با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
تفکیک پیش‌ارجاعی‌ها و تبیین رابطه معرفگی با مرجعداری در قرآن کریم‌ (رویکردی تلفیقی از نظریه مرکزیت و نظریه بهینگی)

حسین بازوبندی؛ مهین ناز میردهقان

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 11-32

https://doi.org/10.30473/quran.2021.35839.2099

چکیده
  عناصر پیش‌ارجاعی، و به طور خاص ضمایر، در قرآن کریم، با ظرافت بسیار خاص و پیچیدگی منحصر به فرد تعبیه شده‌اند. از این‌رو، تفکیک عناصر پیش‌ارجاعی یا به عبارتی شناسایی مرجع یک عنصر ارجاعی در قرآن نیاز به ضوابط و اصول ویژه‌ای دارد. مسلماً، عدم تفکیک صحیح این عناصر، منجر به کژتابی‌ها و ابهاماتی می‌شود که به معنا و درک مخاطب از متن قرآن ...  بیشتر

مخاطبان قرآن در گذر زمان

امید داغر؛ محمد هادی امین ناجی

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 33-51

https://doi.org/10.30473/quran.2021.44387.2475

چکیده
  عنوان: «مخاطبان قرآن در گذر زمان»چکیده شواهد درون متنی از قرآن کریم و سایر ادله از روایات دلالت بر آن دارد که قرآن معجزه‌ی جاوید آخرین پیامبر الهی است. یکی از اسرار جاودانگی این کتاب، عام بودن خطاب‌های آن است. واقع نمایی زبان قرآن ایجاب می‌کند با در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی، همه‌ی مردم-«الناس»- را به گونه‌ای عام مورد خطاب ...  بیشتر

گونه‌شناسی روایات تفسیری امام صادق (ع) در منابع اهل‌سنّت

تقی رفیع؛ مهدی ایزدی؛ عبدالهادی فقهی زاده؛ محمود ویسی

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 53-70

https://doi.org/10.30473/quran.2021.49239.2639

چکیده
  امام صادق(ع) به عنوان یکی از شخصیتهای برجسته اهل‌بیتِ رسول‌الله(ص) علاوه بر جایگاه مذهبیِ ویژه‌ در میان شیعیان، مورد توجّه اهل‌تسنّن نیز می‌باشد. اهل‌سنّت که در منابع خویش از امام صادق(ع) بیشتر با نام "جعفربن‌محمد" یاد می‌کنند، در منابع رواییِ خود، به‌ویژه تفاسیرشان، تعداد مُعتنابهی از روایات تفسیری امام صادق(ع) را نقل کرده‌اَند. ...  بیشتر

معناشناسی واژه إظهار در قرآن کریم

محمدحسین توانایی؛ راضیه فلاحتی

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 71-84

https://doi.org/10.30473/quran.2020.7650

چکیده
  واکاوی واژه إظهار در قرآن به روش تحلیلی – توصیفی با دقت در واژه‏های هم ریشه، هم نشین و جانشین امری است که نوشتار حاضر بدان می پردازد. اصل و ریشه إظهار "الظهر" به معنی آشکاری در مقابل پنهانی اما إظهار‏، ایجاد این ظهور است . بررسی این نکته در هم نشینی "رسول" ، "الدین" ، "اطفاء" و "إتمام" با واژه "إظهار" روشن تر می‏گردد. إظهار دین وظیفه ...  بیشتر

بررسی راهکارهای گفتمانی مستقیم و غیرمستقیم در ادبیّت سورة نوح

صادق غفارپور؛ عباس عرب

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 85-97

https://doi.org/10.30473/quran.2021.51189.2711

چکیده
  گزاره‌های سازندة زبان وظیفة انتقال معنی از ذهنی به ذهن دیگر را برعهده دارد؛ اما مهم آن است که به‌هنگام ارائة این گزاره‌ها، اعتبار اجتماعی پیام‌رسان و پیام‌گیر حفظ گردد و آن پیام از میزان مطلوبی از ادبیّت برخوردار باشد. شکل ساختاری گفتمان پیامبران در قرآن، گونة ممتاز و متمایز ادبیّت است و ملاک آن، چندلایگی معنایی و صدور آن در جهت ...  بیشتر

بررسی شبهۀ ترویج خشونت در آیۀ چهارم سوره محمد(ص)با تکیه بر نظریۀ کنش گفتاری جان سرل

فاطمه دست رنج

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 99-114

https://doi.org/10.30473/quran.2020.7652

چکیده
  از جمله شبهات مطرح شده پیرامون آیات جهاد در قرآن، نسبت دادن خشونت و ترویج آن در قالب احکام و اوامری است که خداوند در برخی از آیات بیان نموده است. این نوشتار با بیان این شبهه و با عنایت به نظریه کنش گفتاری جان سرل، از طریق تحلیل محتوا و گفتمان تولید شده در آیات مورد بحث، جهت ارائه پاسخ به این شبهه، نگاشته شده است. با توجه به این امر کهتا ...  بیشتر

