دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
نقد و تحلیل رهیافتهای تفسیری فریقین ذیل آیه 190 سوره اعراف
11
26
FA
احسان الله
درویشی
دانشگاه قم
darvishi313@chmail.ir
عزت الله
مولایی نیا
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
molaeiniya@gmail.com
سیما
البوغبیش
دانشگاه شهد چمران اهواز
s.albooghobysh2016@gmail.com
10.30473/QURAN.2022.55557.2849
تعیین مرجع ضمیر در فراز «جَعَلا لَهُ شُرَکاءَ فِیما آتاهُما» از آیه 190 سوره اعراف، چالشی در میان مفسران فریقین پدید آورده است: بازگشت ضمیر فعل « جَعَلا» به حضرت آدم و حوا چگونه با عصمت حضرت آدم سازگاری خواهد داشت؟ متون روایی پرشمار ذیل آیه نشان از دیرینگی چالش در سدههای نخست اسلامی دارد. مفسران فریقین رهیافتهای گوناگونی در تبیین این آیه برگزیدهاند. نظریههایی همچون شرک آدم و حوا، شرک اجداد قریش، شرک نوع انسانها در میان رهیافتهای تفسیری فریقین دیده میشود. نوشتار حاضر با روش کتابخانهای به گردآوری رهیافتها پرداخته و پس از نقد و تحلیل رهیافتهای تفسیری بر اساس روش تحلیلی توصیفی، نظریه شرک نسل آدم و حوا را به عنوان رهیافت منتخب برگزیده است. با استناد به آیات مشابه و روایات تفسیری و نیز دلایل عقلی، قرآنی و روایی عصمت آدم علیهالسلام، به نظر میرسد آیه در صدد بیان داستان فرزندآوری حضرت آدم و حوا است اما در فراز «جَعَلا لَهُ شُرَکاءَ» به عاقبت اولاد مشرک این دو اشاره شده است.
عصمت آدم,نفس واحده,آیه 190 اعراف,روایات تفسیری,رهیافت تفسیری
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8552.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8552_5976ded8af77b9056d78ccfaba9fbf45.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
نقد نظریه عرفی بودن زبان قرآن با تاکید بر دیدگاه خاص علامه طباطبایی
27
42
FA
معصومه
سالاری راد
0000-0001-5238-0787
استادیار دانشگاه پیام نور
masome_salari@yahoo.com
QURAN-2110-3037(R1)
یکی از رویکردهای رایج در حوزه زبان دین، نظریه عرفی بودن زبان قرآن است. این نظریه دارای پیشینة طولانی است. بر اساس این نظریّه، خداوند در ارائة مقاصد خویش، از ساختار زبان متعارف و مرسوم قوم استفاده کرده است و به این طریق مقصود خود را بیان نموده است. مطالعه و نقد نظریه عرفی بودن زبان قرآن و بیان نظریه خاص از دیدگاه علامه طباطبایی از اهداف و موضوع این نوشتار است. روش مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی و با اتکاء به آثار وی میباشد. سوال اصلی پژوهش این است که تحلیل علامه طباطبایی از نظریه عرفی زبان قرآن چیست؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که علامه نظریهی زبان عرفی را فیالجمله پذیرفته، اما قرآن را بدلیل اشتمالش بر حقایق ماورایی، عدم شناخت ژرفای آن و وجود متشابهات و جزمیت زبانش، فراتر از فهم عرفی وعمومی میداند. از منظر علامه طباطبائی، زبان قرآن هر چند بر اساس عناصر عرفی نازل شده است اما تفاوتهای اساسیای با زبان عرف دارد که وجود این تفاوتها سبب نفی نظریهی یکسان انگاری زبان دین و زبان عرف میشود. به دلیل نزول تدریجی و اشتمال آن بر مفاهیم غیبی، در تفسیر زبان قرآن، اصول و قواعد عرفی لازم است اما کافی نیست، زیرا زبانی فراعرفی است و دارای خصوصیت مشکک بودن سطوح و ساحات ادراک و فهم میباشد.
