نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمود کریمی ¹
• خدیجه مسرور ²

¹ عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام

² دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

پدیده اشتقاق اکبر به‌عنوان یک ابزار زبانی مهم در فهم عمیق‌تر معانی قرآن، نقش بسزایی در تحول برداشت‌های تفسیری ایفا کرده است. واکاوی متون تفسیری نشان می‌دهد، تفسیر دو واژه دحو و طحو با چالش‌های فراوانی در زمینه تبیین خلقت زمین روبه‌رو است، برخی مفسران تلاش نموده‌اند تا به کمک پدیده اشتقاق اکبر به درک بهتری از آیات مرتبط با خلقت و شکل‌گیری زمین دست یابند، اما تاکنون سیر برداشت‌های تفسیری از دو ماده «دحو» و «طحو» در قرآن و تأثیر پدیده اشتقاق اکبر (ابدال لغوی) بر برداشت‌ها بررسی نشده است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر درصدد کشف رابطه میان به‌کارگیری پدیده اشتقاق اکبر و برداشت‌های تفسیری از هر دو ماده است و می‌کوشد تا نقش این پدیده را در شناسایی معنای دقیق دو واژه روشن نماید. مقاله پیش رو با اتخاذ روش توصیفی تحلیلی برای نیل به این هدف از تحلیل‌های لغوی، مطالعه گسترده برداشت‌های تفسیری و سیاق آیات بهره گرفته است. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد هر دو واژه دارای مؤلفه‌های معنایی مشترکی ازجمله راندن، افکندن و حرکت هستند. با گذر زمان، مفسران از معنای اولیه بسط و گسترش به ‌تدریج به مفاهیم پیچیده‌تری ازجمله حرکت دورانی و انتقالی زمین و تأثیر آن بر شرایط زیست‌محیطی روی آورده‌اند که به روشن‌سازی مسائل مربوط به آفرینش و شرایط زندگی انسان‌ها کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• اشتقاق اکبر
• تفسیر قرآن
• حرکت زمین
• دحو
• طحو

موضوعات

• تفسیر