شاه ولی به‌لحاظ ادبی و همچنین برای اتقان کلام خود از آیات و روایات به کمک فنون مختلف ادبی چون اشاره، تلمیح، تضمین و تحلیل استفاده کرده است؛ بهگونهای که تسلط شگرف و همزمان او به ادبیات و علوم قرآن و تفسیر هویدا است. اما از جنبه محتوایی گذشته از کمّیت بینظیر آیات و روایات در آثار منظوم و منثور شاه ولی، این کمّیت در خدمت سه هدف عمده بوده است. نخست تفسیر و تأویل عرفانی آیات در قالب یک تفسیر موضوع محور؛ دوم تبیین اصطلاحات و فرهنگ و معارف عرفانی که از این طریق مقبولیت آنها را درمیان مردم بیشتر می‌کرده است؛ و سوم شرح و تبیین فضایل و رذایل اخلاقی و به بیان دیگر، تبیین عرفان عملی و سیر و سلوک عارفانه. در مجموع نحوه بهکارگیری آیات و روایات توسط شاه ولی، الگوی تمام عیار عرفان دینی است که خود را مقیّد به نصوص دینی؛ اما با تأویلهای عرفانی ویژه خود میداند.
الهام عربشاهی کاشی؛ رضا شجری
چکیده
یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزۀ آثار علمی و پژوهشی، نقد روش شناسی آن آثار است. تفسیر « الهادی الی الحق المبین» در شمار یکی از آثار شاخص و ممتاز در حیطۀ تفسیر و مطالعات دینی است که با هدف آشنایی عمیقتر با مضامین قرآن کریم تهیه وتنظیم شده است. شیخ حسن صراف زاده (ره)، به عنوان مفسری خلاق و چیره دست توانسته است در این زمینه بسیار روش ...
بیشتر
یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزۀ آثار علمی و پژوهشی، نقد روش شناسی آن آثار است. تفسیر « الهادی الی الحق المبین» در شمار یکی از آثار شاخص و ممتاز در حیطۀ تفسیر و مطالعات دینی است که با هدف آشنایی عمیقتر با مضامین قرآن کریم تهیه وتنظیم شده است. شیخ حسن صراف زاده (ره)، به عنوان مفسری خلاق و چیره دست توانسته است در این زمینه بسیار روش مند عمل کند ومطالعات دینی خود را به نیکوترین وجه ممکن با زبانی ساده، رسا، قابل فهم و مستدل برای عموم بیان کند. این روحانی نامدار و ساده زیست توانست علاوه بر تدریس در سطوح مختلف و تربیت شاگردان برجسته، آثار علمی متعددی نیز پدید آورد که «تفسیر الهادی الی الحق المبین» نمونه ای از آنهاست و تاکنون شش جلد از آن به طبع رسیده است. ایشان در تفسیر خود از منابع تفسیری بسیاری اعم از تفاسیر شیعه و سنی بهره برده اند و اصالت منابع ایشان، بیانگر دقت و حسن توجه ایشان به دقایق و ظرایف قرآنی است، البته بر این اثر هم مانندسایر آثار بزرگ دیگر،نقدهایی با رویکرد محتوایی، لفظی و نیز نگارش و ویرایش مطالب وارد است که در این پژوهش نگارندگان با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی برپایۀ مصاحبه های میدانی و شفاهی کوشیده‌اند تا ضمن نقد و روش شناسی این مجموعۀ تفسیری، و فراهم کردن زمینۀ آشنایی بیشتر و بهتر قرآن پژوهان با آن، این عالم بزرگ هم به عنوان یکی از میراث ارزشمند فرهنگ متمدن اسلامی به مخاطبان معرفی شود.
