قربان ابراهیمی
چکیده
علامه طباطبایی، مفسر المیزان، به‌رغم آن‌که آثار همگون در زن و مرد را دلیل بر اشتراک زن و مرد در گوهر انسانی می‌داند؛ اما مانند مفسران قبل از خود به ضعف عقل زن در قیاس با مرد معتقد است. ایشان با استناد به آیه 18 سوره زخرف حیات زن را حیات عاطفی و حیات مرد را حیات عقلانی دانسته و قائل به ضعف نیروی تعقل و قوه استدلال زن در مقایسه با مرد است ...
بیشتر
علامه طباطبایی، مفسر المیزان، به‌رغم آن‌که آثار همگون در زن و مرد را دلیل بر اشتراک زن و مرد در گوهر انسانی می‌داند؛ اما مانند مفسران قبل از خود به ضعف عقل زن در قیاس با مرد معتقد است. ایشان با استناد به آیه 18 سوره زخرف حیات زن را حیات عاطفی و حیات مرد را حیات عقلانی دانسته و قائل به ضعف نیروی تعقل و قوه استدلال زن در مقایسه با مرد است و بر این بنیاد تفاوت‌های حقوقی بین زن و مرد را در فقه اسلامی توجیه میکند. در این نوشته برای فهم هرچه دقیقتر، تفسیر ایشان در چهار دلیل تنظیم گردید و پس از بررسیهای لازم و با استفاده از دیگر تفاسیر به این نتیجه انجامید که برخلاف نظر المیزان، پرورش زن در لابهلای زینتها و ناتوانی وی از جدال پردازی، وصفی ذاتی و تغییرناپذیر زن نیست و بیشتر ریشه در نگرش عصر جاهلیت به زن و نظامهای تربیتی غیر اسلامی دارد. زن مانند مرد می‌تواند با فراگیری حکمتهای علمی و عملی، هم قوه تعقل خویش را تازگی و طراوت بخشد، هم قوای طبیعی خود را تحت زعامت عقل درآورد. همچنین بین علاقهمندی زن به زینت و زیور و عطوفت ورزی او ملازمهای نیست و تفاوت زن با مرد در موضوع ارث، گواهی دادن و موضوع قوّام بودن مرد هیچیک نمیتوانند نشئتگرفته از ضعف عقلی زن و مبیّن آن باشند.
تقی رفیع؛ مهدی ایزدی؛ عبدالهادی فقهی زاده؛ محمود ویسی
چکیده
امام صادق(ع) به عنوان یکی از شخصیتهای برجسته اهل‌بیتِ رسول‌الله(ص) علاوه بر جایگاه مذهبیِ ویژه در میان شیعیان، مورد توجّه اهل‌تسنّن نیز می‌باشد. اهل‌سنّت که در منابع خویش از امام صادق(ع) بیشتر با نام "جعفربن‌محمد" یاد می‌کنند، در منابع رواییِ خود، به‌ویژه تفاسیرشان، تعداد مُعتنابهی از روایات تفسیری امام صادق(ع) را نقل کرده‌اَند. ...
بیشتر
امام صادق(ع) به عنوان یکی از شخصیتهای برجسته اهل‌بیتِ رسول‌الله(ص) علاوه بر جایگاه مذهبیِ ویژه در میان شیعیان، مورد توجّه اهل‌تسنّن نیز می‌باشد. اهل‌سنّت که در منابع خویش از امام صادق(ع) بیشتر با نام "جعفربن‌محمد" یاد می‌کنند، در منابع رواییِ خود، به‌ویژه تفاسیرشان، تعداد مُعتنابهی از روایات تفسیری امام صادق(ع) را نقل کرده‌اَند. بیشترِ این احادیث، بدون ذکر سند و به‌طور مستقیم از آن‌حضرت نقل شده است که نشان از باور اندیشمندان اهل‌سنّت به مقام والای امام صادق(ع) در عرصه تفسیر قرآن دارد. این مسأله، وقتی روشن‌تر میشود که بدانیم در 79 سوره از 114 سوره قرآن، و جمعاً ذیل 341 آیه قرآن، در منابع روایی و تفسیریِ اهل‌تسنّن روایاتی از امام صادق(ع) دیده میشود. در این مقاله، پس از استخراج و دسته‌بندی احادیث مورد نظر به روش توصیفی- تحلیلی و گردآوریِ کتابخانه‌ای، روشن میشود که دستِ‌کم در پنج حوزه: 1- بیان معانی تنزیلی شامل: ایضاح لفظی (واژه‌شناسی) و ایضاح مفهومی (نکات تفسیری: تبیین مجمل، تخصیص عام، تقیید اطلاق، توضیح مفاهیم شرعی، تفصیل احکام قرآن، بیان ناسخ و منسوخ و ...)؛ 2- بیان معانی تأویلی شامل: بیان مصادیق (جری و تطبیق) و بیان لایه‌های معنایی (بطن آیه)؛ 3- بیان فضای نزول شامل: سبب نزول و شأن نزول؛ 4- استناد به آیات قرآن؛ و 5- بیان قرائات قرآنی از آن امام(ع) در کتب مذکور بیاناتی موجود است. بررسی سندی این احادیث از عهده این نوشتار خارج است و مجالی دیگر می‌طلبد.
محمدتقی دیاری بیدگلی؛ حسن علیزاده؛ علی اصغر شعاعی
دوره 3، شماره 1 ، مهر 1393، ، صفحه 33-46
چکیده
قرآن، به عنوان کتاب هدایت انسان گاهی گذرا به برخی موضوعات علمی نیز اشاره کرده است که در این راستا مفسران به ویژه در قرن اخیر با رویکردی علمی به تفسیر آیات قرآنی پرداخته‌اند. در این مقاله با روش تحلیلی و تطبیقی آرای مفسران و دانشمندان علوم تجربی درباره حرکت «کوه‌ها در قرآن»، تبیین، مقایسه و مورد بررسی قرار گرفته است. محور اصلی ...