زبان دین,علامه طباطبایی,زبان عرف,گزاره های قرآنی,مشکک بودن سطوح ادراک و فهم در زبان قرآن
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8549.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8549_be47f5383a08c5af7fee479ce24fc13e.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
بررسی نظر تفسیری علامه طباطبایی پیرامون مبانی تفاوت های زن و مرد با تأکید بر آیه ی 18 سوره ی زخرف
43
60
FA
قربان
ابراهیمی
عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی پیام نور
ghorban_ebrahimi@yahoo.com
QURAN-2109-3022(R1)
علامه طباطبایی، مفسر المیزان، بهرغم آنکه آثار همگون در زن و مرد را دلیل بر اشتراک زن و مرد در گوهر انسانی میداند؛ اما مانند مفسران قبل از خود به ضعف عقل زن در قیاس با مرد معتقد است. ایشان با استناد به آیه 18 سوره زخرف حیات زن را حیات عاطفی و حیات مرد را حیات عقلانی دانسته و قائل به ضعف نیروی تعقل و قوه استدلال زن در مقایسه با مرد است و بر این بنیاد تفاوتهای حقوقی بین زن و مرد را در فقه اسلامی توجیه میکند. در این نوشته برای فهم هرچه دقیقتر، تفسیر ایشان در چهار دلیل تنظیم گردید و پس از بررسیهای لازم و با استفاده از دیگر تفاسیر به این نتیجه انجامید که برخلاف نظر المیزان، پرورش زن در لابهلای زینتها و ناتوانی وی از جدال پردازی، وصفی ذاتی و تغییرناپذیر زن نیست و بیشتر ریشه در نگرش عصر جاهلیت به زن و نظامهای تربیتی غیر اسلامی دارد. زن مانند مرد میتواند با فراگیری حکمتهای علمی و عملی، هم قوه تعقل خویش را تازگی و طراوت بخشد، هم قوای طبیعی خود را تحت زعامت عقل درآورد. همچنین بین علاقهمندی زن به زینت و زیور و عطوفت ورزی او ملازمهای نیست و تفاوت زن با مرد در موضوع ارث، گواهی دادن و موضوع قوّام بودن مرد هیچیک نمیتوانند نشئتگرفته از ضعف عقلی زن و مبیّن آن باشند.
علامه طباطبایی,زن,زینت,عطوفت,نقصان
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8551.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8551_3b5e8b29ef8a66ed9f21a2f1dfcfc1cc.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
بررسی آیه «دحو الارض» با نگاه تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امین اصفهانی
61
78
FA
سیده هانیه
مومن
دانشگاه شیراز
hmomen25@yahoo.com
زهرا
قاسم نژاد
دانشگاه شیراز
z_ghasemi62@yahoo.com
QURAN-2107-2996(R1)
یکی از آیات چالش برانگیز قرآن که در مورد آن آرای گوناگونی از سوی متقدمین و متاخرین مطرح شده است، آیهی «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» (نازعات:30) است. این پژوهش با تاکید بر این آیه به تبیین آراء تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امیناصفهانی میپردازد و هدف از آن مقایسه و ارزیابی نظرات سه مفسر معاصر در مورد آیهی شریفه میباشد. یافتهها حاکی از آنست که علامه طباطبایی و بانو امیناصفهانی که معتقد به تقدم خلقت آسمان بر زمین میباشند، «دحوالارض» در آیهی شریفه را ناظر بر خلقت و گسترش همزمان زمین میدانند، ضمن این که علامه در دیدگاه دوم خود آن را به حرکت زمین نیز تفسیر نموده است. اما مراغی که خلقت زمین را مقدم بر آسمان میداند، «دحوالارض» را مرحلهای جدا از خلقت زمین دانسته و آن را عبارت از بسط زمین جهت تمهید آن برای سکونت بیان داشته است. با توجه به قرائن لغوی، قرآنی و روایی که در ضمن این پژوهش بدانها اشاره میشود، مقصود از «دحوالارض» در آیهی شریفه نمیتواند ناظر بر خلقت و گسترش همزمان و حرکت زمین باشد بلکه آن صرفا بر بسط و گسترش زمین دلالت دارد.
