زبان قرآن
زهرا نادعلی
چکیده
تشبیه، مانند کردن چیزی است به چیزی دیگر؛ مشروط بر اینکه آن مانندگی مبتنی بر کذب باشد نه صدق؛ یعنی ادّعایی باشد نه حقیقی. تشبیه را به اعتبارات مختلف انواعی هست و اهل بلاغت، تشبیه را به جهت غرابت و دیر یاب بودن یا نبودن به مُضْمَر و صَریح تقسیم میکنند. تشبیه مُضْمَر یا ضِمْنی یا مستتر که میتوان آن را تشبیه پنهان نامید، تشبیهی است که ...
بیشتر
تشبیه، مانند کردن چیزی است به چیزی دیگر؛ مشروط بر اینکه آن مانندگی مبتنی بر کذب باشد نه صدق؛ یعنی ادّعایی باشد نه حقیقی. تشبیه را به اعتبارات مختلف انواعی هست و اهل بلاغت، تشبیه را به جهت غرابت و دیر یاب بودن یا نبودن به مُضْمَر و صَریح تقسیم میکنند. تشبیه مُضْمَر یا ضِمْنی یا مستتر که میتوان آن را تشبیه پنهان نامید، تشبیهی است که کمی غرابت و پیچیدگی دارد و مشبّه و مشبّه به در هیچ یک از فرمهای شناخته شده قرار نمیگیرند؛ بلکه بطور ضمنی به مشبّه و مشبّه به اشاره میشود. از این روی، با کمی تأمّل و دقّت در سیاق جمله فهمیده میشود. در پژوهش حاضر، که با روش توصیفی - تحلیلی و در بستر مطالعات کتابخانهای فراهم آمده است تشبیه ضمنی را در آیات مربوط به قیامت بررسی کردهایم که در دوازده (12) آیهی کریمهی بررسیده، هیجده (18) تشبیه ضمنی مؤکّد مجمل بلیغ و پانزده (15) تشبیه مفرد به مفرد و سیزده (13) تشبیه محسوس به محسوس وجود داشت. از آنجا که تشبیه ضمنی به اندازهی کافی نیازمند اندیشه است به نظر میرسد که مفرد به مفرد و محسوس به محسوس بودن آن از دیربابی و دشواری ادراک آن میکاهد و همین موضوع، برای صاحبان دانش و دارندگان ذوق سلیم، گواه بلاغت و رسالت قرآن و از موجبات تدبّر و إقناع مخاطب در قرآن کریم است.