بیشتر
قرآن، به عنوان کتاب هدایت انسان گاهی گذرا به برخی موضوعات علمی نیز اشاره کرده است که در این راستا مفسران به ویژه در قرن اخیر با رویکردی علمی به تفسیر آیات قرآنی پرداخته‌اند. در این مقاله با روش تحلیلی و تطبیقی آرای مفسران و دانشمندان علوم تجربی درباره حرکت «کوه‌ها در قرآن»، تبیین، مقایسه و مورد بررسی قرار گرفته است. محور اصلی نوشتار، آیه 88 سوره نمل است. با مطالعه و بررسی آرای تفسیری در خصوص ارتباط حرکت کوه‌ها با وقایع روز قیامت و حرکت درهمین دنیا، ضمن پذیرش نظریه دوم، دلالت آیه بر حرکت کوه‌ها به صورت مستقل از حرکت زمین به اثبات رسیده است که بیشترین میزان انطباق را با نظریه زمین ساخت صفحهای دارد. و در خصوص وجه شبه حرکت کوه با حرکت ابر می‌توان به مواردی از قبیل فرایند دائمی پیدایش و نابودی، ذاتی نبودن حرکت، بزرگی جرم، تراکم وگستردگی جوانب، و دخیل بودن جاذبه و حرکت زمین اشاره کرد.
فتحیه فتاحی‌زاده؛ زهره اهوارکی
دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، ، صفحه 41-48
چکیده
در بحث از تفاوت‌های بیانی آیات مشابه، این سؤال مطرح میشود که چه عواملی سبب ایجاد چنین تفاوتهایی شده است. چه چیز سبب میشود تا لفظی در یک آیه مقدم و در آیه مشابهش مؤخر شود و یا واژه‌ای از یک آیه حذف و در آیه مشابهش ذکر شود و.... به‌طور کلی می‌توان گفت این تفاوت اسلوب‌ها به سه عامل باز میگردد که عبارتند از: سیاق معنایی، سیاق لفظی و ...
بیشتر
در بحث از تفاوت‌های بیانی آیات مشابه، این سؤال مطرح میشود که چه عواملی سبب ایجاد چنین تفاوتهایی شده است. چه چیز سبب میشود تا لفظی در یک آیه مقدم و در آیه مشابهش مؤخر شود و یا واژه‌ای از یک آیه حذف و در آیه مشابهش ذکر شود و.... به‌طور کلی می‌توان گفت این تفاوت اسلوب‌ها به سه عامل باز میگردد که عبارتند از: سیاق معنایی، سیاق لفظی و تفنن در کلام. سیاق معنایی و لفظی حکمت اختصاص هر لفظ به سوره را توضیح میدهد و تفنن در کلام، تنها وجود اختلاف در آیات را تبیین میکند.
کرم سیاوشی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1392، ، صفحه 43-67
چکیده
«من وحی القرآن» از تفاسیر معاصر است که تفسیر آیات قرآن را در قالبی تحرک بخش، عصری و تربیتی عهده دار گردیده است. البته در کنار این ویژگی، گزارش روایات منتسب به معصوم و دیگر گزارشهای تاریخی مرتبط با آیات، در آن نمودی نمایان دارد. مطابق بررسی صورت گرفته، تعامل فضلالله با روایات سخت گیرانه و قابل تأمل است؛ در این مقال، عوامل ...
بیشتر
«من وحی القرآن» از تفاسیر معاصر است که تفسیر آیات قرآن را در قالبی تحرک بخش، عصری و تربیتی عهده دار گردیده است. البته در کنار این ویژگی، گزارش روایات منتسب به معصوم و دیگر گزارشهای تاریخی مرتبط با آیات، در آن نمودی نمایان دارد. مطابق بررسی صورت گرفته، تعامل فضلالله با روایات سخت گیرانه و قابل تأمل است؛ در این مقال، عوامل سخت گیری فضلالله در مواجهه با روایات تفسیری و گزارشهای تاریخی، و موانع استفاده هرچه گستردهتر مؤلف من وحی القرآن از آنها به کاستیهای گوناگونی موجود در آنها نسبت داده شده است. پیداست که این رویکرد سختگیرانه در مواردی با انتقاد مواجه است که بدان پرداخته شده است.
محمدرضا حسینی؛ علی فتح اللهی
دوره 3، شماره 2 ، فروردین 1394، ، صفحه 43-60
چکیده
قرآن کریم دارای آیات تاریخی فراوانی است که، توجه به تاریخ عصر جاهلی و شناخت شرایط عصر نزول و حوادث صدر اسلام در فهم و تفسیر بسیاری از آیات آن از ضرورت و اهمیت فراوانی برخوردار است. در واقع، آگاهی از تاریخ که قرآن به گونه‌ای اشاره وار از آن یاد کرده، موجب روشنی مفاهیم آیات مربوط به این نوع میگردد؛ شناخت آداب و رسوم مختلف عصر جاهلی مانند ...
بیشتر
قرآن کریم دارای آیات تاریخی فراوانی است که، توجه به تاریخ عصر جاهلی و شناخت شرایط عصر نزول و حوادث صدر اسلام در فهم و تفسیر بسیاری از آیات آن از ضرورت و اهمیت فراوانی برخوردار است. در واقع، آگاهی از تاریخ که قرآن به گونه‌ای اشاره وار از آن یاد کرده، موجب روشنی مفاهیم آیات مربوط به این نوع میگردد؛ شناخت آداب و رسوم مختلف عصر جاهلی مانند آداب و رسوم عبادی و مناسک حج، آداب و رسوم اجتماعی و خانوادگی و آداب و رسوم اقتصادی و تجاری در فهم و تفسیر آیات مرتبط با آن نقش دارد. آن سان که آگاهی از تاریخ عصر نزول نیز نقش مهمی در حل تناقض ظاهری آیات، رفع ابهام از چهره آیات، شناخت آیات مکی و مد نی و ترتیب نزول، و شناخت احکام ثابت و متغیر و ناسخ و منسوخ دارد. به گو نهای که در بسیاری از موارد، بدون اطلاع از تاریخ، فهم و تفسیر آیات، ناممکن میگردد یا مفاد آنها در هالهای از ابهام باقی میماند.
زهرا محققیان؛ اعظم پرچم؛ رضا شکرانی
چکیده
یکی از موارد مهم در تفسیر آیات قرآن کریم، توجه به سیاق است. تاکنون پیرامون سیاق، تعریف آن، کارکردها، محدوده و شرایط استفاده از آن، تحقیقات متعددی انجام گرفته؛ نوشتار حاضر صرف نظر از تمامی آنها، به بررسی کارکرد سیاق و انواع قرائن موجود در آن، جهت تفسیر و تبیین علت اختلاف آن دسته از آیات متشابه لفظی پرداخته که از ناحیه تعریف و تنکیر اسماء ...
