با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
بررسی نسبت مکتب ادبی امین الخولی با اندیشه‌های معتزله

سهیلا پیروزفر؛ حسن زرنوشه فراهانی؛ حمید ایماندار

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 11-28

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3413

چکیده
  امین‌الخولی (1895- 1966م) با تأکید بر اولویت داشتن پژوهش ادبی در مطالعه قرآن، مکتب ادبی معاصری در تفسیر قرآن پایه‌ریزی کرد که از سوی محققانی نظیر محمد احمد خلف الله، عایشه بنت‌الشاطی و نصر حامد ابوزید مورد استقبال قرار گرفت و امتداد یافت؛ اما بهره‌گیری این جریان از بعضی آراء مفسران معتزلی مانند زمخشری و نیز تأکید بر اندیشه خلق قرآن سبب ...  بیشتر

بررسی نظم در سوره‌های قرآن: کوششی در جهت کشف نظم در سوره یاسین

احمد زارع زردینی

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 29-46

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3414

چکیده
  نظم (سازمان‌دهی/ترتیب/چینش) آیات در قرآن کریم با رویکردها، مدل‌ها و روش‌های گوناگون بررسی‌شده است. در این بررسی‌ها نظم، بیشتر به چینش الفاظ در یک آیه توجه دارد و برای پاسخ به این پرسش است که چرا این چینش واژگان در آیه، بهترین چینش است و طبیعتی اعجازگون دارد. هم‌چنین  گاه به چرایی چینش یک آیه پس از آیه‌ای دیگر، پرداخته‌شده است. ...  بیشتر

تحلیل و بررسی روش دکتر عابدالجابری در تاریخ‌گذاری قرآن کریم

محمدفاروق آشکار‌تیزابی؛ عبدالکریم بی‌آزار شیرازی؛ نسیم عربی

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 47-62

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3415

چکیده
  تاریخ‌گذاری قرآن عبارت از دانشی است که از تاریخ و ترتیب نزول فقرات مستقل وحی‌های قرآنی اعم از یک سوره کامل یا فقره‌ای مستقل از یک سوره تدریجی‌النزول، بحث می‌کند. دکتر عابدالجابری درتفسیر فهم القرآن الحکیم با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیشترین تلاش را در این مورد انجام داده است. او با اعتقاد به اصول و مبانی خاص خود، روش‌هایی ...  بیشتر

دستان ابولهب؛ تحلیل انتقادی نظریه اُری رُبین درباره آیه نخست سوره «مسد»

مجید معارف؛ حسام امامی دانالو

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 63-80

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3416

چکیده
  اُری رُبین، از اسلام‌پژوهان غربی، با طرح سؤالاتی، ارتباط‌داشتنِ اسباب نزول مطرح‌شده از سوی مفسران مسلمان را با آیه نخست سوره «المسد»، رد می‌کند. او به این نتیجه شگفت‌انگیز دست می‌یابد که این آیه مربوط به سرقت غزال طلایی کعبه است که ابولهب پیش از بعثت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌‌وآله‌وسلم انجام داده است و مفسران مسلمان ...  بیشتر

دلالت‌های تربیتی معناشناسی «قلب» در قرآن کریم

سید محمد دلبری

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 81-106

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3417

چکیده
  عناصر تربیت اعم از اهداف، اصول، روش‌ها، عوامل و موانع تربیت به چیستی انسان، بازگشت دارد. شرط اولیه و اساس در اتقان یافته‌ها پیرامون چیستی انسان و ساختار وجودی او، بهره‌مندی از منابع علمی موثق است. در میان منابع موجود، اتکای به قرآن به‌عنوان منبع اصیل، قطعی‌الدلاله و قطعی‌الصدور، انکارناپذیر است. به‌ویژه آنکه این متن مقدس، رسالت ...  بیشتر

زبان و تفکّر؛ رویکردی قرآنی، تحلیلی معناشناختی

محمد صادق جمشیدی راد؛ محمدعلی لسانی فشارکی؛ محمدحسن صانعی پور؛ سیدمحمدعلی علوی

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 107-126

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3418

چکیده
  تقدّم یا تأخّر تفکّر و تحصیل معنا نسبت به زبان و گفتار و تأثیر هرکدام بر دیگری و کیفیت آن مهم‌ترین وجوه مسأله در رابطۀ زبان و تفکّر است. «تعیین‌کنندگی زبان برای تفکّر»، «تعیین‌کنندگی تفکّر برای زبان»، «استقلال زبان و تفکّر از هم» و «استقلال زبان و تفکّر در آغاز تکوین و وابستگی آنها به هم در تکامل» چهار نظریه ...  بیشتر

سیر تطور تفسیر اخلاقی قرآن کریم

معصومه آگاهی؛ عبدالهادی فقهی‌زاده

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 127-148

چکیده
  رویکرد اخلاقی در تفسیر قرآن در طول تاریخ اسلام دوره‌های گوناگونی را پشت سر گذاشته است. این ادوار در ویژگی‌ها و خصوصیات با هم تفاوت داشته‌اند. از عصر نزول قرآن و توأمان بودن روایات تفسیری و اخلاقی تاکنون پنج دوره در تفسیر اخلاقی قابل شناسایی و تفکیک است: 1. پیدایش توجه خاص به آیات مشتمل بر نکات اخلاقی (عصر اقدمین)، 2. افول صبغه اخلاقی ...  بیشتر

مبانی اختصاصی تفسیر علمی از قرآن کریم

شادی نفیسی

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 149-168

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3420

چکیده
  تفسیر علمی یکی از روش‌های تفسیری درازدامنی است که در دوره معاصر به یک جریان تفسیری جدی با نگاشته‌های متعدد تبدیل شده است. این جریان تفسیری، همواره موافقان و مخالفان سرسختی داشته است که از جهات گوناگون بر استواری یا نااستواری آن پای فشرده‌اند، اما در این نزاع هر یک از طرفین کمتر به مبانی توجه داشته‌اند. در این مقاله شش مبنای اختصاصی ...  بیشتر

نشانه‌شناسی سوره مبارکه غاشیه

عباس اقبالی؛ زهرا وکیلی

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 169-182

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3421

چکیده
  زبان، نظام اشاره‌ای است و کلمه، دال یا سویه‌ای آشکار است که در ذهن، مدلولی پنهان را برمی‌انگیزد؛ ازاین‌رو در شناسایی مدلول پنهان یک متن، عرضه دال یا نشانه‌های زبانی آن، بر مبانی و اصول سیمیولوژیک، به شناسایی کامل‌تر این سویه و مدلول‌ها می‌انجامد. در این مجال سوره «الغاشیه» به‌مثابه یکی از نمونه‌های بارز زبانی نظام‌مند ...  بیشتر

نقد و بررسی ایده نسبیت ظواهر قرآن، با تکیه بر ایده نسبیت متشابهات قرآن علامه طباطبایی (ره)

حامد پوررستمی؛ حسن رضایی هفتادر

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، صفحه 183-198

https://doi.org/10.30473/quran.2016.3422

چکیده
  علامه طباطبایی (ره) حسب روایت (المحکم ما یعمل به و المتشابه ما اشتبه علی جاهله) ایده نسبیت متشابهات قرآن را مطرح می‌فرماید. این ایده، ایده دیگری را بر صفحه ذهن پدید می‌آورد که آیا نسبت به ظواهر قرآن نیز می‌توان چنین گفت؟ ایده نسبیت ظواهر قرآن باعث بررسی بیشتر پیرامون دو سؤال مهم 1. ظاهر به چه معنا و برای چه کسی؟ و 2. حجیت برای چه کسی و ...  بیشتر