دحو الارض,خلقت,حرکت,زمین و آسمان
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8553.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8553_5f933a23c7f76e41bbc8c851f894de2d.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
واکاوی و تحلیل دیدگاه آیتالله جوادی آملی در خصوص امکان و جواز وقوع چندمعنایی در قرآن کریم
79
96
FA
زینب
احمدیان
0000-0002-2781-5694
گروه علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده تفسیر و معارف قرآن، قم، ایران
ahmadiyan.z@gmail.com
سید عبدالرسول
حسینی زاده
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
hosseiny43@yahoo.com
QURAN-2105-2961(R1)
یکی از مسائل بحثبرانگیز در حوزه قرآنپژوهی، امکان وجود معانی متعدد در تفسیر یک واژه و نیز حجیت و کیفیت اعتبار شرعی این وجوه معنایی است. در طول قرنهای گذشته، اندیشمندان اسلامی در صدد پاسخ به این سؤال برآمدهاند که آیا خداوند از واژگان و عبارات قرآن کریم فقط یک معنا و مفهوم را قصد کرده یا معانی متعددی را از آنها اراده نموده است. اهمیت این مسأله به جهت تأثیر زیاد این مبنا در بررسی معانی قرآنی و کشف مراد الهی از آن است.<br />پژوهش حاضر با روش تحلیلی و توصیفی به بررسی آرای آیتالله جوادیآملی درباره چندمعنایی قرآن پرداخته و جایگاه این مبنا را در کنش تفسیری ایشان بررسی کرده است. نتیجه از آن حکایت دارد که در تفسیر تسنیم، اصل امکان استعمال لفظ در بیش از یک معنا پذیرفته شده و این مبنا در تفسیر مشترکات لفظی، مَجازات، کنایات و بواطن آیات قرآن کریم به کار رفته است.
چندمعنایی,استعمال لفظ در بیش از یک معنا,تفسیر تسنیم,آیتالله جوادیآملی
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8554.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8554_33bc2123b61e87f61a2cb3e35d988352.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
تحلیل پیامدهای تفسیر فلسفی از نگاه مخالفان
79
96
FA
سعید
امینائی
داتشجوی دکتری دانشگاه قم
aminaees@yahoo.com
مهراب
صادقنیا
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب
m_s_1348@hotmail.com
QURAN-2007-2789(R1)
پس از ترجمه متون فلسفی به زبان عربی و ورود فلسفه به جامعه اسلامی، عدهای با فلسفه بهعنوان دانشی بیگانه که با دین سازگار نیست و حتی گاه با آن در تضاد است، به مخالفت پرداختند. فیلسوفان برای مقابله با این مخالفتها، تلاش کردند نشان دهند فلسفه نهتنها با دین در تضاد نیست، بلکه بسیاری از آموزههای دینی را میتوان با فلسفه اثبات کرد. آنها با این انگیزه کمکم نگاه فلسفی را وارد تفسیر قرآن کرده و مدعی شدند زبان قرآن لایههای زیرینی دارد که در پی القای معارفی عمیق و درخور فهم خواص است و جز با فلسفه قابل کشف نیست. دیدگاه آنان درباره تفسیر و همچنین تفاسیر فلسفی آنان مخالفانی داشته که آن را از ابعاد گوناگون از جمله اشاره به پیامدهای آن، نقد کردهاند. از میان این پیامدها میتوان به دگرگونی معنایی در الفاظ قرآن، گرایش به تفسیر خلاف ظاهر، نادیدهانگاشتن عناصر احساسی و عاطفی در قرآن، دورشدن از مقصد اصلی قرآن یعنی هدایت و تزکیه نفوس، مشکل جلوهدادن فهم قرآن و لزوم وابستگی فهم قرآن به مرجعی دیگر اشاره کرد.