بیشتر
یکی از موارد مهم در تفسیر آیات قرآن کریم، توجه به سیاق است. تاکنون پیرامون سیاق، تعریف آن، کارکردها، محدوده و شرایط استفاده از آن، تحقیقات متعددی انجام گرفته؛ نوشتار حاضر صرف نظر از تمامی آنها، به بررسی کارکرد سیاق و انواع قرائن موجود در آن، جهت تفسیر و تبیین علت اختلاف آن دسته از آیات متشابه لفظی پرداخته که از ناحیه تعریف و تنکیر اسماء با یکدیگر متفاوتاند. مورد مطالعه این نوشتار، آیات 126 سوره بقره و 35 سوره ابراهیم هستند که در تمامی واژگان، همانند یکدیگر بوده و تنها از ناحیه تعریف و تنکیر واژه «بلد» با یکدیگر اختلاف دارند. واکاوی سیاقی هر یک از این آیات و بررسی انواع قرائن موجود در آنها، حاکی از آنست که تکرار این دو آیه، ناشی از تفنن در کلام نبوده و هر یک معنایی متفاوت با دیگری را افاده مینمایند. مطابق یافتههای این پژوهش، در تبیین علت اختلاف این آیات، توجه به قرائن مختلف سیاقی همانند قرائن لفظی و نیز قرائن غیرلفظی همانند مقام کلام و مکان نزول این آیات، نقش ویژهای را ایفا کرده و راهگشای مؤثری هستند. بنابراین جهت تفسیر و تبیین آیات متشابه لفظی، میبایست به تمامی ابعاد سیاق توجه نمود و از تمامی قرائن موجود در آن بهره برد.
محمد سلطانی رنانی
چکیده
خداوند در قرآن کریم سخنان یا کرداری را از دیگران نقل میکند. برخی از این حکایت‌ها با تأیید یا رد همراه است، ولی برخی دیگر ازاین‌دست آیات تأیید یا رد صریحی در برندارد. مفسران با این‌گونه آیات برخوردی دوگانه داشته‌اند؛ برخی مفسران، به‌ویژه جبرگرایان، ازآن‌جهت که این قول و فعل از خداوند حکایت نشده است و به معصوم نسبت ندارد، آن را ...
بیشتر
خداوند در قرآن کریم سخنان یا کرداری را از دیگران نقل میکند. برخی از این حکایت‌ها با تأیید یا رد همراه است، ولی برخی دیگر ازاین‌دست آیات تأیید یا رد صریحی در برندارد. مفسران با این‌گونه آیات برخوردی دوگانه داشته‌اند؛ برخی مفسران، به‌ویژه جبرگرایان، ازآن‌جهت که این قول و فعل از خداوند حکایت نشده است و به معصوم نسبت ندارد، آن را نامعتبر و غیرقابل استدلال میشمرند و برخی دیگر این دست آیات را مجرای قاعده «تقریر» دانستهاند و بر این اساس آیات حکایت را معتبر و قابل استدلال دانستهاند. قاعده تقریر از این قرار است: هر سخن یا کرداری را که سخنگوی حکیم حکایت کند و آن را رد و انکار ننماید، مورد تأیید و پذیرش وی است. ادله قرآنی، سنت معصومان، اتفاق مفسران و دیگر عالمان دینی و دلیل عقلی، همه بر اعتبار قاعده تقریر در آیات حکایت دلالت دارد. بیگمان جریان قاعده تقریر و استناد به آیات حکایت بر نیافتن رد از سوی گوینده (رد صریح یا ضمنی، متصل یا منفصل) و وجود شرایط منطقی استدلال مبتنی است.
سید رضا مؤدّب؛ روح الله محمد علی نژاد عمران؛ مریم سادات مؤدّب
دوره 2، شماره 1 ، مهر 1392، ، صفحه 45-54
چکیده
حرالّی اندلسی از مفسران صوفی مالکی در قرن ششم هجری و تفسیر او مفتاح الباب المقفل لفهم القرآن المنزّل از با ارزشترین تفاسیر غرب جهان اسلام است که ضمن تأثیرپذیری از برخی از تفاسیر اهل بیت بر تفاسیر بعد خود تأثیر آشکاری داشته است. محتوای مهم آن، ضرورت تحقیق و معرفی این اثر ارزشمند را به طور تخصصی و روشمندانه، ضروری می‌سازد. در تحقیق ...
بیشتر
حرالّی اندلسی از مفسران صوفی مالکی در قرن ششم هجری و تفسیر او مفتاح الباب المقفل لفهم القرآن المنزّل از با ارزشترین تفاسیر غرب جهان اسلام است که ضمن تأثیرپذیری از برخی از تفاسیر اهل بیت بر تفاسیر بعد خود تأثیر آشکاری داشته است. محتوای مهم آن، ضرورت تحقیق و معرفی این اثر ارزشمند را به طور تخصصی و روشمندانه، ضروری می‌سازد. در تحقیق پیش رو، پس از معرفی اجمالی مؤلف، گزارشی از تراث تفسیری او به منظور شناخت روش، گرایش و مبانی حرالّی ارائه شده . در این مقاله کوشش میشود تا به روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن تبیین جایگاه و اهمیت تفسیر باقی مانده از حرالّی، روش، گرایش و برخی مبانی وی، در کتاب مفتاح الباب المقفل بیان شود و به نظر میرسد که حرالّی نخست روش قرآن به قرآن را با استناد به روایات نبوی و کلام صحابه و تابعین، مورد توجه قرار داده و از نظر گرایش در نوع تفاسیر تربیتی و واعظانه است. در مبانی تفسیر، حرالّی معتقد است که دانش تفسیر در اختیار حضرت علی و اهل بیت علیهم السلام است و فهم واقعی آیات، نیازمند مراتب نفسانی و موهبت الهی است.
سیدمحمدهادی گرامی
چکیده
قصه یونس و ماهی یکی از داستان‌های جذاب اسلامی است که بخش‌هایی از آن به شکل پراکنده در قرآن آمده است و اطلاعات افزون‌تری از آن در متن فرهنگ روایی موجود است. با این حال روند روایی - داستانی این قصه به شکل محدودی بررسی شده است. مقاله پیش رو با استفاده از ظرفیت اصطلاحات روایت‌شناختی - و نه لزوماً روایت‌شناسی به معنای مصطلح و حرفه‌ای ...
