نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مؤسسه علوم اسلامی رفیعه المصطفی
2 مؤسسه علوم اسلامی تخصصی رفیعه المصطفی
چکیده
واکاوی واژه إظهار در قرآن به روش تحلیلی – توصیفی با دقت در واژههای هم ریشه، هم نشین و جانشین امری است که نوشتار حاضر بدان می پردازد. اصل و ریشه إظهار "الظهر" به معنی آشکاری در مقابل پنهانی اما إظهار، ایجاد این ظهور است . بررسی این نکته در هم نشینی "رسول" ، "الدین" ، "اطفاء" و "إتمام" با واژه "إظهار" روشن تر میگردد. إظهار دین وظیفه خطیری است که رهبری آن به عهده "رسول دین" است که خلیفه خداست ، این مسئولیت همه جانبه است اما غلبه فرهنگی بر غلبه با جنگ و قتال ترجیح دارد و این نکته از دقت در آیات دیگر به جهت انسجام متن قرآن به دست می آید؛ به عنوان مثال لفظ " جهاد کبیر" برای محاجه با قرآن و استفاده از آن برای غلبه بر ادیان و افکار منحرف استفاده شده است. تحقق وعده خدا " لیظهره علی الدین کله" به وسیله اتمام نور الهی به عهده پیروان رسول دین است . علو مقام شریعت الهی به گونهای است که گرچه ممکن است پیروزی ظاهری گاهی با جبهه کفر باشد اما عزت و حکمت حقیقی و پایدار از آن عزیز حکیم خواهد بود که این مهم از رابطه إظهار با "غلبه" و "هیمنه"آشکار میگردد و مسلمانان را به این ضرورت توجه میدهد که وظیفه " إظهار دین " یعنی ابلاغ هیمنه و استحکام دین به جهت فحوای متعالی آن به عهده آنهاست .
کلیدواژهها
- قرآن کریم
- ابن بابویه. محمد بن على. (1395ق) کمال الدین و تمام النعمه. تهران: اسلامیه. چاپ دوم.
- ـــــــــــ . (1413ق) من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ دوم.
- ابن درید. (1988 م) محمد بن حسن. جمهرة اللغه. بیروت: دار العلم للملایین. چاپ اول.
- ابن سیده. على بن اسماعیل. (بی تا) المخصص. بیروت: دار الکتب العلمیه. چاپ اول.
- ابن فارس. احمد بن فارس. (1404ق) معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی. چاپ اول.
- ابن منظور. محمد بن مکرم. (1414ق) لسان العرب. بیروت: دار صادر. چاپ سوم.
- ابنابىحاتم. عبدالرحمن بن محمد. (1419ق) تفسیر القرآن العظیم( ابن ابى حاتم). ریاض: مکتبه نزار مصطفى الباز. چاپ سوم.
- ابنعاشور. محمدطاهر. (1420ق) تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی. چاپ اول.
- ازهرى. محمد بن احمد. (1421ق) تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی. چاپ اول.
- اشکورى. محمد بن على. (1373ش) تفسیر شریف لاهیجى. تهران: دفتر نشر داد. چاپ اول.
- امین. نصرتبیگم. (بی تا) تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن. بی جا: بی نا. چاپ اول.
- آلوسى. محمود بن عبدالله. (1415ق) روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت: دار الکتب العلمیه. چاپ اول.
- بحرانى. هاشم بن سلیمان. (1416ق) البرهان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات بنیاد بعثت.
- بیضاوى. عبد الله بن عمر. (1418 ق) أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربى. چاپ اول.
- جوادی آملی. عبدالله. (1387ش) تسنیم تفسیر قرآن کریم. قم: مرکز نشر اسراء.
- جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1376ق) الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین. چاپ اول.
- حمیرى. نشوان بن سعید. (1420ق) شمس العلوم. دمشق: دار الفکر. چاپ اول.
- راغب اصفهانى. حسین بن محمد. (1374ش) مفردات الفاظ قرآن. تهران: مرتضوی. چاپ دوم.
- روبینز. آر . آچ. (1385ش) تاریخ مختصر زبان شناسی. ترجمه علی محمد حق شناس. تهران: نشر مرکز. چاپ هفتم.
- زمخشرى. محمود بن عمر. (1386ش) مقدمه الأدب. تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران. چاپ اول.
- ــــــــــ . (1407ق) الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. بیروت: دار الکتاب العربی. چاپ سوم.
- شریعتی. غلام محمد. (1395ش) نقش معنا شناسی زبان در تفسیر قرآن. ق: وثوق. چاپ اول.
- صفوی. کوروش. (1383ش) درآمدی بر معناشناسی. تهران: سوره مهر. چاپ دوم.
- طباطبایى. محمدحسین. (1402ق) المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. چاپ دوم.
- طبرسى. فضل بن حسن. (1372 ش) مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
- ــــــــــ . (1412ق) تفسیر جوامع الجامع. قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت. چاپ اول.
- طریحى. فخر الدین بن محمد. (1375ش) مجمع البحرین. تهران: مرتضوی. چاپ سوم.
- طوسى. محمد بن حسن. (بی تا) التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ اول.
- عسکرى. حسن بن عبدالله. (1400ق) الفروق فی اللغه. بیروت: انتشارات دار الآفاق الجدیده.
- فخر رازى. محمد بن عمر. (1420ق) التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربی. چاپ سوم.
- الفراهیدی. خلیل ابن احمد. (1410ق) کتاب العین. قم: انتشارات هجرت. چاپ دوم.
- فیض کاشانى محمد بن شاه مرتضى. (1415ق) تفسیر الصافی. تهران: مکتبه الصدر. چاپ دوم.
- فیومى. احمد بن محمد. (1414ق) المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى. قم: موسسه دار الهجرة. چاپ دوم.
- قرشى بنایى. على اکبر. (1412ق) قاموس قرآن. تهران: انتشارات دار الکتب الاسلامیه. چاپ ششم.
- قمى مشهدى. محمد بن محمدرضا. (1368ش) تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. چاپ اول.
- مدنى. على خان بن احمد. (1384ش) الطراز الأول. مشهد: موسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث. چاپ اول.
- مغنیه. محمدجواد. (1424ق) التفسیر الکاشف. قم: دار الکتاب الإسلامی.