تفسیر فلسفی,تفسیر قرآن,تأویل,زبان قرآن,پیوند دین و فلسفه
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8555.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8555_4ecb08fe3df9dfafadb0995a066c356b.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
ارزیابی دیدگاههای روششناختی هاوتینگ در حوزه نقد ادبی قرآن
117
134
FA
حسن
رضایی هفتادر
هیات علمی دانشگاه تهران
hrezaii@ut.ac.ir
محمد
درگاه زاده
عضو هیات علمی دانشگاه بناب
m.dargahi@bonabu.ac.ir
صفر
نصیریان
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، ارومیه، ایران
s.nasirian488@yahoo.com
QURAN-2009-2837(R1)
امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاههای خاورشناسان و روشهای پژوهشی آنها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاهها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. جرالد هاوتینگ قرآنپژوه انگلیسی، یکی از خاورپژوهانی است که بر اساس روش نقد ادبی به پژوهش درباره آیات قرآن پرداخته است. انتقادات ادبی هاوتینگ بر قرآن، به طور مجموع از سه جهت مطرح شده است: پیدایش قرآن در محیط فرقهای؛ ماهیت جدلی آیات قرآن؛ هویت زمانی متأخر قرآن و مخاطبان آن. دیدگاه های مذکور به این نحو رد میشوند: قرآن برخلاف متون مقدس دیگر، ماهیت بشری ندارد و متن آن بر انواع اعجاز، مانند بلاغت، علوّ معنا و نیز عدماختلاف در بیان مشتمل است که همه این شگفتیها، از وحیانی و غیربشری بودن آن ناشی میشود. مقایسه قرآن با کتب مقدس یهودی-مسیحی از حیث ماهیت جدلی، نادرست است و آن نوع جدلی که هاوتینگ از آن سخن گفته، قرآن نسبت به مخاطبان خود به کار نبرده است. سبک قرآن، برخلاف سبک کتب مقدس دیگر، بیانگر اصالت تاریخی آن است. متن قرآن از طریق تواتر به دست مسلمانان رسید و تواتر تاریخی، نشان میدهد که قرآن از طریق وحی بر پیامبر(ص) نازل شده است.
قرآن,هاوتینگ,نقد ادبی,محیط فرقهای,جدل
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8556.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8556_78a7b11bdbf542e9d927a9acfefc9d21.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
اصل ناهمسازگاری در تفکر فازی و کاربست آن در زبان قرآن
135
154
FA
حسن
باقریان
دانشگاه پیام نور
seyyedfr@yahoo.com
علیرضا
دل افکار
عضو هیئت علمی
delafkar@pnu.ac.ir
سیدعلی
علم الهدی
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
alamolhoda53@gmail.com
زهرا
خیراللهی
0000-0001-6344-1055
هیئت علمی پیام نور
zkheirolahi@yahoo.com
QURAN-2108-3001(R1)
تفکر فازی و نظریه سیستم های پیچیده در اصل ناهمسازگاری به یکدیگر پیوند خوردند. مطابق این اصل که در سال 1973 مطرح شد، به فراخور پیچیدگی یک سیستم توان ما در بیان گزاره های دقیق و معنادار کاسته می شوند. در این صورت گزاره ها از قطعیت و سیاه و سفیدی و شفافیت فاصله گرفته و به گزاره هایی فازی تبدیل خواهند شد. در این جستار با روشی تحلیلی نشان داده ایم که زبان وحیانی قرآن با خصلت هایی که به ویژه در بین مباحث مربوط به زبان دین در دوران معاصر از خود نشان می دهد، می تواند در فضای الگوواره ای سیستم های پیچیده مورد بازخوانش قرار گیرد. در این صورت مطابق اصل ناهمسازگاری، رهیافت اساسی در تبیین و تحلیل زبان وحیانی قرآن تفکر فازی خواهد بود که در نتیجه آن گزاره های توصیفی ما از زبان قرآن به گزاره هایی بینابینی، مشکک، خاکستری، مات و غیرخطی تبدیل خواهد شد.