بیشتر
قصه یونس و ماهی یکی از داستان‌های جذاب اسلامی است که بخش‌هایی از آن به شکل پراکنده در قرآن آمده است و اطلاعات افزون‌تری از آن در متن فرهنگ روایی موجود است. با این حال روند روایی - داستانی این قصه به شکل محدودی بررسی شده است. مقاله پیش رو با استفاده از ظرفیت اصطلاحات روایت‌شناختی - و نه لزوماً روایت‌شناسی به معنای مصطلح و حرفه‌ای آن - در ادامه تلاش میکند، یک روند روایی زمانمند برای داستان یونس و ماهی براساس مفهوم پیرفت (سکانس) پیشنهاد دهد. همچنین، علاوه بر تحلیل هر پیرفت، به طور مشخص نشان داده خواهد شد که در هر پیرفت کدامیک از عناصر داستانی شناختهشده در کانون توجه قرار گرفتهاند. در نهایت این مقاله نشان خواهد داد که در پیرفت نخست شخصیتپردازی یونس و همراهانش صورت گرفته است. در پیرفت دوم، نقطه اوج کشمکش یونس میان خدا و خلق برجسته شده است. در پیرفت سوم، نقطه کانونی داستان یعنی صحنهپردازی گفتگوی یونس با خداوند صورت گرفته است. در نهایت در پیرفت چهارم، الگوپردازی و بازنمایی درونمایه داستان در کانون توجه بوده است.
فاطمه صالحی؛ جعفر نکونام؛ محمد هادی امین ناجی
چکیده
دیدگاه اختصاص خطاب‌‌های قرآن به معصومان بر برخی ادله روایی تکیه دارد که مهمترین آنها را می‌توان روایات دارای عبارت من خوطب به، روایات نحن الراسخون، حدیث ثلقین، احادیث دوری قرآن از عقل‌‌های مردمان، روایات بیان تفصیل احکام مجمل قرآن و روایات انحصار تفسیر از سوی امام علی علیهالسلام دانست. بررسی سندی این روایات به‌جز درباره حدیث ...
بیشتر
دیدگاه اختصاص خطاب‌‌های قرآن به معصومان بر برخی ادله روایی تکیه دارد که مهمترین آنها را می‌توان روایات دارای عبارت من خوطب به، روایات نحن الراسخون، حدیث ثلقین، احادیث دوری قرآن از عقل‌‌های مردمان، روایات بیان تفصیل احکام مجمل قرآن و روایات انحصار تفسیر از سوی امام علی علیهالسلام دانست. بررسی سندی این روایات به‌جز درباره حدیث ثقلین که متواتر است نشاندهنده ضعف اغلب آنهاست. از لحاظ دلالی نیز علاوه بر اینکه مضامین آنها افاده اختصاص خطاب‌‌های قرآن به معصومان نمیکند، در رویارویی با ادله قطعی و محکم قرآنی و روایی مانند آیات قرآن در بیان بودن قرآن برای مردم، خطاب صریح به مردم، اهل کتاب و مشرکان، توصیه مردم به تدبر در قرآن، وجود توبیخ و سرزنش و تهدید و عتاب در خطابها، پاسخ به سؤالات و استفتائات مردم و روایات همسو با این آیات این دیدگاه را مخدوش و مردود می‌سازد.
شادی نفیسی
دوره 2، شماره 2 ، فروردین 1393، ، صفحه 46-66
چکیده
تفسیر اجتماعی از رویکردهای بسیار مهم تفسیری است که در دوره معاصر پدیدار گشته و بسیاری از اثار تفسیری مطرح، با این رویکرد نگاشته شده است. با این‌همه، بحث از تفسیر اجتماعی با چالشهای جدیای در عنوان، تعریف و ویژگیها روبروست. از این جریان تفسیری در هر یک از تفسیرپژوهی‌ها با عنوانی متفاوت یاد شده است. تمدنی، اجتماعی، عقلانی، تربیتی ...
بیشتر
تفسیر اجتماعی از رویکردهای بسیار مهم تفسیری است که در دوره معاصر پدیدار گشته و بسیاری از اثار تفسیری مطرح، با این رویکرد نگاشته شده است. با این‌همه، بحث از تفسیر اجتماعی با چالشهای جدیای در عنوان، تعریف و ویژگیها روبروست. از این جریان تفسیری در هر یک از تفسیرپژوهی‌ها با عنوانی متفاوت یاد شده است. تمدنی، اجتماعی، عقلانی، تربیتی و حرکتی عناوین مختلفی هستند که برای آن به کاررفتهاند، درعین حال این عناوین در برخی از نگاشته‌های جریان شناسانه، به عنوان جریانهای موازی قلمداد شدهاند. در مقام تعریف نیز معمولا تفسیر پژوهان توضیحاتی اجمالی در مورد آن ارائه دادهاند که عامترین آنها مناسب-ترین تعریف انتخاب شده است. در بحث از ویژگیهای تفسیر اجتماعی، محققان بیش از همه متاثر از دیدگاه ذهبی در این موضوع بودهاند. در تحقیق حاضر، با توجه به تعریف برگزیده از تفسیر اجتماعی کوشیده‌ایم ویژگیهای تفسیر اجتماعی را در دو محور پیراستن چهره اسلام از نقائص و اثبات توانمندی آن ساماندهی کنیم؛ همچنان که به مشکلاتی که در بررسی این ویژگیها مطرح است پرداخته‌ایم و استفاده از ویژگیهای مکمل را پیشنهاد کرده‌ایم. تفسیر اجتماعی از رویکردهای بسیار مهم تفسیری است که در دوره معاصر پدیدار گشته و بسیاری از اثار تفسیری مطرح، با این رویکرد نگاشته شده است. با این‌همه، بحث از تفسیر اجتماعی با چالشهای جدیای در عنوان، تعریف و ویژگیها روبروست. از این جریان تفسیری در هر یک از تفسیرپژوهی‌ها با عنوانی متفاوت یاد شده است. تمدنی، اجتماعی، عقلانی، تربیتی و حرکتی عناوین مختلفی هستند که برای آن به کاررفتهاند، درعین حال این عناوین در برخی از نگاشته‌های جریان شناسانه، به عنوان جریانهای موازی قلمداد شدهاند. در مقام تعریف نیز معمولا تفسیر پژوهان توضیحاتی اجمالی در مورد آن ارائه دادهاند که عامترین آنها مناسبترین تعریف انتخاب شده است. در بحث از ویژگیهای تفسیر اجتماعی، محققان بیش از همه متاثر از دیدگاه ذهبی در این موضوع بودهاند. در تحقیق حاضر، با توجه به تعریف برگزیده از تفسیر اجتماعی کوشیده‌ایم ویژگیهای تفسیر اجتماعی را در دو محور پیراستن چهره اسلام از نقائص و اثبات توانمندی آن ساماندهی کنیم؛ همچنان که به مشکلاتی که در بررسی این ویژگیها مطرح است پرداخته‌ایم و استفاده از ویژگیهای مکمل را پیشنهاد کرده‌ایم.
