نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه پیام نور تهران ایران
2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور تهران
چکیده
کاربرد گسترده آیات و روایات در آثار منظوم و منثور شاه نعمت‌الله ولی، نشان از انس فراوان او با قرآن و حدیث است. مسئله تحقیق حاضر این است که هدف شاه ولی از کاربرد آیات و روایات چه بوده است و چه مقاصدی را دنبال می‌کرده است. شاه ولی به‌لحاظ ادبی و هم‌چنین برای اتقان کلام خود از آیات و روایات به کمک فنون مختلف ادبی چون اشاره، تلمیح، تضمین و تحلیل استفاده کرده است؛ به‌گونه‌ای که تسلط شگرف و هم‌زمان او به ادبیات و علوم قرآن و تفسیر هویدا است. اما از جنبه محتوایی گذشته از کمّیت بی‌نظیر آیات و روایات در آثار منظوم و منثور شاه ولی، این کمّیت در خدمت سه هدف عمده بوده است. نخست تفسیر و تأویل عرفانی آیات در قالب یک تفسیر موضوع محور؛ دوم تبیین اصطلاحات و فرهنگ و معارف عرفانی که از این طریق مقبولیت آن‌ها را در‌میان مردم بیشتر می‌کرده است؛ و سوم شرح و تبیین فضایل و رذایل اخلاقی و به بیان دیگر، تبیین عرفان عملی و سیر و سلوک عارفانه. در مجموع نحوه به‌کارگیری آیات و روایات توسط شاه ولی، الگوی تمام عیار عرفان دینی است که خود را مقیّد به نصوص دینی؛ اما با تأویل‌های عرفانی ویژه خود می‌داند.
کلیدواژه‌ها
- قرآن مجید ، ترجمه استاد محمد مهدی فولادوند ، انتشارات دارالقرآن کریم ، 1378
- اسفندیار پور ، هوشمند ، عروسان سخن ، انتشارات فردوس ، تهران 1384
- حلبی ، علی اصغر ، تاثیر قرآن و حدیث در ادب فارسی ، انتشارات دانشگاه پیام نور ، 1394
- راستگو ، سید محمد ، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی ، انتشارات سمت ، تهران 1393
- زاکری احمد،سبک و نوع ادبی آثار شاه نعمت الله ولی، سراپرده عشق، انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1383
- سجادی ، سید جعفر ، فرهنگ اصطلاحات وتعبیرات عرفانی ، انتشارات طهوری ، 1389
- سعادت حقیقت ، احوالات و فضایل و کمالات شاه نعمت الله ولی، سراپرده عشق، انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1383
- شاه نعمت الله ولی ، دیوان ، با مقدمه استاد سعید نفسیی ، انتشارات محمد علمی،1362
- شاه نعمت الله ولی ، دیوان ، با مقدمه سعید نفیسی ، انتشارات نگاه،1375
- شاه ولی ، سید نور الدین ، رساله های حضرت شاه نعمت الله ولی ، انتشارات خانقاه نعمت الهی ،2535- 1357
- شمیسا ، سیروس ، فرهنگ تلمیحات ، نشر میترا ، تهران 1385
- شوتس،یائس،شاه نعمت الله ولی کرمانی همچو شاعرعرفانی،سراپرده عشق،انتشارات دانشگاه باهنرکرمان،سال 1383)
- عبدالرزاق کرمانی، جامع مفیدی، عبدالعزیز واعظی، مجموعه در ترجمه احوال شاه نعمت الله ولی کرمانی، به تصحیح و مقدمه ژان اوپن ، طهوری،1361
- فرزام حمید، تحقیق در احوال و نقد آثار و افکار شاه نعمت الله ولی ، سروش ، تهران1374
- نوربخش کرمانی جواد، زندگی و آثارقطب الموحدین جناب شاه نعمت الله ولی و فرزندان او ، خانقاه نعمت اللهی ، تهران 1337
- همایی ، جلال الدین ، فنون بلاغت و صناعات ادبی ،انتشارات طوس ، 1364
)