اصل ناهمسازگاری,تفکر فازی,زیان قرآن,سیستم های پیچیده
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8557.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8557_b890462831af745824b553a73b12e7b9.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
تحلیل انتقادی دیدگاه«جفت سوره ها» برپایه روابط سورههای همجوار نجم و قمر
155
170
FA
احمد
زارع زردینی
عضو هیات علمی
zarezardini@gmail.com
یحیی
میرحسینی
دانشگاه میبد
mirhoseini@meybod.ac.ir
علی محمد
میرجلیلی
دانشگاه میبد
almirjalil@meybod.ac.ir
سمیرا
دهقان
دانشگاه سیستان و بلوچستان
dehghansamira84@yahoo.com
QURAN-2007-2784(R1)
یکی از الگوهای تبیین ساختار زبان قرآن کریم،«نظام زوجی/ جفت سوره» است. از جمله قرآن پژوهان معاصر که به این دیدگاه پرداخته، امین احسن اصلاحی است . مقاله حاضر به روش تحلیل انتقادی و با هدف پاسخ گویی به این سؤال که تا چه اندازه این دیدگاه میتواند در قرآن شناسی مورد توجه قرار گیرد، سامان یافته است. برای رسیدن به این هدف، با روش مثال نقض، به نقد و بررسی این دیدگاه پرداخته شد. بر این اساس، از آنجا که امین احسن اصلاحی سوره نجم را با سوره پیشین یعنی سوره طور زوج دانسته است، پژوهش به روابط سوره نجم با سوره پسین خود یعنی سوره قمر پرداخته تا بتواند از یافته های آن در ارزیابی دیدگاه اصلاحی بهره ببرد. یافته های پژوهش به تایید بخشی از دیدگاه اصلاحی اشاره داشت بدین معنا که یکی از الگوهای روابط همجواری در بین سوره های قرآن کریم،همان گونه که اصلاحی اشاره نموده ، مکمل بودن دو سوره است. زیرا چنین وضعیتی در ارتباط دو سوره نجم و قمر نیز مشاهده شد،بدین گونه که این دوسوره به ترتیب موضوع« دریافت و ابلاغ وحی» را معناورزی می کنند. اما درباره دیدگاه اصلاحی که آیا در تعیین مصادیق به درستی عمل نموده یا خیر ، به نظر می رسد علی رغم دیدگاه اصلاحی، ارتباط محکمی بین سوره نجم با سوره پسین خود یعنی سوره قمر مشاهده می شود، بنابراین در تعیین اینکه سوره با سوره همجوار پیشین یا پسین زوجیت دارندباید با پژوهش های دقیق بر متن قرآن کریم، این نظام را بازطراحی نمود.
سوره نجم,سوره قمر,ساختار زبان قرآن,نظام زوجی سوره ها/ جفت سورهها,امین احسن اصلاحی
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8558.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8558_059cd5a21c580c995a4b3d6af208c1ed.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
تحلیل ترجیح قرائت مشهور در «الفرقان فی تفسیر القرآن» با تاکید بر رویکرد مفسر
171
186
FA
مینا
شمخی
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
m_shamkhi@yahoo.com
قاسم
بستانی
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
gbostanee@yahoo.com
زهرا
قاسم نژاد
دانشیار و عضوهیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز
z-ghasemnejad62@yahoo.com
آمنه
امیدی
0000-0003-4471-3056
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
omidi7092@yahoo.com
QURAN-2103-2920(R1)
دانش قرائت از علوم مورد نیاز مفسر در تبیین و فهم مراد الهی است. سیر تاریخی دانش قراءات و نگاه مفسران به این دانش حکایت از تفاوت نگاه مفسران و اندیشمندان به قرائتهای قرآن کریم است. در برخی از برهههای تاریخ، شاهد نگاهی ادبی به قراءات و در برخی از دورانها، با رویکرد حدیثی به قرائت قرآن کریم روبرو هستیم. از سویی، علاوه بر نوع نگاهها به دانش قرائت، قرائت در تفاسیر مختلف دارای کارکردهایی است که به نظر میرسد در تفاسیر معاصر به ویژه تفاسیر شیعه، این موضوع قابل تأمل است. مفسران شیعی با تأسی از کلام اهل بیت(ع)، قرائت قرآن را واحد دانسته و اختلاف را از جانب راویان دانسته-اند. بنابراین برخی مفسران شیعه با روشها و متدهای مختلف سعی در ترجیح قرائت مشهور دارند. با توجه به این موضوع در نوشتار حاضر تفسیر الفرقان که یکی از تفاسیر معاصر است با روش توصیفی تحلیلی به منظور تبیین رویکرد مفسر به اختلاف قراءات و تحلیل ترجیح قرائت در این تفسیر مورد واکاوی قرار می گیرد. نتایج نشان میدهد، مفسر رویکرد حدیثی به قرائت دارد و تنها قرائت مشهور و رایج حفص از عاصم را ارجح میداند و در تمام موارد سعی دارد این قرائت را توجیه و ترجیح دهد و روایات در این زمینه، مستند اصلی وی در بحث قراءات است.
