نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شیما محمودپور قمصر ¹
• محسن قاسم پور ²

¹ دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان

² عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

عمقِ پایان‌ناپذیر آموزه‌های قرآن سبب شده است که همواره با تأمل در آیات و واژگان آن، دریافت بدیعی از این کتاب آسمانی حاصل شود. در این نوشتار با بررسی اقوال تفسیری در مورد واژه «میزان» ذیل آیه‌ 25 سوره‌ حدید، یک دیدگاه تفسیری، به مثابه مصداق ارجح مطرح گردید. مفسران در تفسیر این واژه نظریات متفاوتی بیان کرده‌اند که عبارتند از: ترازوی سنجش کالا، عدل، امام، حق، دین و عقل.

نتایج پژوهش پس از تحلیل تفسیری آیه نشان می‌دهد که عقل نه تنها یکی از بهترین مصادیق تفسیری برای واژه «میزان» است، بلکه معیار تشخیص میزان بودن دیگر نظریات تفسیری نیزـ به شرط پذیرش ـ تنها به وسیله‌ عقل صورت می‌گیرد. تَتَبُّع متون دینی و آموزه‌های آن نیز مؤیِّد این دیدگاه تفسیری قرار گرفت. تبیین و تأیید جایگاه عقل در منظومه‌ دین و نقش منحصر به فرد آن در اصول و فروع احکام از دیگر دستاوردهای این پژوهش است. با توجه به اینکه از منظر تعدادی مفسران آیه‌ی 25 سوره‌ حدید بیانگر رسالت انبیاء در برقرای عدالت اجتماعی است، تفسیر میزان به عقل، منجر به تبیین نقش خاصِ آن در به دست آوردن این آرمان بشر خواهد شد. زیرا یکی از کاربردهای عقل تطبیق آموزه‌های وحی با مقتضیات زمان است. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد برقراری عدالت اجتماعی بدون ابزار عقل، در کنارِ بیِّنه و کتاب امکان‌پذیر نیست.

کلیدواژه‌ها

• میزان
• عدالت اجتماعی
• آیه 25 حدید
• عقل

موضوعات

• تفسیر