با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران

نویسندگان

1 دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه کاشان، مدرس حوزه و دانشگاه

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه کاشان

چکیده

یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزۀ آثار علمی و پژوهشی، نقد روش شناسی آن آثار است. تفسیر « الهادی الی الحق المبین» در شمار یکی از آثار شاخص و ممتاز در حیطۀ تفسیر و مطالعات دینی است که با هدف آشنایی عمیقتر با مضامین قرآن کریم تهیه وتنظیم شده است. شیخ حسن صراف زاده (ره)، به عنوان مفسری خلاق و چیره دست توانسته است در این زمینه بسیار روش مند عمل کند ومطالعات دینی خود را به نیکوترین وجه ممکن با زبانی ساده، رسا، قابل فهم و مستدل برای عموم بیان کند. این روحانی نامدار و ساده زیست توانست علاوه بر تدریس در سطوح مختلف و تربیت شاگردان برجسته، آثار علمی متعددی نیز پدید آورد که «تفسیر الهادی الی الحق المبین» نمونه ای از آنهاست و تاکنون شش جلد از آن به طبع رسیده است. ایشان در تفسیر خود از منابع تفسیری بسیاری اعم از تفاسیر شیعه و سنی بهره برده اند و اصالت منابع ایشان، بیانگر دقت و حسن توجه ایشان به دقایق و ظرایف قرآنی است، البته بر این اثر هم مانندسایر آثار بزرگ دیگر،نقدهایی با رویکرد محتوایی، لفظی و نیز نگارش و ویرایش مطالب وارد است که در این پژوهش نگارندگان با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی برپایۀ مصاحبه های میدانی و شفاهی کوشیده‌اند تا ضمن نقد و روش شناسی این مجموعۀ تفسیری، و فراهم کردن زمینۀ آشنایی بیشتر و بهتر قرآن پژوهان با آن، این عالم بزرگ هم به عنوان یکی از میراث ارزشمند فرهنگ متمدن اسلامی به مخاطبان معرفی شود.