اختلاف قرائات,تفسیر,قرائت,الفرقان فی تفسیر القرآن,صادقی تهرانی
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8559.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8559_91e788e6cc4eca7434d38709fe30f4bf.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
نقش واژه شناسی در تفسیر قرآن کریم (با تأکید بر تکامد پژوهی)
187
212
FA
زهره
شوندی
---
shavandi60@yahoo.com
مجید
معارف
هیات علمی دانشگاه تهران و ریاست دانشکده الهیات
maaref@ut.ac.ir
QURAN-2106-2975(R1)
از عوامل موثر بر تفسیر قرآن با توجه به تلاشهای مفسران، پی جویی از معانی مفردات قرآنی است که البته در مواردی به دلایلی چون عدم توجه به معنای دقیق ریشه، وجود اشتراک لفظی در برخی واژه ها، خلط معنای حقیقی از مجازی و عدم تفکیک معنای اصلی از ثانویه اختلافاتی هم بین مفسران بوجود آمده است. مقاله حاضر در صدد تبیین نقش واژه شناسی در تفسیر قرآن کریم است که با رویکرد تکامدپژوهی صورت گرفته و هدف آن بیان دستاوردهای واژه شناسی در عرصه تفسیر است که پس از بررسی ریشه ای واژگان مختلف به ویژه تکامدها، با روش استنباطی و استدلالی صورت گرفته است. قابل ذکر است که به جهت محدودیتهای مطالعاتی تکامدها، بررسی اشتقاقهای واژه در زبان عربی و معادل یابی آن در زبانهای خواهر، در کشف معنای واژه اثرات قابل توجهی داشته است. از دستاوردهای واژه شناسی می توان به کاهش احتمالات تفسیری، نقد علمی تفاسیر و اصلاح ترجمه ها، شکل گیری نظریات جدید تفسیری، رهیابی به مطالعات میان رشته ای و امکان تفسیر آیات با بهره مندی از ظرفیتهای معنایی واژه در زبانهای دیگر اشاره کرد.
«واژه شناسی»,« اتیمولوژی»,«تکامدپژوهی»,«تفسیر قرآن»,«اختلافات تفسیری»
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8560.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8560_10dc0953dbde90bb91a320ff683532da.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن
2322-3804
2538-614X
10
1
2022
02
25
واکاوی مفهوم «عیسی، پسرِ خدا» در قرآن و سنت اسلامی
213
232
FA
زهرا
محققیان
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
z.mohaghegh89@yahoo.com
QURAN-2110-3045(R1)
در بازتابی که از باورهای مسیحیان پیرامون حضرت عیسی(ع) در لابلای آیات قرآن دیده می شود، مفهوم «عیسی، پسر خدا» یکی از مفاهیم چالش برانگیز است و تحقیقات بسیاری در خصوص آن انجام شده است. در حالیکه مضامین قرآنی مرتبط با این باور اینطور تداعی می سازند که گویی مسیحیان، عیسی را فرزند واقعی و جسمانی خداوند تلقی می کردند، در سنت مسیحی این امر ظاهرا ارتباطی با خویشاوندی واقعی(جسمانی، خونی) میان عیسی و خداوند ندارد. حتی هیچیک از فرقه های مسیحی هم بر چنین باوری نبودند(و نیستند) که خداوند همسری برگزیده تا از آنجا عیسی فرزند متولد شده از ایشان باشد. بنابراین به نظر می رسد دو کتاب مقدس دریافت واحدی از چگونگی فرزندی عیسی یا مفهوم «پسرِ خدابودنِ عیسی» ندارند. در مقاله حاضر می کوشیم مفهوم فوق را در قرآن مورد بررسی قرار دهیم و با کمک دیگر آیات قرآن، همچنین منابع پیشااسلامی راهی برای رفع این تناقض پیدا کنیم. در این پژوهش همچنین تلاش های مسلمانان در خصوص این موضوع مورد بحث واقع شده و سعی گردیده است نقاط قوت و ضعف پاسخ های ایشان نشان داده شوند. مجموع یافته ها نشان میدهند نه تنها قرآن با کتاب مقدس و سنت مسیحی در خصوص ابن الله بودن عیسی تنافی و تضادی ندارد، بلکه باید زبان جدلگونه قرآن در اینگونه آیات را شناخت و با باورهای رایج در منطقه هم آشنا بود، چیزی که سنت اسلامی تا به امروز از آنها غافل بوده است.
عیسی پسرِ خدا,ابن الله,بنات الله,پسران خداوند,نقد سنت اسلامی
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8561.html
https://quran.journals.pnu.ac.ir/article_8561_1ef05aae07a5cf12d8db176aa760201c.pdf