با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
بررسی انتقادی آراء مفسران فریقین در استثنا شدگان از صَعق در نفخ صور اول

جواد پورروستایی اردکانی؛ منیره السادات مدنی

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 11-28

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8193

چکیده
  یکی از حوادثی که جهان و جهانیان را برای برپایی قیامت آماده می‌سازد، «نفخ صور» است. بر اساس آیات و روایات با دمیده شدن در صور همه اهل آسمان‌ها و زمین صاعقه‌زده می‌شوند. در آیه 68 سوره زمر اطلاقِ «صَعِقَ» بر عموم، با تعبیر «إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ» مقید گشته است. در حقیقی یا مجازی بودنِ معنای این تقیید و بر فرض حقیقی ...  بیشتر

کارکرد طرح‌واره‌های تصویری در مفهوم‌سازی قرآن با تحلیل شواهدی از سورۀ طه و انبیاء

نسرین تیموری؛ مینا جیگاره؛ نسرین فقیه ملک مرزبان

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 29-46

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8194

چکیده
  در این پژوهش سعی می شود چگونگی انتقال معنا و مفهوم سازی قرآن در دو سوره طه و انبیاء مورد بررسی قرار گیرد. بسیاری از مفاهیم مجرّد و انتزاعی چون وحدانیت؛ نبوت؛ معاد؛ هدایت و سرنوشت بشر در روز قیامت و بهشت و جهنم و.... در قرآن وجود دارد که برای بشر ناآشناست. طرحواره های تصویری«تصوری» از دستاوردهای معناشناسی شناختی؛ با انواع(حرکتی، ...  بیشتر

اعجاز بیانی قرآن در داستان یوسف(ع)، از منظر چند صدایی یا آزادی بیان

عباس اقبالی

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 47-59

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8195

چکیده
  در زبان شناختی متن یک داستان، که شخصیت های متفاوت حضور دارند، بر اساس نظریه چند صدایی باختین ، سخنان متفاوت برخاسته از باورهای گونه­گون، حاکمیت چند صدایی و آزادی بیان را می­رساند. رویکردی که ابزار بیان واقعیت و مایه برجسته گشتن متن­است. برای مثال در داستان های قرآن، نقل عبارت سخن شخصیت هایی که باورهای گوناگون و گاهی حق ستیزانه ...  بیشتر

وجوه تناسب سوره‌های ذاریات و طور بر اساس الگوی سوره‌شناسی ساختاری

مجتبی شکوری؛ کرم سیاوشی

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 60-79

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8196

چکیده
  موضوع تناسب بین سوره‌های قرآن کریم، یکی از موضوعات باسابقه و مهم در حوزه تفسیر قرآن کریم است. شناسایی مناسبات میان سوره‌های قرآن، می‌تواند رهیافت‌های جدیدی در حوزه زیبایی‌شناسی و اعجاز قرآن کریم ایجاد کند و اهمیت پرداختن به این موضوع، از همین دریچه روشن می‌گردد. فقدان مدل نظام‌مند در حوزه بیان تناسب سوره‌ها، یکی از ضعف‌های روشی ...  بیشتر

ارزیابی آرای مفسران قرآن از دو وصف «ظَلُوم» و «جَهُول» در پایانه آیه امانت با تاکید بر سیاق

داود اسماعیلیی؛ محمد رضا حاجی اسماعیلی؛ اکرم مختاری

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 80-90

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8198

چکیده
  از ویژگی هایی که قرآن برای انسان برشمرده دو ویژگی «ظَلُوم» و «جَهُول» در پایانه آیه امانت تأمل برانگیز است. نگاه خداوند به انسان در ابتدای همین آیه با تصریح به این دو ویژگی به ظاهر تناقض نمون است؛ زیرا این دو وصف پس از بیان عرض امانت و پذیرش آن از جانب انسان که بر عظمت و بزرگی وی دلالت دارد، واقع گردیده است. این تناقض نمایی ...  بیشتر

چگونگی بهره برداری فخررازی ازنظریه النظم در مفاتیح الغیب؛ موردپژوهی سوره انعام

علی علی محمدی؛ باقر علیرضا؛ سیمین ولوی

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 91-103

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8199

چکیده
  طی قرن‌های دوم تا پنجم مباحث بلاغی و ادبی قرآن تحت تأثیر رویکردهای کلامی و دینی مورد توجه شماری از عالمان و بلاغیان قرار گرفت و آثار مهمی در این دوران به نگارش آمد. اوج و پختگی این آثار به ظهور نظریۀ نظم جرجانی، زبان‌شناس ایرانی انجامید که وی در دو کتاب دلائل الاعجاز و اسرار البلاغۀ آن را تبیین ساخته است. نظریۀ نظم در قرن ششم، که یکی ...  بیشتر