محمدفاروق آشکار‌تیزابی؛ عبدالکریم بی‌آزار شیرازی؛ نسیم عربی
چکیده
تاریخ‌گذاری قرآن عبارت از دانشی است که از تاریخ و ترتیب نزول فقرات مستقل وحی‌های قرآنی اعم از یک سوره کامل یا فقره‌ای مستقل از یک سوره تدریجی‌النزول، بحث میکند. دکتر عابدالجابری درتفسیر فهم القرآن الحکیم با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیشترین تلاش را در این مورد انجام داده است. او با اعتقاد به اصول و مبانی خاص خود، روش‌هایی ...
بیشتر
تاریخ‌گذاری قرآن عبارت از دانشی است که از تاریخ و ترتیب نزول فقرات مستقل وحی‌های قرآنی اعم از یک سوره کامل یا فقره‌ای مستقل از یک سوره تدریجی‌النزول، بحث میکند. دکتر عابدالجابری درتفسیر فهم القرآن الحکیم با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیشترین تلاش را در این مورد انجام داده است. او با اعتقاد به اصول و مبانی خاص خود، روش‌هایی را در تاریخ‌گذاری قرآن به کار میگیرد و به نتایج جدیدی پیرامون زمان وقوع و چگونگی حوادث تاریخ صدر اسلام دست یافته است. مهمترین شیوههای او را می‌توان تحت عناوین: تکیه بر سیاق آیات و سورهها، تکیه بر شواهد تاریخ جاهلی و تاریخ صدر اسلام، چینش سورهها بر مبنای مَطلع آنها، استدلال به احادیث سبب نزول آیات، توجه به مراحل تاریخی تشریع احکام شرعی، اولویتبندی منابع تاریخ‌گذاری و... بیان و تحلیل کرد.
محسن قاسم‌پور؛ اکرم حیدری
چکیده
مقایسه تطبیقی بین اندیشههای متفکران در هر علمی یکی از عوامل فتح دریچههای علم به روی آیندگان است و علم تفسیر نیز از این قاعده مستثنی نیست از رهگذر این تطبیق‌ها، منشأ اصلی یک اندیشه و یا اثرپذیری یک مفسر از مفسر دیگر و همچنین تحول موضوعهای تفسیری آشکار میشود؛ لذا نویسندگان این نوشتار در پی آن هستند تا اثرپذیری روش دو ...
بیشتر
مقایسه تطبیقی بین اندیشههای متفکران در هر علمی یکی از عوامل فتح دریچههای علم به روی آیندگان است و علم تفسیر نیز از این قاعده مستثنی نیست از رهگذر این تطبیق‌ها، منشأ اصلی یک اندیشه و یا اثرپذیری یک مفسر از مفسر دیگر و همچنین تحول موضوعهای تفسیری آشکار میشود؛ لذا نویسندگان این نوشتار در پی آن هستند تا اثرپذیری روش دو مفسر، طبری و ابن‌کثیر از اهل سنت که هر دو مورخ و محدث بزرگی بودهاند را نسبت به هم بررسی کرده و تحول و گستردگی این تفسیرها در دو زمان مختلف را با هم مقایسه کنند. در این راستا دو تفسیر جامع البیان طبری و تفسیر قرآن العظیم ابن‌کثیر به لحاظ روششناسی بررسی شده و ذیل پنج محور «احکام، اخلاقیات، عقاید، آیات ولایتمحور و اسرائیلیات» مواضع آنها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته شده است که در ذیل برخی از این محورها دو مفسر دارای توافق و در بعضی دیگر دارای عدم توافق هستند.
حامد خانی (فرهنگ مهروش)
چکیده
دومین آیۀ قرآن کریم - الحمدُ للهِ رَبِّ العالَمین - از آیاتی است که مسلمانانِ عصر حاضر کمتر در معنایش تردید می‌کنند. معمولاً احساس میشود که از همان دوران پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌واله‌وسلم بر همین معنایی حمل می‌شده است که در اغلب تفاسیر و ترجمه‌های معاصران می‌توان دید: «ستایش مخصوص خدایی است که پروردگار جهانیان است». ...
بیشتر
دومین آیۀ قرآن کریم - الحمدُ للهِ رَبِّ العالَمین - از آیاتی است که مسلمانانِ عصر حاضر کمتر در معنایش تردید می‌کنند. معمولاً احساس میشود که از همان دوران پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌واله‌وسلم بر همین معنایی حمل می‌شده است که در اغلب تفاسیر و ترجمه‌های معاصران می‌توان دید: «ستایش مخصوص خدایی است که پروردگار جهانیان است». میخواهیم در این مطالعه با مرور روند شکلگیری چنین فهمی از آیه، سبب تفسیر اجزاء مختلفش را در قالب کنونی بازشناسیم و احتمال ترجمه و تفسیر آن به دیگر اَشکال را بیازماییم. سپس بکوشیم براساس آن تفاسیر، عبارات مشابه محتمل را در آثار دینی پیش از اسلام بیابیم. بناست نشان دهیم که این عبارت عیناً در عهد جدید ذکر شده است و چهبسا بتوان ردّی از آن در ادبیات مکتوب یا شفاهی قوم یهود نیز بازجست؛ همچنان که از گذشتههای دور، دانشورانی مسلمان به وجود چنین روابط بینامتنی میان سورۀ حمد و ادبیات کتاب مقدس اشاراتی گذرا کردهاند. به نظر میرسد که می‌توان با تکیه بر این روابط بینامتنی در معنای آیه بازاندیشی کرد یا دستکم به تفسیر دقیقتری از آن راه جست.
محیا پوریزدانپناه کرمانی؛ زهره اخوان مقدم
دوره 6، شماره 2 ، فروردین 1397، ، صفحه 53-66
چکیده
آیات قرآن متناسب با شرایط عصر نزول که 23 سال به طول انجامید دستورالعمل جامعی از صلح در روابط خارجی تعریف میکند؛ به‌گونه‌ای که این برنامه راهبردی در شرایط صلح و جنگ هم سو با فطرت و عقل بشر بدون هیچ تعارضی می‌باشد؛ ولی تحلیل‌های برخی جوامع اسلامی سبب انحرافاتی در این برنامه یکپارچه شده است؛ لذا، لازم است با تحلیل دیدگاه مفسرین در ...