کلیدواژه‌ها

-ادموند سی، شورت(1392).روش شناسی مطالعات برنامه درسی. ترجمۀ مهر محمدی و همکاران،تهران:سمت
-ارسطو(1371). فن خطابه، باترجمۀ پرخیده ملکی،تهران: اقبال.
-ایمان، محمد تقی(1388). مبانی پارادایمی روش های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-آسایش، حسین؛ مشیری، سید رحیم(1384). روش شناسی و تکنیکهای تحقیقات علمی در علوم انسانی با تاکید بر جغرافیا. تهران: قومس، چاپ دوم.
-آقانعمتی،حسن(1393). « آموزه های اخلاقی و تربیتی در مصباح الهدایه». استاد راهنما محمدرضا حسنی جلیلیان، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان.
-بابایی، علی اکبر(1385). مکاتب تفسیری. جلد اول، تهران: سمت، چاپ دوم.
-بابایی، علی­اکبر؛ عزیزی­کیا، غلامعلی؛ روحانی راد، مجتبی(1379). روش شناسی تفسیر قرآن. زیر نظر محمود رجبی، تهران: سمت.
-برسلر،چارلز(1389). درآمدی برنظریه­ ها و روش­های نقد ادبی. با ترجمۀ مصطفی عابدینی فرد، تهران: نیلوفر.
-برومند،محمد تقی(بی­تا). روش­شناسی. منطق، علم؛ تهران: دنیا.
-پارسانیا،حمید(1390). روش­شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
-پاشاصالح،علی(1383). آداب سخن. تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
-پوراسماعیل، احسان؛ میرزایی، مرتضی؛ نظری، فاطمه( 1397). « گونه شناسی روش تفسیر قرآن به قرآن در روایات تفسیری امام صادق علیه السلام». دانش­نامه علوم قرآن و حدیث، سال پنجم، شماره 9، صص45-76.
- جعفریان، رسول(1368). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم هجری. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
- حموی، یاقوت بن عبدالله(بی تا). معجم البلدان. بیروت-لبنان: دار الصادر. 
-خندان،علی اصغر(1381). مغالطات. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-دهقان طرزجانی،محمود(1387). نظریه­های تبلیغات. تهران: دانشکدۀ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
- راوندی،محمدبن علی بن سلیمان(1386). راحه الصدور و آیه السرور فی تاریخ آل سلجوق. تصحیح محمد اقبال، تهران: اساطیر.
-ربانی­بیرجندی، محمدحسن(1389). سبک­شناسی مفسران(روش­شناسی سیزده تفسیر قرآن). تهران: سفیر اردهال.
-رضایی اصفهانی، محمدعلی(1390). منطق تفسیر قرآن2: (روش­ها و گرایش­های تفسیری قرآن). چاپ چهارم،قم: مرکز بین­المللی ترجمه و نشر مصطفی(ص).
-- زارع،حسین؛مصطفایی،علی(1393). بررسی ساختار عاملی مقیاس استدلال منطقی آنا تامسون، روشها و مدلهای روانشناختی. سال چهارم، شماره پانزدهم، صص1-12.
-زرین­کوب، عبدالحسین(1361).  نقد ادبی. دورۀ دوجلدی، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.
-سبحان،جعفر(1416ه.ق). الایمان و الکفر. قم: موسسه امام صادق(ع).
--سهراب زاده، مهران(1392). روش شناسی،معانی و کاربرد روش­ها در تحقیقات کیفی. تهران: سخنوران.
-شعبانی ورکی، بختیار(1385). منطق پژوهش در علوم تربیتی و اجتماعی: جهت­گیری نوین. مشهد: به­نشر.
--صاد، علی(1399ه.ق). روش نقد. قم: هجرت.
-صادقی تحصیلی،طاهره؛ خسروی شکیب ،محمد؛دریکوند،عصمت(1395). تحلیل لایه­های منطقی استدلال در تمثیل­های مرزبان نامه. شماره 40، صص51-79.
-صراف­زاده کاشانی، حسن( 1386). تفسیر الهادی الی الحق المبین: سلسله مباحث تفسیری سوره احزاب.جلد ششم، کاشان: مرسل.
-________________(1378). تفسیر الهادی الی الحق المبین: مشتمل بر سوره های حمد، قدر، توحید. جلد اول، قم: دفتر نشر برگزیده.
-________________(1380). تفسیر الهادی الی الحق المبین: خطابات خدا در قرآن به اهل ایمان. جلد دوم، قم: دارالغدیر.
-________________(1381). تفسیر الهادی الی الحق المبین: سوره های علق و نصر. جلد سوم، کاشان: سفیر فرهنگ.
-________________(1382). الهادی الی الحق المبین: سلسله مباحث تفسیری سوره های ضحی، انشراح، کوثر و عصر. جلد چهارم، قم: خاطرات قلم.
-_______________(1384). تفسیر الهادی الی الحق المبین: تفسیر سورۀ نور. جلد پنجم، کاشان: مرسل.
-ضیایی،ثریا؛رادفر،حمیدرضا؛نوری،سولماز(1399). « نظریۀ اقناع رسانه­ای و بازنمایی آن در عملکرد اطلاعاتی کتابخانه ها». دوفصلنامه علمی-پژوهشی  رسانه و فرهنگ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی». سال دهم. شماره اول. صص79-100.
-گلدزیهر، ایگناس(1384). گرایش­های تفسیری در میان مسلمانان. ترجمه سید ناصر طباطبایی، تهران: ققنوس، چاپ دوم.
-عمیدزنجانی، عباسعلی(1379). مبانی و روش­های تفسیر قرآن. تهران: سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ چهارم.
-علوی مهر، حسین(1389). روش­ها و گرایش­های تفسیری. قم: اسوه، چاپ دوم.
-فتح­الهی، ابراهیم(1380). متدولوژی. تهران: دانشگاه پیام­نور، چاپ پنجم.
-_________ (1394). متدولوژی علوم قرآنی. تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام، چاپ سوم.
-فرامرز قراملکی، احد(1380). روش­شناسی مطالعات دینی. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
-____________ (1388). روش­شناسی فلسفۀ ملاصدرا.  تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
-- فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی(1387). معتصم الشیعه فی احکام الشریعه. تحقیق مسیح توحیدی وحدت؛ به اشراف  محمد امامی کاشانی، تهران: المدرسه العلیا للشهید المطهری.
-قاسمی، حمید؛ کشکر، سارا؛ ایزدپرست، لیلا(1394). روش­شناسی نقد و بررسی کتاب. تهران: جامعه شناسان.
- قزوینی، محمد مراد بن عبدالرحمان(1373). ترجمۀ آثار البلاد و اخبار العباد. تصحیح سید محمد شاهمرادی، جلد دوم، تهران: دانشگاه تهران.
- کاشانی، ملافتح الله(1346). تفسیر منهاج الصادقین‌ فی الزم المخالفین. مقدمه و پاورقی حاج میرزا ابو الحسن شعرانی و تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: کتابفروشی اسلامیه، چاپ سوم.
- لاری بی، کریستنسن(1387). روش­شناسی آزمایشی. مترجم علی دلاور، تهران: رشد.
- مقدسی، ابوعبدالله  محمد بن احمد(1361ش). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمه علینقی منزوی، تهران: شرکت مولفان و مترجمان ایران.
-ملکیان، مصطفی(1372). درس گفتار تفکر نقدی(روش نقد اندیشه ها).ج3، بی­جا: بی نا.
- موحدی محب، عبدالله(1387). نگاهی به فیض گذری بر وافی. مجله تخصصی مرکز پژوهشی  کاشان­شناسی دانشگاه کاشان، سال چهارم. شماره چهارم و پنجم. صص 49-69.
-موسوی، سیدرضا(1390). «سبک تفسیری علامه طباطبایی (ره) در المیزان». فصلنامه قرآن کوثر، قرآن و علوم و معارف قرآنی. شماره 39. صص 117-129.
-مولف ناشناس(1403ه.ق). حدود العالم من المشرق الی المغرب. به کوشش منوچهر ستوده، تهران: کتابخانه طهوری.
-میرجانی،حمید(1389). استدلال منطقی به مثابۀ روش پژوهش. صفه، دورۀ 20، شماره 50،صص35-50.
--نراقی،حسن(1364). کاشان در جنبش مشروطۀ ایران. تهران: ایران، چاپ دوم.
-نظر بیگی، مریم(1395).  «بررسی تطبیقی روش­شناسی تفسیر موضوعی قرآن و ارائۀ تعریفی نو از آن»، استاد راهنما دکتر محسن قاسم­پور. پایان نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه کاشان.
-والزر، مایکل(1387). تفسیر و نقد اجتماعی، ترجمه مرتضی بحرانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی.
-یزدان­پناه، یدالله(1393). مبانی و اصول عرفان نظری.  نگارش عطا انزلی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله علیه، چاپ پنجم.