با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
تفسیر
تحلیل و نقد روش تفسیری عبدالعلی بازرگان

سیده فاطمه موسوی

دوره 11، شماره 1 ، دی 1401، ، صفحه 71-84

https://doi.org/10.30473/quran.2023.56370.2870

چکیده
  تفسیر اجتهادی قرآن یکی از روش های تفسیری و حاصل استفاده ابزاری از برهان و قرائن عقلی و استفاده از نیروی فکر در جمع‌بندی آیات است. تفسیر اجتهادی قواعدی دارد که رعایت آنها، سبب استواری تفسیر می‌شود که بدون توجه به قواعد تفسیری، مسیر تفسیر به سمت تفسیر به رأی منحرف خواهد شد. عبدالعلی بازرگان دارای تفسیری صوتی با روش اجتهادی است. وی با ...  بیشتر

تحلیل پیامدهای تفسیر فلسفی از نگاه مخالفان

سعید امینائی؛ مهراب صادق‌نیا

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 79-96

https://doi.org/QURAN-2007-2789(R1)

چکیده
  پس از ترجمه متون فلسفی به زبان عربی و ورود فلسفه به جامعه اسلامی، عده‌ای با فلسفه به‌عنوان دانشی بیگانه که با دین سازگار نیست و حتی گاه با آن در تضاد است، به مخالفت پرداختند. فیلسوفان برای مقابله با این مخالفت‌ها، تلاش کردند نشان دهند فلسفه نه‌تنها با دین در تضاد نیست، بلکه بسیاری از آموزه‌های دینی را می‌توان با فلسفه اثبات کرد. ...  بیشتر

حجیت مفاد فرازهای مستقل قرآن؛ رهیافتها و زمینهها (مطالعه موردی، آیه 189 بقره)

محمد علی مهدوی راد؛ روح الله شهیدی؛ عاطفه محمدزاده

دوره 8، شماره 2 ، فروردین 1399، ، صفحه 77-98

https://doi.org/10.30473/quran.2020.7002

چکیده
  قرآن، کتاب هدایتی است که به‌دلیل جاودانگی، محدودۀ خطابش منحصر به مردمان عصر نزول نیست. احادیث معصومان علیه‌السلام با جایگاهی که در تفسیر قرآن دارند، اصطیاد پیام‌های ماندگار این کتاب را هموار می‌سازند. این مهم در تفسیر فرازهایی همانند «وَ أتُوا البُیُوتَ مِن أَبوابِها» که مستقل از بستر تاریخی زمانۀ نزول، بر معنای دیگری هم ...  بیشتر

سکنا یا اُنس گرفتن مردان به زنان در قرآن و حدیث با رویکرد ریشه‌شناسی

احمد پاکتچی

دوره 8، شماره 2 ، فروردین 1399، ، صفحه 99-112

https://doi.org/10.30473/quran.2020.7025

چکیده
  سکنا یا انس گرفتن مردان به زنان در قرآن کریم و احادیث بارها گوشزد شده است، ولی فهم این آموزه، نه‌تنها امروز که در سده‌های متقدم نیز با ابهاماتی نزد مفسران و شارحان حدیث روبه‌رو بوده است. امروز هم برای مخاطبان حاضر این پرسش در میان است که در این نصوص سخن از چه نوع نسبتی میان مردان با زنان است و محتوای این نصوص تا چه اندازه به استوارسازی ...  بیشتر

تفسیر قرآن و لزوم احراز مراد جدی

محمدحسن احمدی

دوره 8، شماره 1 ، مهر 1398، ، صفحه 155-172

https://doi.org/10.30473/quran.1970.6426

چکیده
  آیات قرآن کریم، می‌توانند مورد «برداشت تاریخی» و «برداشت توسعه‌ای» واقع شوند. در برداشت تاریخی، توجه خوانشگر متن به زمینه متن، خاستگاه صدور کلام، سبب صدور و سبب نزول است و این خاستگاه، قابل تعمیم نیست. در برداشت توسعه‌ای، اگرچه متن در ارتباط با زمینه متن معنا پیدا می‌کند؛ اما محل نزاع، خود متن است نه زمینه متن و آنچه به‌عنوان ...  بیشتر

