نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس، ایران
چکیده
«انفاق» یکی از مفاهیم ارزشی قرآن کریم است که در آیات متعدد از آن سخن رفته است. این پژوهش با هدف بررسی نقش عناصر وجهی و بلاغی آیات مرتبط با انفاق در تعیین خوانش معنای مناسب آیات مزبور و با روش تحلیلی انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که سبک به کار رفته در آیات مرتبط با انفاق، سبک اقناعی بوده و خداوند در این آیات از شیوه ی بهم آمیخته‌ی تشویق وتحذیر استفاده کرده است. در این آیات، با به کار بردن بندهای با وجهیت معرفتی(اخباری، امری، سوالی ، شرطی) و وجهیت تکلیفی با قطبیت مثبت وتعهد وجهیتی بالاو نیز استفاده از عناصر وجهی تأکیدی در قالب گوینده ای قدرتمند، اطمینان گوینده از مطالب ارائه شده به مخاطبان نشان داده شده است. آرایه های ادبی (تشبیه تمثیلی، استعاره، مجاز، ابجاز و کنایه) نیز در کنار وجهیت، اهتمام و اصرار گوینده در تفهیم مطالب به مخاطبان را نشان داده و با کاربست آنها زمینه ی تأمل بیشتر مخاطبان آیه، در راستای اقناع مخاطب در پذیرش سخنان خود در راستای انجام انفاق با شروط ذکر شده در آیات را ایجاد کرده است. همراهی عناصر وجهی با بلاغی در آیات مرتبط با انفاق، میزان بالای قاطعیت خداوند از توجه دادن مردم به انفاق مطلوب و نیز الزام وی به انجام آن را نشان می دهد.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم
- ابن عاشور، محمدطاهر.(1420). التحریر و التنویر، بیروت: موسسه التاریخ العربی
- ابنابىجامع، على بن حسین.(1413). الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز (عاملى)، قم: دار القرآن الکریم
- ابن منظور، محمد بن مکرم.(1414)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر
- الجاحظ، أبی عثمان عمربن بحر .(1229 هـ.ق)، البیان و التبیین، بیروت: دارالجیل.
- آقاگلزاده، فردوس و پور ابراهی، شیرین.( 1387)، «بررسی زبان شناختی دیدگاه روایتگری داستان روز اول قبر صادق چوبک در چارچوب مدل سیمپسون»، مجله نقد ادبی، سال اول، شماره سوم، صص7-27
- آلوسی ، محمود بن عبدالله.(1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون
- بانوی اصفهانی، نصرت بیگم، (بی تا).مخزن العرفان فی علوم القرآن ،بی جا
- -بهار،محمد تقی.( 1381). سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی. تهران: زوار.
- -پورنامداریان، تقی، (1374)، سفر در مه، تهران ،زمستان
- -تجلیل، جلیل،( 1374)، معانی و بیان، مرکز نشر دانشگاهی
- -تفتازانی، مسعود بن عمر (سعدالدین)، شرح مختصر المعانی، دار الحکمه
- جرجانی، عبدالقاهر. (1368). دلائل الإعجاز فی القرآن. مشهد: آستان قدس رضوی
- جعفری، یعقوب.(1376)،تفسیر کوثر، انتشارات هجرت
- حسینی همدانی، سید محمد حسین.(1414ق)، انوار درخشان، تهران، کتاب فروشی لطفی، چاپ اول
- حسینی، جعفر.(1392)،اسالیب البیان فی القرآن،قم :بوستان کتاب
- حکیمی،محمدرضا، حکیمی محمد، حکیمی علی.(1380)،الحیاه، ترجمه احمدآرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
- رازی، فخرالدین.(1411)، التفسیر الکبیر، بیروت: دارالکتب العلمیه
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد.(1412)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم
- رحیمیان، جلال و محمد عموزاده.(1392)، مقاله افعال وجهی در زبان فارسی و بیان وجهیت، پژوهشهای زبانی، دوره 4، شماره 1، صص21 تا 40
- رشیدرضا، محمد( بی تا)، المنار، دارالفکر
- رضایی اصفهانی ، محمد علی،(1387)، تفسیر قرآن مهر،قم، پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن
- سجادی، سیدجعفر(1357)، فرهنگ معارف اسلامی، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران
- سعیدی روشن،محمدباقر.(1389)، زبان قرآن و مسائل آن،تهران: انتشارات سمت
- سکّاکی، یوسف بن أبی‌بکر. (1937م.). مفتاح العلوم. بیروت: دار الکُتُب العلمیّه.
- صادقی تهرانی، محمد.( 1388ش). ترجمان فرقان، قم: شکرانه
- صافى، محمود.(1418).الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویة هامة، دار الرشید - سوریه - دمشق، چاپ: چهارم
- صالحی، پیمان.( 1395)،«بررسی و تحلیل داستان حضرت یوسف علیه السلام در قرآن کریم در چارچوب الگوی سیمپسون»،فصلنامه پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، شماره هشتم، صص69- 94
- صاوى، احمد بن محمد.(1427). حاشیة الصاوی على تفسیر الجلالین، لبنان- بیروت :دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون
- طالقانى، محمود. ( 1362).پرتوى از قرآن، شرکت سهامى انتشار ،تهران، چاپ:چهارم
- طباطبایی، سید محمدحسین.(1386). المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم
- طبرسى، فضل بن حسن.(1412)، تفسیر جوامع الجامع، قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت
- طبرسی، فضل بن حسن.( 1360)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات فراهانی
- طنطاوى، محمد سید.(1997). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، نهضة مصر- قاهره، چاپ: اول
- عموزاده ، محمد و حدائق رضایی.(1391)، بررسی مفاهیم وجهی زمان دستوری در زبان فارسی، مجله پژوهش های زبانی، دوره 3، شماره 1، صص77-97.
- عونی، حامد، (بیتا)، المنهاج الواضح للبلاغة، بیروت،المکتبة الأزهریة للتراث
- فتوحی، محمود.(1392)،سبک شناسی، نظریه ها رویکردها و روش ها، چاپ دوم، تهران: سخن
- فتوحی، محمود.(1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن
- فراهیدی، خلیل بن احمد.(1409)، العین، قم: نشر هجرت
- قائمی، مرتضی، ذوالفقاری، اکرم.(1395)، «نقش وجه فعل در وجهیت در نامه ی 53 نهج البلاغه»، نشریه پژوهش های زبانشناسی تطبیقی، شماره 12، دوره ششم
- قرشی، سیدعلی اکبر. (1377ش)، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بعثت
- قرشی،سید علی اکبر.(1412)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه
- لاینز،جان.(1391)، درآمدی بر معناشناسی زبان، کورش صفوی، تهران: نشر علمی
- محجوب، محمد جعفر.(1350). سبک خراسانی در شعر فارسی . تهران: انتشارات دانشسرای عالی.
- مراغی، احمد مصطفی.(بی تا)، تفسیر المراغی، دارالفکر
- مغانی، حسین.( 1397)، معنی شناسی جملات امری در فارسی، فصلنامه مطالعات زبان ها و گویش های غرب ایران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، سال 6، شماره 21 ، صص99-126
- مغنیه،محمدجواد.(1424). الکاشف، قم: دارالکتاب الإسلامی
- مکارم شیرازی ، ناصر.(1387)، با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان، تفسیر نمونه ،قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب
- نغزگوی کهن، مهرداد، نقشبندی، زانیار.(1395)، «بررسی افعال وجهی در هورامی»،جستارهای زبانی، دوره 7، شماره 3،صص223-243
- هاشمی، احمد.(1383). ترجمه و شرح جواهر البلاغه،قم: بلاغت
- همایونفر، مژگان.(1392)، وجه و تاثیر آن بر زبان فارسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی.
- Simpson,paul(1993).language.ideology and point of view. London:routledg
- Eisele,j.c.(1999).arabic verbs in time: tense and aspect in cairene Arabic.wiesbaden: harrassowitz
)