با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی پیام نور

2 دانشجوی دکتری پیام نور

چکیده

در کاربردشناسی علاوه بر ساختار زبانی،بافت پیرامونی و عناصر و اطلاعات غیر ملفوظ (غیر مکتوب)را نیز باید در نظر گرفت. بافت پیرامونی انذار در یک مخاطبه نیز دارای مؤلفه­هایی است که باعث تمایز این کار گفت از دیگر کارگفت­ها می­شود. خداوند در آیات زیادی در قرآن به انسان­ها وعید به عذاب می­دهد و از طرف دیگر به منظور پیشگیری از دچار شدن به عذاب وعده داده شده، فعل انذار و هشدار را کاربری می­کند. به دنبال انذار، گروهی از انسان­ها خائف گشته و با انجام اوامر و دوری از نواهی خداوند خود را از ابتلا به عذاب دور می­کنند. بر مبنای تحلیل کاربردشناختی، انذار الهی بیان شده توسط شعیب (علیه­السّلام) دارای ساختار دقیق و منظمی است که با دقت و ظرافت خاصی از جانب منذِر کاربری می­شود. براین اساس حضرت شعیب در ابلاغ و اعلان انذار با اشاره به امری مخوف و ترسناک همراه با دلسوزی و محبت قوم خود را به روشنی و وضوح، بیم می دهد و با تکیه بر عقلانیت و دانایی و بدور از هرگونه اجبار و تحمیل عقیده و با بهره گیری از مکانیزم بازدارندگی انذار و بدون ایجاد رعب و وحشت و رعایت مرز انزجار و نفرت مخاطبان خود را آگاهی می دهد.

کلیدواژه‌ها

آلوسی، سید محمود (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن منظور، محمد ابن مکرم )1414ق(. لسان العرب، بیروت: انتشارات دارصادر.
احمدی میانجی، علی (1419ق). مکاتیب الرسول، قم: دار الحدیث.
حویزى، عبد على بن جمعه‏(1415ق). تفسیر نور الثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان‏.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم.
زمخشری، محمود (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیة.
صادق زاده، علیرضا و همکار (1391ش). رویکرد تربیتی به آیات انذار و تبشیر، مجله پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی،
شماره 14.
صانعی پور، محمدحسن (1390ش). مبانی تحلیل کارگفتی قران کریم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه‏السّلام.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم‏ (1366). تفسیر القرآن الکریم( صدرا)، تحقیق محمد خواجوی، قم: بیدار، چاپ دوم.
طباطبایی، محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القران، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن (1374ش). تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طریحی، فخرالدین (1375ش). مجمع البحرین، تهران: انتشارات کتابفروشی مرتضوی.
طوسی، محمدحسن (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
طیب، سید عبد الحسین(1378ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
عالیشاه، مجتبی (1388ش). بررسی کاربردشناختی ضرب المثلها در زبان فارسی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1373). کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: مرتضوی.
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب، بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل ابن احمد (1410ق). کتاب العین، قم، انتشارات هجرت.
فیض کاشانی، ملا محسن (1418ق). الاصفی فی تفسیرالقران، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
فیومی، احمد ابن محمد (بی تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، بیروت: دارالفکر.
قرشی، علی اکبر(1371). قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
گنابادی، سلطان محمد (1408ق). تفسیر بیان السعاد‍ة فی مقامات العباده، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
گیل، پیترتراد (1376ش). زبان شناسی اجتماعی، ترجمه محمد طباطبایی، تهران: نشر آگه.
مصطفوی، حسن (1380ش). تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب.
مصطفوی، حسن (1360ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مطهری، مرتضی (1370ش). آشنایی با قرآن 2، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1368ش). سیری در سیره نبوی، تهران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1374ش). تفسیرنمونه، تهران: انتشارات دارالکتب العلمیة.
نیشابوری، حسن ابن محمد (1416ق). غرائب القرآن و رغائب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1370ش). تفسیر راهنما، قم: انتشارات بوستان کتاب.
هوشنگی، لیلا (1389ش). «بشارت و انذار در قرآن و عهد قدیم با نظر به کتاب اشعیا»، فصلنامه منهاج، سال ششم، شماره.
یول، جورج (1370ش). مبحثی در زبان شناسی همگانی، ترجمه اسماعیل جاویدان، حسین وثوقی، تهران: انتشارات مرکز نشر و ترجمه کتاب.