بررسی و تحلیل سخنان مفسران در اعتبارسنجی قول و فعل «محکیّ» در قرآن کریم

محمد سلطانی رنانی

دوره 7، شماره 1 ، مهر 1397، ، صفحه 43-58

https://doi.org/10.30473/quran.2018.5211

چکیده
  خداوند در قرآن کریم سخنان یا کرداری را از دیگران نقل می‌کند. برخی از این حکایت‌ها با تأیید یا رد همراه است، ولی برخی دیگر ازاین‌دست آیات تأیید یا رد صریحی در برندارد. مفسران با این‌گونه آیات برخوردی دوگانه داشته‌اند؛ برخی مفسران، به‌ویژه جبرگرایان، ازآن‌جهت که این قول و فعل از خداوند حکایت نشده است و به معصوم نسبت ندارد، آن را ...  بیشتر

سیر تطور تفسیر اخلاقی قرآن کریم

معصومه آگاهی؛ عبدالهادی فقهی‌زاده

دوره 5، شماره 1 ، مهر 1395، ، صفحه 127-148

چکیده
  رویکرد اخلاقی در تفسیر قرآن در طول تاریخ اسلام دوره‌های گوناگونی را پشت سر گذاشته است. این ادوار در ویژگی‌ها و خصوصیات با هم تفاوت داشته‌اند. از عصر نزول قرآن و توأمان بودن روایات تفسیری و اخلاقی تاکنون پنج دوره در تفسیر اخلاقی قابل شناسایی و تفکیک است: 1. پیدایش توجه خاص به آیات مشتمل بر نکات اخلاقی (عصر اقدمین)، 2. افول صبغه اخلاقی ...  بیشتر

روابط برون سوره‌ای از دیدگاه علّامه طباطبایی«ره»

عبدالهادی فقهی زاده؛ محمدجواد آزادی

دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1392، ، صفحه 7-23

چکیده
  محقّقان از دیرباز به موضوع ارتباط و تناسب سوره­های قرآن توجّه داشته و در این باره نظریّات متعدّدی مطرح کرده­اند؛ که این دیدگاه­ها در تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان، آراء علّامه طباطبایی«ره»، با توجّه به جایگاه علمی ایشان بخصوص در زمینهﻯ تفسیر قرآن، از اهمیّت دو چندانی برخوردار است؛ موضوعی که به دلایل ...  بیشتر

روش مواجهه علامه فضل‌الله با روایات تفسیری در «من وحی القرآن»

کرم سیاوشی

دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1392، ، صفحه 43-67

چکیده
  «من وحی القرآن» از تفاسیر معاصر است که تفسیر آیات قرآن را در قالبی تحرک بخش، عصری و تربیتی عهده دار گردیده است. البته در کنار این ویژگی، گزارش روایات منتسب به معصوم و دیگر گزارش­های تاریخی مرتبط با آیات، در آن نمودی نمایان دارد. مطابق بررسی صورت گرفته، تعامل فضل­الله با روایات سخت گیرانه و قابل تأمل است؛ در این مقال، عوامل ...  بیشتر

روش‌شناسی تفسیر اطیب‌البیان

محمدرضا حاجی اسماعیلی

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، ، صفحه 67-86

چکیده
  بازشناسی تفاسیر در حوزه روش‌شناسی، ضرورت اجتناب‌ناپذیر مطالعات جدید قرآنی است. توجه به ابعاد مختلف روش‌شناسی تفسیر جهت دستیابی به روش صحیح تفسیر قرآن و نیز طبقه‌بندی تفاسیر بر مبنای معیارهای روش‌شناسانه الزام‌های روش‌شناسی تفاسیر را بیش از پیش نمایان می‌سازد. اصلی‌ترین پرسش‌های مطرح در این دانش را می‌توان چنین برشمرد: چه ...  بیشتر