ارزیابی راهبردهای قرآن پژوهان در برون رفت از چالش‌های کلامی آیۀ اهلاک (اسراء/ 16)

امیر ابوالفتحی؛ فتح الله نجارزادگان؛ محمد میرخانی

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 104-119

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8200

چکیده
  خوانش ابتدایی آیۀ شانزدهم سورۀ إسراء، خواننده را با سه چالش­ مواجه می­سازد. اولین چالش، تقدم ارادۀ هلاکت از سوی خداوند (أردنا)، پیش از عمل فسق اهل قریه (ففسقوا) است؛ از این چالش در ادبیات کهن تفسیری به «تقدم جزاء بر عمل» و در ادبیات امروزی نیز به «قصاص قبل از جنایت» تعبیر می‌شود. مسئلۀ چالش مزبور چرایی ارادۀ هلاکت اهل قریه، ...  بیشتر

کشف جو و فضای نزول در تفسیر، با تکیه بر زبان قرآن

داود سلیمانی؛ ناهید السادات موسوی؛ محمد صافحیان

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 120-132

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8201

چکیده
  هدف اصلی مقاله، شناخت فضا و جو نزول قرآن، از معبر متن و زبان قرآن است. بیان مسأله از تقابل و چالش بین دو روش در برخورد با فضا و جو نزول در تفسیر حکایت دارد. یک روش، راه یابی به فضا و جو نزول را از معبر بیرونی و خارج از متن جستجو می کند و روش دیگر، متن قرآنی را هم در کشف این فضا موثر می داند. سوال این است که: «آیا می توان از طریق آیات و زبان ...  بیشتر

روش‌شناسی نقد آرای مفسران در تفسیر تسنیم

محمدرضا شاهرودی؛ مهشید موسی پور؛ منصور پهلوان؛ سعید شفیعی

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 133-146

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8202

چکیده
  تفسیر تسنیم، پدیدآمده توسط آیت‌الله جوادی آملی، ازجمله تفاسیر اجتهادی قرآن در دوران معاصر محسوب می‌شود که به اقتفای تفسیر المیزان عمدتاً از روش قرآن به قرآن بهره گرفته است. نگارنده این تفسیر در مقام بیان معارف آیات کریمه، همت خود را مصروف تفسیری مستدل و روشمند از آیات کتاب الهی نموده و بر این پایه به آرای دیگر مفسران عنایت داشته ...  بیشتر

شبکه معنایی ریشه "سجد" در کاربردهای قرآن کریم

حبیب رضا ارزانی

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 147-161

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8203

چکیده
  در هشتاد و یک آیه از کلام الله مجید به ریشه (سجد) و مشتقات آن پرداخته شده است؛ اگرچه می توان مساله سجده را در برخی دیگر از آیات قرآن نیز جستجو کرد؛ اما تحقیق حاضر با توجه به تقارب تفسیری بیشتر آیات سجده، تنها به بررسی آیات ۸۱  گانه سجده در قرآن پرداخته است؛ تا جایگاه و اهمیت ویژه مسجد و شبکه معنایی آیات مزبور را مورد مطالعه و واکاوی ...  بیشتر

بررسی روش فخررازی در لطائف القرآن

اصغر هادوی؛ ملیکا سادات سازور؛ زهرا سادات دادصفت؛ الهام روشن قیاس

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 162-174

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8204

چکیده
  هدف این پژوهش «نقد و بررسی لطائف القرآن در تفسیر مفاتیح الغیب» می‌باشد. جامعه تحقیق در این پژوهش، متنی است و شامل سی جزء قرآن براساس تفسیر مفاتیح الغیب است. این تحقیق به لحاظ هدف، بنیادی و روش آن توصیفی – تحلیلی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در تفسیر مفاتیح الغیب 233 مورد لطیفه (لطایف آیات) به کار رفته است که از این تعداد، ...  بیشتر

تفسیر آیه 37 سوره احزاب بر مبنای مطالعه انتقادی گزارش‌های تاریخی

محسن آرمین

دوره 9، شماره 2 ، فروردین 1400، صفحه 174-198

https://doi.org/10.30473/quran.2021.8205

چکیده
  آیه 37 سوره احزاب به ماجرای ازدواج پیامبر (ص) با زینب می‌پردازد، ماجرایی که یکی از مسائل بحث‌انگیز در تاریخ زندگی پیامبراست و به‌رغم آن که دست‌مایه طعن طاعنان علیه آن حضرت بوده کمتر موضوع پژوهش انتقادی تاریخی قرار گرفته است. متأسفانه گزارش‌های تاریخی در باره این موضوع به‌سان بسیاری از موضوع‌های دیگر به‌شدت مغشوش و متعارض است و ...  بیشتر