بررسی تطبیقی استعاره مفهومی «قول» و «کلام» در قرآن کریم : رویکردی شناختی

فاطمه حبیبی؛ فتحیه فتاحی زاده؛ آزیتا افراشی

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 115-133

https://doi.org/10.30473/quran.2020.7653

چکیده
  پژوهش حاضر می کوشد با بررسی تطبیقی دو مورد از پرکاربردترین جلوه های زبان در قرآن یعنی «قول» و«کلام» بر اساس نظریه استعاره مفهومی، روشن سازد که اولاً این دو مفهوم، چگونه با استعاره مفهومی بازنمایی شده اند ثانیاً به تأثیر این دیدگاه بر نحوه فهم گزاره های دینی پردازد. بررسی173 عبارات استعاری مرتبط با واژه های «قول» و «کلام»بیانگر ...  بیشتر

جایگاه قرآن در بازتولید مفهوم سعادت ازدیدگاه غزالی

سمیه مسعودی نیا؛ محسن قاسم پور؛ حمیدرضا فهیمی تبار؛ حسن احمدی زاده

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 135-151

https://doi.org/10.30473/quran.2021.53370.2773

چکیده
  ابوحامد محمد غزالی، عارف مسلمان، شخصیتی است که آراء او در حوزه اخلاق و انسان‌شناسی، شناخته شده است. بررسی چیستی، مصادیق و کارکردهای سعادت انسان، همواره مورد اهتمام غزالی بوده است. غزالی در بحث سعادت، دارای نظریه است و شناخت نظریه او درگرو توجه به چند مؤلفه است. نخست آنکه دانش حقیقی باید از حیث نظری و از جنبه عملی به نجات و سعادت حقیقی ...  بیشتر

بررسیِ وجوه ارتباطی مطالعات قرآنی با علم زبانشناسی

ابراهیم فتح الهی

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 153-167

https://doi.org/10.30473/quran.2021.54355.2801

چکیده
  چکیده :شناساسیِ وجوه ارتباطیِ «مطالعات قرآنی» با مباحث «علم زبانشناسی» از چند نظر حائز اهمیّت است. اولاً، به دلیل اینکه مطالعات قرآنی، از تنوع روشی برخوردار است لذا روش های مختلفِ تحقیق از جمله روش های علم زبانشناسی و روش تحلیل زبانی در مطالعات قرآنی کارآیی دارد. ثانیاً، قرآن متنی زبانی است و در قالب لفظ نازل شده است لذا ...  بیشتر

معناشناسی «لغو» در زبان عربی قرآنی بر پایه روابط بینامتنی قرآن و عهدین

وحید صفا

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 169-180

https://doi.org/10.30473/quran.2021.54849.2818

چکیده
  واژه «لغو» و مشتقات آن در یازده آیه از قرآن کریم تکرار شده‌اند. معنای این واژه خصوصاً در برخی آیات منشأ اختلافات گسترده‌ای از زمان صحابه و تابعین بوده‌است که علت آن، دور شدن از بافت فرهنگی و زبان عربی عصر نزول قرآن می-باشد. یکی از روش‌های کارآمد جهت پیمودن این فاصله تاریخی و کشف معنای واژگان قرآنی در بافت نزول، استفاده از روش‌های ...  بیشتر

سیر مفهوم ذهن وعلم در ریشه«شاکله»وکارکرد آن در رفتار

اعظم السادات حسینی؛ سهیلا پیروزفر؛ سید کاظم طباطبایی پور

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 181-200

https://doi.org/10.30473/quran.2021.55642.2854

چکیده
  درمنابع دینی اعم از آیات وروایات، طیف گسترده ای از آموزه ها بیانگر تأثیرعقل،علم و تفکر بر کنش های انسانی است چنان که آیه «لو کنّا نسمع أونعقل ما کنّا فی اصحاب السعیر»به روشنی منشأ اعمال دوزخیان را اجتناب از به کارگیری تفکر وتعقل می داند وآیه«هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون» (زمر/9)تنها معیار ارزش گذاری انسان ها را ...  بیشتر

نقد هرمنوتیکی تأویلِ آیات قرآنی در وجه دینِ ناصرخسرو

عزت‌الله سپه‌وند

دوره 9، شماره 1 ، مهر 1399، صفحه 201-223

https://doi.org/10.30473/quran.2021.57237.2889

چکیده
  تأویلهای ناصرخسرو قبادیانی از آیات قرآنی، ریشه در پیش‌فرضهای کلامی فرقة اسماعیلیه دارد. با نگاهی روشمند و انتقادی از منظر هرمنوتیک تطبیقی، به‌ویژه بر اساس برخی نظریات هایدگر در زمینة نقد فاعل‌گرایی، نظریات گادامر دربارة اتصال افقها و الگوهای سه‌گانة گفتگو، و برخی دیگر از نظریه‌پردازان متأخر، می‌توان نوع مواجهة ناصرخسرو با ...  بیشتر