نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
حوزه علمیه مروی، تهران، ایران
چکیده
واژه «لغو» و مشتقات آن در یازده آیه از قرآن کریم تکرار شده‌اند. معنای این واژه خصوصاً در برخی آیات منشأ اختلافات گسترده‌ای از زمان صحابه و تابعین بوده‌است که علت آن، دور شدن از بافت فرهنگی و زبان عربی عصر نزول قرآن می-باشد. یکی از روش‌های کارآمد جهت پیمودن این فاصله تاریخی و کشف معنای واژگان قرآنی در بافت نزول، استفاده از روش‌های مختلف زبان شناسی تاریخی، خصوصاً معناشناسی تاریخی و ریشه‌شناسی می‌باشد که در پژوهش پیش رو جهت کشف معنای این واژه مورد استفاده قرار گرفته‌است. به این منظور با توجه به بن ثنایی این واژه در زبان آفروآسیایی باستان و با تحلیل و مقایسه کاربردهای این ریشه در قرآن کریم و عهد عتیق، نقاط مبهم تحولات معنایی این واژه تا دوره عربی قرآنی روشن می‌شود. نتیجه کاوش اینست که با توجه به معنای «جاهل» در قرآن کریم، لغو در آن دوران، اوّلاً به سخنی گفته می‌شد که فرد «جاهل» در اثر غلیان انفجاری هوا و هوس بیان می‌کرد و ثانیاً به داوری‌های سطحی چنین شخصی گفته می-شد که به واسطه اثرگذاری این رویّه در قوای عقلی او انجام می‌شد.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- إبن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419ق). تفسیرالقرآن العظیم. به کوشش اسعد محمد الطیب. ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز.
- إبن ماجه، محمد بن یزید (بیتا). السنن. به کوشش محمد فؤاد عبد الباقی. بیروت: دارالفکر.
- أبو عمرو شیبانی، اسحاق بن مرار (1394ق). کتاب الجیم. به کوشش ابراهیم ابیاری. قاهره: الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه.
- أزهری، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغة. به کوشش عمر سلامی. بیروت: دارالفکر.
- ایزوتسو، توشیهیکو (1398). خدا و انسان در قرآن. ترجمه احمد آرام. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ دوازدهم.
- پاکتچی، احمد (1396). «رویکرد بین الادیانی به معنای «من‌بعد الذکر» در قرآن کریم». مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی. پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی. سال اول، شماره اول. 21-35.
- ترجمه تفسیر طبری (1393). به کوشش حبیب یغمایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ سوم.
- خلیل بن احمد (1980م). العین. به کوشش مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
- دیوان بشر بن أبی خازم (1415ق). به کوشش مجید طراد. بیروت: دارالکتاب العربی.
- دیوان عبید بن الأبرص (1414ق). به کوشش اشرف أحمد عدرة. بیروت: دارالکتاب العربی.
- طباطبایی، محمدحسین (1430ق). المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: مؤسسة النشر الاسلامی. الطبعة التاسعة.
- طبری، محمد بن جریر (1412ق). جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دارالمعرفة.
- الکتاب المقدس: العهدین القدیم و الجدید (1982م). قاهره: دارالکتاب المقدّس.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، به کوشش علی‌اکبر غفّاری. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
- مسلم بن حجّاج (1398ق). الصحیح. به کوشش محمد فؤاد عبد الباقی. بیروت: دارالفکر.
- یاحقی، محمدجعفر (1377). فرهنگ‌نامه قرآنی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. چاپ دوم.
- ADB: Afrasian Data Base. 1998-2003 at: http://starling.rinet.ru.
- BDAG: Bauer, W. (2000). A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature. Ed. F.W. Danker. Chicago: University of Chicago Press. 3rd
- BDB: Brown, F., Driver, S. & Briggs, C. (1962). A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament. Oxford: Clarendon Press.
- Ehret, Ch. (1995). Reconstructing Proto-Afroasiatic (Proto-Afrasian): Vowels, Tone, Consonants, and Vocabulary. Berkeley: University of California Press.
- Ghandehari M., Feyzbakhsh, M. (2018). "Facing mirrors The intertwined golden calf story". Ed. D. J. Crowther, S. Shafaie, I. Glaser & S. Akhtar. Reading the Bible in Islamic context. 88-101. London & New York: Routledge.
- Gesenius, W. (1997). Hebrew and Chaldee Lexicon to the Old Testament scriptures. tr. Samuel P. T.. Grand Rapids: Baker Books.
- HALOT: Koehler, L., Baumgartner, W., Stamm, J. J. (2000). The Hebrew and Aramaic Lexicin of the Old Testament. Leiden: Brill.
- Jonah Gerondi (2020). Shaarei Teshuvah (שערי תשובה). Tr. R. F. Nataf. at: https://www.sefaria.org/Shaarei_Teshuvah.3.74?lang=en
- Klein, E. (1987). A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language. Jerusalem: The University of Haifa.
- Leslau, W. (1991). Comparative Dictionary of Geez. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
- Liddell, H. G., Scott, R. (1996). A Greek-English Lexicon. ed. H.S. Jones & R. McKenzie. Oxford: Clarendon Press.
- Lipinski, E. (1997). Semitic Languages Outline of A Comparative Grammar. Leuven: Peeters.
- Orel, V. E., Stolbova, O. V. (1995). Hamito-Semitic Etymological dictionary: Materials for A Reconstruction. Leiden: Brill.
- Reynolds, G. S. (2010). The Quran and its Biblical Subtext. London & New York: Routledge.
- Rubin, A. (2010). A Brief Introduction to the Semitic languages. Piscataway: Gorgias Press.
- Talmud: Hebrew-English edition of the Babylonian Talmud (1990). Ed. I. Epstein. London: Soncino.
- The Holy Bible (ESV) (2001). Wheaton: Crossway Bibles.
- The Old Testament in Greek (Septuagint) (1906). ed. Brooke & McLean. Cambridge: Cambridge University Press.
- Zammit, M. (2002). A Comparative Lexical Study of Qur'anic Arabic. Leiden: Brill.
)