عباس اقبالی؛ روحالله صیادینژاد؛ محمد حسین فاضلی
چکیده
از جمله موضوعات مهم زبانشناسی نقشگرای هالیدی و رقیه حسن، انسجام و به هم پیوستگی متن است. هراندازه انسجام آوایی، واژگانی، دستوری و معنایی میان یک متن و عناصر آن بیشتر باشد؛ آن متن ماندگارتر خواهد بود. از این رو میتوان گفت یکی از دلایل ماندگاری قرآن مجید همین انسجامی است که میان عناصر آن برقرار است و مایه برخی از پژوهشهای ادبی ...
بیشتر
از جمله موضوعات مهم زبانشناسی نقشگرای هالیدی و رقیه حسن، انسجام و به هم پیوستگی متن است. هراندازه انسجام آوایی، واژگانی، دستوری و معنایی میان یک متن و عناصر آن بیشتر باشد؛ آن متن ماندگارتر خواهد بود. از این رو میتوان گفت یکی از دلایل ماندگاری قرآن مجید همین انسجامی است که میان عناصر آن برقرار است و مایه برخی از پژوهشهای ادبی ـ قرآنی گشته است. در این جستار با روش توصیفی– تحلیلی، «انسجام واژگانی» در سوره «عنکبوت» واکاوی شده است. از دستاوردهای این پژوهش آن است که در قرآن کریم انواع انسجامها چشمنواز است؛ از جمله انسجام واژگانی که در بافت زبانی به نحوی نمود مشترک دارند با پراکندگی خود در سطح متن باعث انسجامبخشی به پیکره متن شدهاند و معلوم شده تکرار واژه «الله» به صورتهای لفظی و معنایی، جزئی و کلی 64 درصد از انسجام واژگانی در سوره عنکبوت را به خود اختصاص داده است. همچنین در این سوره متناسب با بافت و سیاق سخن، الفاظ «کفر» و «ایمان» و زیرمجموعه آنها، بیشتر از واژههای دیگر تکرار میشوند و همین تکرار مایه انسجام گشته و به خواننده کمک میکند تا راحتتر با متن ارتباط پیدا کند و معنی آن را درک کند. واژگان متضاد بهمثابه عناصر دیگر انسجام واژگانی در این سوره پربسامدند تضاد اسمها با 23 مورد و تضاد فعلها با 7 مورد، خواننده را از حالت انفعالی خارج و به درک و ارتباط بین آیات و واژهها رهنمود میسازد.
عباس اقبالی؛ زهرا وکیلی
چکیده
زبان، نظام اشارهای است و کلمه، دال یا سویهای آشکار است که در ذهن، مدلولی پنهان را برمیانگیزد؛ ازاینرو در شناسایی مدلول پنهان یک متن، عرضه دال یا نشانههای زبانی آن، بر مبانی و اصول سیمیولوژیک، به شناسایی کاملتر این سویه و مدلولها میانجامد. در این مجال سوره «الغاشیه» بهمثابه یکی از نمونههای بارز زبانی نظاممند ...
بیشتر
زبان، نظام اشارهای است و کلمه، دال یا سویهای آشکار است که در ذهن، مدلولی پنهان را برمیانگیزد؛ ازاینرو در شناسایی مدلول پنهان یک متن، عرضه دال یا نشانههای زبانی آن، بر مبانی و اصول سیمیولوژیک، به شناسایی کاملتر این سویه و مدلولها میانجامد. در این مجال سوره «الغاشیه» بهمثابه یکی از نمونههای بارز زبانی نظاممند و مشحون از نشانههایی مانند تعابیر متضاد و موسیقای لفظی و معنوی آیات، شایسته عرضه بر مبانی سیمیولوژی یا نشانهشناسی (سمیولوژی semiology) است. در این جستار با شیوه توصیفی ـ استنتاجی و بهکارگیری فنون علم نشانهشناسی به بررسی ویژگیهای این سوره در دو محور عمودی و افقی پرداخته و معلوم شده که این سوره از نظر محور عمودی؛ نام این سوره متنِ کوچکی است که متن طولانی را نوید میدهد و دربردارنده بیشترین دلالتهای متنی است، همچنین از جنبههای «ساخت قاموسی» «ترکیب دستوری» و بر محور «جانشینی یا جایگزینی» کاربرد یا استخدام یک تعبیر، سویه یا سویههای پنهانی دارد. همچنین معلوم گشته که بهکارگیری تکنیکهای تکرار، جناس، مراعات نظیر و تضاد، علاوه بر آهنگین ساختن سوره، بر مفهوم موردنظر خویش تأکید میورزد و سطح نحوی جملهها تصاویر برونگرا و درونگرای آیات این سوره، واقعیت و احوال قیامت، بهشتیان و دوزخیان را به مخاطب القا میکند.