با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان وادبیات عرب،واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم

10.30473/quran.2025.69475.3324

چکیده

واژگان «جبال» و «رواسی» از جمله واژگان پرکاربرد قرآنی است که در عموم تفاسیر و ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی، به یک معنا یعنی «کوه‌ها» تعبیر شده است. جبال 41 بار و راسیات 14 بار در قرآن به کار رفته است. این پژوهش با روش معناشناسی و تفسیر لغوی قرآن به قرآن، و نگاه تحلیلی و دقیق به متن قرآن، به تبیین تطبیقی معنای «جبال» و «رواسی» و استخراج مؤلفه‌های معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است. بررسی‌‌های قرآنی، بر محور تفسیر قرآن به قرآن و روش معناشناسی این‌گونه نشان می‌دهد که بین «رواسی و جبال» تفاوت ماهوی آشکاری وجود دارد. «رواسی» به معنای«ریشه کوه‌ها و صفحات زیر زمینی» است، که حرکت ناپذیر بوده و حتی در تحولات و فروپاشی قیامت از زوال و سستی در امان است. خداوند از «رواسی» فقط در هنگام مراحل خلقت صحبت کرده و کارکرد آن نیز حفظ زمین از زوال و نابودی است، برخلاف «جبال» که بیشترین بکارگیری آن درباره قیامت و فروپاشی‌های آن و نیز در اشاره به موارد ظاهری آن چون نماد «قدرت، عظمت و تسخیر و نیز سخن گفتن از سیر و حرکت آن» به کار رفته است. در روایات و یافته‌های نوین علم زمین شناسی نیز، مؤیدات قابل توجهی در این باره وجود دارد. کشف مؤلفه‌های معنایی و تطبیقی واژگان به‌ظاهر هم معنا، سبب تجلّی معارف ناب قرآنی و کشف نکات بدیع تفسیری خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات