با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

2 کارشناس ‏ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

تفسیر اجتماعی به عنوان یکی از گرایش‏های تفسیری در سده اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته‏است. یکی از زیرشاخه‏های این گرایش تفسیری که در چند دهه گذشته ظهور و بروز چشمگیری در جهان اسلام داشته، گرایش فمینیستی در تفسیر قرآن کریم است. در این مقاله، در گام نخست پس از معرفی اجمالی جریان فکری فمینیسم اسلامی در جهان اسلام، مهمترین اصول این گرایش تفسیری در مقابل تفاسیر سنتی یعنی پرهیز از تحمیل عقیده مردسالاری، آزادی عقل در فهم قرآن، اصل عدم تضاد میان بخشهای مختلف قرآن و اصول بنیادین آن مانند برابری جنسیتی و... بررسی می‏شود. در گام بعدی اصول پیش‏گفته مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته که از جمله آنها می‏توان به بی اساس بودن اتهام جهت‏گیری مردسالارانه به سنت تفسیری، لغزیدن در ورطه تفسیر ‏به ‏رأی، آرای افراطی زن‏سالارانه در تفسیر و... اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

ایازی، محمدعلی (1373ش). المفسرون حیاتهم ومنهجهم، تهران: وزارت ارشاد.
ایزدی‏ مبارکه، کامران (1376ش). شروط وآداب تفسیر  و مفسر، تهران: امیرکبیر
بابایی، علی‏اکبر (1386ش). مکاتب تفسیری، تهران: سمت/پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بانوی ‏اصفهانی، نصرت امین (1361ش). مخزن
العرفان
، تهران: نهضت زنان مسلمان.
پاکتچی، احمد (1391ش). تاریخ تفسیر قرآن، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
ذهبی، محمدحسین (بی‏تا). التفسیر والمفسرون، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
رجبی، محمود (1383ش). روش تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رشیدرضا، محمد (بی‏تا). تفسیر المنار، بیروت: دارالمعرفة.
رضائی‏ اصفهانی، محمدعلی (1382ش). درسنامه روش‌ها وگرایش‏های تفسیری قرآن، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
زرقانی، محمد عبدالعظیم (1948م). مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
زرکشی، محمد بن عبدالله (1410ق). البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
شاکر، محمدکاظم (1382ش). روش‌ها و گرایش‌های تفسیری، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
طبری، محمد بن ‏جریر (1412ق). جامع البیان، بیروت: دارالمعرفة.
عبدالقادر، محمد صالح (1424ق). التفسیر و المفسرون، بیروت: دارالمعرفة.
علی‏الصغیر، محمدحسین (1420ق). المبادی العامة لتفسیر القرآن، بیروت: دارالمورخ العربی.
قطب، سید ‏(1412ق). فى ظلال القرآن‏، قاهرة: دارالشروق.
مراغى، احمد بن ‏مصطفى (بی‏تا).‏ تفسیر المراغى‏، بیروت: داراحیاء التراث العربى‏.
معرفت، محمد‏هادی (1418ق). التفسیر والمفسرون فی ثیبه القشیب، مشهد: الجامعة الرضویة.
مؤدب، سیدرضا(1380ش). روش‌های تفسیر قرآن، قم: اشراق.
 
Ali, Kecia (2012), Just say yes, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Anwar, Zainah & Ismail, Rose (2012), Amina Wadud and sisters in Islam, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Azam, Hina (2012), The exclusion of women’s testimony in the hudud, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Badran (a), Margot (2002), Feminism and the Qur’an, In: Encyclopedia of Quran, Boston: Leiden.
Badran (B), Margot (2002), Gender, In: Encyclopedia of Quran, Boston: Leiden.
Badran, Margot (2012), Seismic shifts from patriarchy to equality, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
 
Giddens, Anthony (2009), Sociology, Cambridge: Polity Press.
Hendricks, Muhsin (2012), To Amina with love, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Khaki, El-farouk (2012), Expanding the gender jihad, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Lizzio, Celene Ayat (2012), Courage at the crosscoards, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Prado, Abdennur (2012), Qur’anic feminism, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Roded, Ruth (2006), Women and the Qur’an, In: Encyclopedia of Quran, Boston: Brill, Leiden.
Taylor, Tayyibah (2012), A new interpretation, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.
Wadud, Amina (1999), Quran and woman, New York: Oxford university press.
Yacoob, Saadia (2012), Treading the path of faith, In: A jihad for justice, USA: 48HrBooks.