بیشتر
آیات قرآن متناسب با شرایط عصر نزول که 23 سال به طول انجامید دستورالعمل جامعی از صلح در روابط خارجی تعریف میکند؛ به‌گونه‌ای که این برنامه راهبردی در شرایط صلح و جنگ هم سو با فطرت و عقل بشر بدون هیچ تعارضی می‌باشد؛ ولی تحلیل‌های برخی جوامع اسلامی سبب انحرافاتی در این برنامه یکپارچه شده است؛ لذا، لازم است با تحلیل دیدگاه مفسرین در رفع تناقض از آیات مشکله صلح نظر اسلام درباره صلح شرافتمندانه تبیین شود. پیرو این هدف در این مقاله با روش گردآوری کتابخانه‌ای و شیوه تحلیلی-توصیفی سعی شده است به رفع تناقض ظاهری از آیات 58، 61 و 62 سوره انفال و آیه 35 سوره محمد صلی‌الله‌علیه‌واله‌وسلم پرداخته شود. شاخصه بهدستآمده بیانگر آن است که صلح از دیدگاه اسلام منوط به آن است که: 1. کافر تمایل راستین به انعقاد صلح داشته باشد و مصلحت در پذیرش صلح باشد؛ 2. در صورت احتمال خیانت با توکل بر خدا دعوت صلح را استجابت کنند ولی در صورت وجود دلایل قطعی مبنی بر نقض عهد از جانب کفار، مسلمانان پیمان خود را با اعلام قبلی بشکنند.
زبان قرآن
فاطمه قربانی لاکتراشانی؛ عباس بخشنده بالی
چکیده
قرآن کریم جهت انتقال مفاهیم خود از ظرف «عند» با بسامد بالایی استفاده نمودهاست. این ظرف در معنای پیش نمونهای خود، مفهوم «نزد» را کدگذاری مینماید، اما در تمامی موارد کاربرد این واژه در قرآن کریم، محدود به این معنا نبوده و با قرارگیری در بافتهای مختلف، وارد حوزههای معنایی جدیدی میگردد. واژه «عند» در گسترش معنایی خود در ...
بیشتر
قرآن کریم جهت انتقال مفاهیم خود از ظرف «عند» با بسامد بالایی استفاده نمودهاست. این ظرف در معنای پیش نمونهای خود، مفهوم «نزد» را کدگذاری مینماید، اما در تمامی موارد کاربرد این واژه در قرآن کریم، محدود به این معنا نبوده و با قرارگیری در بافتهای مختلف، وارد حوزههای معنایی جدیدی میگردد. واژه «عند» در گسترش معنایی خود در قرآن و در همنشینی با واژگانی چون «الله»، «ربّ»...، مهمترین مقولههای انتزاعی و متافیزیکی مطرح در کلام خدای تعالی را در سطح ادراک انسانی قابل فهم مینماید. با این وجود، عدم درک صحیح از غرض خداوند و عدم توجه به سیاق آیات، سبب شدهاست تا برخی دیدگاههای تفسیری به سمت تشبیه و تجسیم متمایل گردد. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ابعاد معنایی ظرف «عند» در قرآن کریم پرداخته است. برخی از مهم ترین آنها شامل حکمیت و قضاوت الهی، قطعیت و حتمیت حضور، انتساب ربوبی، قرب و زلفی می‌باشد. در پایان این نتیجه حاصل شدهاست که با صرفنظر کردن معنای ابتدایی «عند» که موجب جسمانیت و محدودیت حق تعالی می باشد، سایر معانی تناقضی با عقل و آموزه های وحیانی نداشته و بازتاب صحیحی از مفاهیم انتزاعی و غیرحسی را به مخاطب ارائه خواهد داد.
حسین شجاعی؛ نقی رجبیان
چکیده
تعامل میان‌رشته‌ای قرآن و تاریخ از پیشینه‌ای طولانی برخوردار است. همواره مفسران در تبیین بخش‌هایی از قرآن بر خود لازم می‌دانسته‌اند که از تاریخ استفاده نمایند. با گذشت زمان روش‌هایی که مورخان استفاده می‌نمودند پیچیده‌تر شد و توانایی بالاتری را در حل مسائل خود به دست آوردند اما مفسران همسوی با این پیشرفت‌ها حرکت ننمودند؛ به ...
بیشتر
تعامل میان‌رشته‌ای قرآن و تاریخ از پیشینه‌ای طولانی برخوردار است. همواره مفسران در تبیین بخش‌هایی از قرآن بر خود لازم می‌دانسته‌اند که از تاریخ استفاده نمایند. با گذشت زمان روش‌هایی که مورخان استفاده می‌نمودند پیچیده‌تر شد و توانایی بالاتری را در حل مسائل خود به دست آوردند اما مفسران همسوی با این پیشرفت‌ها حرکت ننمودند؛ به همین خاطر در حوزه روشهای تاریخی به کارگرفته شده ایشان آسیبهای فراوانی قابل مشاهده است. روش‌هایی که مفسران معاصر در تبیین مسائل تاریخی به کار میگیرند تفاوت چشمگیری با روشهای مفسران متقدم ندارد ازاینرو با تکرار روش‌هایی ناکارآمد در این زمینه روبهرو هستیم. مقاله پیش رو با استفاده از روشی تحلیلی- توصیفی و با منظری انتقادی به دنبال بررسی نقاط قوت و ضعفی است که در روشهای تاریخی مفسران قابل ملاحظه است. بررسی این نقاط کمک میکند تا امکان رسیدن به الگویی پیشرفته و بومی در حوزه بهکارگیری از روشهای تاریخی در تفاسیر قرآن کریم فراهم بیاید.
سیده هانیه مومن؛ زهرا قاسم نژاد
چکیده
یکی از آیات چالش برانگیز قرآن که در مورد آن آرای گوناگونی از سوی متقدمین و متاخرین مطرح شده است، آیه‌ی «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» (نازعات:30) است. این پژوهش با تاکید بر این آیه به تبیین آراء تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امین‌اصفهانی میپردازد و هدف از آن مقایسه و ارزیابی نظرات سه مفسر معاصر در مورد آیه‌ی شریفه ...
