نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
2 استادیار بخش علوم قرآن و فقه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
دربارة چیستی تفسیر و تحلیل ماهیت آن، دیدگاه‌های مختلفی ارائه شده‌است. مفسران سنت‌گرای اسلامی، غایت تفسیر را بیان مفاد استعمالی آیات و کشف مراد الهی می دانند؛ در مقابل رویکردهای جدید هرمنوتیکی و زبان شناختی، یافته‌های مفسر یا دلالت‌های پیدا و پنهان متن را به عنوان غایت تفسیر نام می-برند. در این پژوهش به منظور بررسی ماهیت و چیستی تفسیر، در مطالعه‌ای تطبیقی، برخی مؤلفه‌های فعلیت‌بخشی به متن در نگاه اکو، تبیین و با رویکرد مفسران اجتهادگرای سنتی مقایسه شده‌است. بر اساس نتایج پژوهش، در نظریه نشانه‌شناسی اکو، میان قصد مؤلف و قصد مفسر، امکان سومی به نام قصد متن وجود دارد. براساس این نظریه، طی یک فرایند، عملی را که مؤلف آغاز کرده، خواننده تکمیل می‌کند و در این میان، مفهوم متن شکل می‌گیرد. در واقع نظریه اکو، مفهوم تفسیر را از "کشف مراد" به "فعلیت‌بخشی به مراد" سوق می‌دهد. اکو، برخلاف رویکرد مفسران سنت‌گرای اسلامی، فعلیت‌بخشی تفسیری را همان فهم متن می‌داند که قصد مؤلف در فرایند آن به عنوان معیار درستی و نادرستی فهم نقش دارد. براین اساس، توان پنهان متن در تفسیرِ نامحدود و داشتن معانی بسیار، باعث پذیرش هر نوع کنش تفسیری نیست و متن خود سبب ایجاد محدودیت در قبول تفسیرهای ممکن است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)