بیشتر
یکی از آیات چالش برانگیز قرآن که در مورد آن آرای گوناگونی از سوی متقدمین و متاخرین مطرح شده است، آیه‌ی «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» (نازعات:30) است. این پژوهش با تاکید بر این آیه به تبیین آراء تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امین‌اصفهانی میپردازد و هدف از آن مقایسه و ارزیابی نظرات سه مفسر معاصر در مورد آیه‌ی شریفه می‌باشد. یافتهها حاکی از آنست که علامه طباطبایی و بانو امین‌اصفهانی که معتقد به تقدم خلقت آسمان بر زمین میباشند، «دحوالارض» در آیه‌ی شریفه را ناظر بر خلقت و گسترش همزمان زمین میدانند، ضمن این که علامه در دیدگاه دوم خود آن را به حرکت زمین نیز تفسیر نموده است. اما مراغی که خلقت زمین را مقدم بر آسمان می‌داند، «دحوالارض» را مرحلهای جدا از خلقت زمین دانسته و آن را عبارت از بسط زمین جهت تمهید آن برای سکونت بیان داشته است. با توجه به قرائن لغوی، قرآنی و روایی که در ضمن این پژوهش بدانها اشاره میشود، مقصود از «دحوالارض» در آیه‌ی شریفه نمیتواند ناظر بر خلقت و گسترش همزمان و حرکت زمین باشد بلکه آن صرفا بر بسط و گسترش زمین دلالت دارد.
محمدحسین توانایی؛ راضیه فلاحتی
چکیده
واکاوی واژه إظهار در قرآن به روش تحلیلی – توصیفی با دقت در واژههای هم ریشه، هم نشین و جانشین امری است که نوشتار حاضر بدان می پردازد. اصل و ریشه إظهار "الظهر" به معنی آشکاری در مقابل پنهانی اما إظهار، ایجاد این ظهور است . بررسی این نکته در هم نشینی "رسول" ، "الدین" ، "اطفاء" و "إتمام" با واژه "إظهار" روشن تر میگردد. إظهار دین وظیفه ...
بیشتر
واکاوی واژه إظهار در قرآن به روش تحلیلی – توصیفی با دقت در واژههای هم ریشه، هم نشین و جانشین امری است که نوشتار حاضر بدان می پردازد. اصل و ریشه إظهار "الظهر" به معنی آشکاری در مقابل پنهانی اما إظهار، ایجاد این ظهور است . بررسی این نکته در هم نشینی "رسول" ، "الدین" ، "اطفاء" و "إتمام" با واژه "إظهار" روشن تر میگردد. إظهار دین وظیفه خطیری است که رهبری آن به عهده "رسول دین" است که خلیفه خداست ، این مسئولیت همه جانبه است اما غلبه فرهنگی بر غلبه با جنگ و قتال ترجیح دارد و این نکته از دقت در آیات دیگر به جهت انسجام متن قرآن به دست می آید؛ به عنوان مثال لفظ " جهاد کبیر" برای محاجه با قرآن و استفاده از آن برای غلبه بر ادیان و افکار منحرف استفاده شده است. تحقق وعده خدا " لیظهره علی الدین کله" به وسیله اتمام نور الهی به عهده پیروان رسول دین است . علو مقام شریعت الهی به گونه‌ای است که گرچه ممکن است پیروزی ظاهری گاهی با جبهه کفر باشد اما عزت و حکمت حقیقی و پایدار از آن عزیز حکیم خواهد بود که این مهم از رابطه إظهار با "غلبه" و "هیمنه"آشکار میگردد و مسلمانان را به این ضرورت توجه میدهد که وظیفه " إظهار دین " یعنی ابلاغ هیمنه و استحکام دین به جهت فحوای متعالی آن به عهده آنهاست .
حدیث شریفی؛ فؤاد نجم‌الدین
دوره 3، شماره 1 ، مهر 1393، ، صفحه 47-72
چکیده
قرآن کریم کلامی در جهت هدایت انسان است و پژوهشهای فراوانی در جهت یافتن کنه کلام و اعجاز این کلام قدسی از زمان نزول و تدوین تا کنون توسط مفسرین و علما تدوین شده است. اما این کلام تنها کلامی آگاهیبخش نیست بلکه در کنار معرفتبخشی بنای تأثیر و انگیزش و عمل به این آگاهی را نیز دارد. دانش نشانهشناسی گفتمانی، به ما اجازه میدهد ...
بیشتر
قرآن کریم کلامی در جهت هدایت انسان است و پژوهشهای فراوانی در جهت یافتن کنه کلام و اعجاز این کلام قدسی از زمان نزول و تدوین تا کنون توسط مفسرین و علما تدوین شده است. اما این کلام تنها کلامی آگاهیبخش نیست بلکه در کنار معرفتبخشی بنای تأثیر و انگیزش و عمل به این آگاهی را نیز دارد. دانش نشانهشناسی گفتمانی، به ما اجازه میدهد این کلام مقدس هدایتگر را در مقام گفتمانی قدسی خطاب به خواننده تعریف کرده و با تحلیل اجزای متنی بر مبنای تنش و آگاهی، روشی برای تبیین تأثیرات ضمنی و غیرمستقیم آن بر روح و جان خواننده و انگیزش خاسته از آن ارائه دهیم. پژوهش حاضر بنا دارد انگیزش و تأثر را در کنار کارکرد معرفت بخشی کلام قدسی در سوره مبارکه الرحمن تبیین کند و برای نیل به این منظور، پس از بررسی اجمالی پژوهشهای صورت گرفته درباره این سوره، با انتخاب روش تحلیل نشانهشناختی گفتمانی، به تحلیل محورهای تنشی و معرفتی متن سوره در دو سطح جزئی آیات و کلی سوره میپردازد و نهایتاً به جمعبندی تأثیر و تأثرات انگیزشی و معرفتی متن بر مخاطب میپردازد. در بررسی الگوی تنشی آیات سوره مشخص میشود که در بعضی آیات خداوند به عنوان صاحب سخن مستقیم وارد فضای گفتهپردازی شده و ایجاد فشاره عاطفی میکند و در بعضی آیات از فضای گفتهپردازی خارج شده و وارد فضای گفته‌ای میشود و از چشم‌انداز گستره‌ای ابژه‌های منتشر را بر می‌شمرد، و باعث ایجاد گستره شناختی در گفتمان سوره میشود. همچنین وجود آیه پر تکرار فبا ی آلاء ربکما تکذبان باعث ایجاد ریتم و ضرب‌آهنگ تند در گفتمان سوره میشود که باعث تثبیت موضوع سوره الرحمن(تذکر و یادآوری نعمتها) در ذهن و دل مومنان راستین میگردد.
حمیدرضا فهیمی تبار
دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، ، صفحه 49-66
چکیده
بخش زیادی از قرآن روایت داستان امّت‌های پیشین و انبیاء الهی است. جایگاه و نقش این داستان‌ها به‌عنوان یک منبع فقهی از جمله مباحث نظری آیات احکام است. از آنجایی‌که زبان داستان زبان اخبار است این پرسش در بین فقیهان و مفسّران همواره مطرح بوده است که آیا آیات قصص می‌تواند مفهوم انشایی داشته باشد؟ آیا می‌توان از قصص قرآن احکام فقهی ...
بیشتر
بخش زیادی از قرآن روایت داستان امّت‌های پیشین و انبیاء الهی است. جایگاه و نقش این داستان‌ها به‌عنوان یک منبع فقهی از جمله مباحث نظری آیات احکام است. از آنجایی‌که زبان داستان زبان اخبار است این پرسش در بین فقیهان و مفسّران همواره مطرح بوده است که آیا آیات قصص می‌تواند مفهوم انشایی داشته باشد؟ آیا می‌توان از قصص قرآن احکام فقهی را استنباط کرد؟ در بخش اول این مقاله روایاتی ذکر کرده‌ایم که در آنها اهل بیتعلیهم السلام از آیات داستانی برای استنباط احکام استفاده کردهاند. در بخش دوم به رهیافت‌های مستخرج از روش اهل بیتعلیهمالسلام در تفسیر فقیهانه از قصص قرآنی پرداخته‌ایم و نشان دادهایم آیات داستانی از جمله منابع قرآنی برای احکام فقهی است.
سید عبدالمجید حسینی زاده
دوره 2، شماره 1 ، مهر 1392، ، صفحه 55-70
چکیده
نوح علیهالسلام در اسلام به عنوان یکی از پیامبران اولوالعزم و در یهودیت و مسیحیت به عنوان یکی از چهرههای مهم تورات از برجستهترین افراد به شمار میرود. داستان توفان و سیل جهانگیر نه تنها در میان مردم سامی، بلکه در میان مردم سایر نقاط جهان نیز با تفاوتهایی نقل شده است. این مقاله به بررسی تطبیقی در مورد یکی از عناصر اصلی این ...
بیشتر
نوح علیهالسلام در اسلام به عنوان یکی از پیامبران اولوالعزم و در یهودیت و مسیحیت به عنوان یکی از چهرههای مهم تورات از برجستهترین افراد به شمار میرود. داستان توفان و سیل جهانگیر نه تنها در میان مردم سامی، بلکه در میان مردم سایر نقاط جهان نیز با تفاوتهایی نقل شده است. این مقاله به بررسی تطبیقی در مورد یکی از عناصر اصلی این داستان یعنی کشتی نوح میپردازد، و گزارشهای متون مقدس دو دین اسلام و یهودیت را در مورد این کشتی از جهات مختلفی مقایسه میکند. مسائل گوناگونی مانند وحی به نوح در مورد ساختن کشتی، کاشتن درخت برای تأمین چوب آن، ساختمان آن، مدت زمان ساختن آن، مسخره شدن نوح در موقع ساختن آن و نگرش تمثیلی به آن در این مقاله مورد بحث قرار میگیرند.
جلیل پروین؛ محمدعلی مهدوی راد؛ فریبا شجاعی
چکیده
یکی از قصه‌های مشترک در تورات و قرآن کریم، قصه طوفان نوح علیهالسلام است. بااین‌حال، در آن دو، گسترۀ این عذاب از حیث جهانی یا منطقه‌ای بودن طوفان، دامنۀ هلاک‌شوندگان و نجات‌یافتگان به شکل متفاوتی انعکاس یافته است. همچنین، مبانی الهیاتی، اخلاقی و عقلی این داستان در تورات متفاوت از قرآن است. تورات گسترۀ عذاب را به‌صراحت شامل کل ...
بیشتر
یکی از قصه‌های مشترک در تورات و قرآن کریم، قصه طوفان نوح علیهالسلام است. بااین‌حال، در آن دو، گسترۀ این عذاب از حیث جهانی یا منطقه‌ای بودن طوفان، دامنۀ هلاک‌شوندگان و نجات‌یافتگان به شکل متفاوتی انعکاس یافته است. همچنین، مبانی الهیاتی، اخلاقی و عقلی این داستان در تورات متفاوت از قرآن است. تورات گسترۀ عذاب را به‌صراحت شامل کل کرۀ زمین و شامل همۀ موجودات روی زمین معرفی میکند درحالیکه مفسران قرآن در این مورد اختلاف دیدگاه دارند. برخی مفسران از عالمگیر بودن طوفان و برخی دیگر از محلی بودن آن دفاع کردهاند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی تدوین شده است، پس از نقل و نقد دیدگاه تورات و نیز تحلیل اهم آراء مفسران و بیان دلایل قرآنی، روایی و عقلی هر دیدگاه، به نقد نگرۀ جهانی بودن طوفان پرداخته شده است و نهایتاً از محلی بودن طوفان، دفاع شده است.
محمود کریمی بنادکوکی؛ محمد صادق هدایت زاده
دوره 3، شماره 2 ، فروردین 1394، ، صفحه 61-74
چکیده
تفسیر اجتماعی به عنوان یکی از گرایشهای تفسیری در سده اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست. یکی از زیرشاخههای این گرایش تفسیری که در چند دهه گذشته ظهور و بروز چشمگیری در جهان اسلام داشته، گرایش فمینیستی در تفسیر قرآن کریم است. در این مقاله، در گام نخست پس از معرفی اجمالی جریان فکری فمینیسم اسلامی در جهان اسلام، مهمترین اصول این ...
بیشتر
تفسیر اجتماعی به عنوان یکی از گرایشهای تفسیری در سده اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست. یکی از زیرشاخههای این گرایش تفسیری که در چند دهه گذشته ظهور و بروز چشمگیری در جهان اسلام داشته، گرایش فمینیستی در تفسیر قرآن کریم است. در این مقاله، در گام نخست پس از معرفی اجمالی جریان فکری فمینیسم اسلامی در جهان اسلام، مهمترین اصول این گرایش تفسیری در مقابل تفاسیر سنتی یعنی پرهیز از تحمیل عقیده مردسالاری، آزادی عقل در فهم قرآن، اصل عدم تضاد میان بخشهای مختلف قرآن و اصول بنیادین آن مانند برابری جنسیتی و... بررسی میشود. در گام بعدی اصول پیشگفته مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته که از جمله آنها می‌توان به بی اساس بودن اتهام جهتگیری مردسالارانه به سنت تفسیری، لغزیدن در ورطه تفسیر به رأی، آرای افراطی زنسالارانه در تفسیر و... اشاره کرد.
