نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 هیات علمی دانشگاه تهران
2 دانشجوی دانشگاه آزاد
3 هیات علمی
چکیده
تفسیر تسنیم، پدیدآمده توسط آیت‌الله جوادی آملی، ازجمله تفاسیر اجتهادی قرآن در دوران معاصر محسوب می‌شود که به اقتفای تفسیر المیزان عمدتاً از روش قرآن به قرآن بهره گرفته است. نگارنده این تفسیر در مقام بیان معارف آیات کریمه، همت خود را مصروف تفسیری مستدل و روشمند از آیات کتاب الهی نموده و بر این پایه به آرای دیگر مفسران عنایت داشته و به‌نقد اندیشه‌های تفسیری آنان پرداخته است. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی، با بررسی نمونه‌هایی از تفسیر تسنیم با محوریت روش نقد، نشان میدهد که آیت‌الله جوادی آملی، ضمن رعایت اخلاق، به‌نقدی هدفمند از طریق به‌کارگیری قواعد تفسیری مورد قبول طرفین و احیاناً نقد این قواعد در اندیشه تفسیری دیگر مفسران، اقدام کرده و با استدلالات عقلی و استنادات نقلی، مطابق با معیارهایی همچون: موافقت با دیگر آیات همسو، حجیت ظواهر، هماهنگی با سیاق آیات و مطابقت با عقل برهانی، نادرستی آرای برخی مفسران را تبیین نموده است. ایشان در تفسیر تسنیم با تحلیل نادرستی دلایل آن‌ها، برداشت‌های ناصواب آنان را نفی و مراد واقعی خداوند از آیات قرآن کریم را بیان می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم، ترجمه فولادوند.
- ابن منظور، جمال‌الدین ابوالفضل، (1414 ق)، لسان العرب، چاپ سوم، نشر دارصادر، بیروت. ۱۴۰۵ ق.
- ایازی، محمد علی، (۱۴۱۴ ق)،(الف) المفسرون حیاتهم و منهجهم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
- آخوند خراسانی، شیخ محمد کاظم، (1409 ق)، کفایه الاصول، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم
- بابایی، علی اکبر، عزیزی کیا، غلامعلی و مجتبی روحانی راد، زیر نظر محمود رجبی (1396 ش)، روششناسی تفسیر قرآن، چاپ هفتم، انتشارات سمت، تهران. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
- بابایی، علی اکبر، (1394 ش)، قواعد تفسیر قرآن، انتشارات سمت، تهران. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
- برنجکار، رضا، (1391ش)، روششناسی علم کلام، اصول استنباط و دفاع در عقاید، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم.
- ثعلبی، احمد ابن محمد(1422ق)،الکشف والبیان، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت.
- خرمشاهی، بهاءالدین، (1363ش)، «آیین نقد کتاب»، مجله نشر دانش، شماره 21، صص 9-19.
- جوادی آملی، عبدالله، (1378 ش)، تفسیر تسنیم، ج 1 و 2، اسراء، قم.
- جوادی آملی، عبدالله، (1383 ش)، توحید در قرآن، اسراء، قم.
- جوادی آملی، عبدالله، (1387 ش)، تفسیر تسنیم، ج 12 و13و17 ، اسراء، قم.
- جوادی آملی، عبدالله، (1387 ش)، تفسیر تسنیم، ج 19 و 26 و 27، اسراء، قم.
- جوادی آملی، عبدالله، (1394 ش)، تفسیر تسنیم، ج 37، اسراء، قم.
- جوادی آملی، عبدالله، (1395 ش)، تفسیر تسنیم، ج 42، اسراء، قم.
- جوادی آملی، عبدالله، (1396 ش)، تفسیر تسنیم، ج 44 و 45 و 46، اسراء، قم.
- درودی، فریبرز، (1393ش)، «درآمدی بر انواع نقد وکارکردهای آن»، فصلنامه نقد کتاب، سال اول، شماره 3 و 4، صص 221-234.
- دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه پانرده جلدی، (1373ش)، به‌کوشش جعفر شهیدی و محمد معین ، دانشگاه تهران، تهران.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412 ق)، المفردات فی غریب‌القرآن، تحقیق: صفوان عدنان الداودی، دار القلم، دمشق.
- رجبی، محمود، (۱۳96 ش)، روش تفسیر قرآن، چاپ هشتم، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه، قم.
- رشیدرضا، محمد(1990 م)، المنار تفسیر القرآن العظیم، ناشر: الهیئة المصریة العامة للکتاب، مصر. از سایت http://lib.eshia.ir/
- زرکشی، محمد بن بهادر، (1408 ق)، البرهان فی علومالقرآن، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت.
- زرین کوب، عبدالحسین(1361)، نقد ادبی، چاپ سوم انتشارات امیر کبیر، تهران.
- زمخشری، جارالله محمود ابن عمر (1407ق)، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، دفتر تبلیغات اسلامی ، قم.
- ساروخانی، باقر، (1375 ش)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
- سبحانی، جعفر، (1382)، مقاله «روش صحیح تفسیر قرآن»، مجله قبسات، دوره 8، شماره 29، صص 9-29.
- سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر،(1430 ق)، البهجة المرضیة على الفیة ابن مالک، چاپ نوزدهم ، اسماعیلیان، قم.
- سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، (1421ق)، الاتقان فی علومالقرآن، محقق فواد احمد، دارالکتاب العربی، بیروت.
- طباطبایی، محمد حسین، (1378 ش)، المیزان فی تفسیر القران، مترجم: محمد باقر موسوی، چاپ یازدهم، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
- طباطبائی، سید محمد حسین، (1364 ش)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی از مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، تهران.
- طبرسی، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، افست، مؤسسة أعلمی، بیروت ، لبنان
- طوسی، محمد بن حسن، (1413 ش)، التبیان فی تفسیرالقران، تصحیح: احمد حبیب عاملی، دفترانتشارات اسلامی، قم.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب‌العین، (1424ش)، انتشارات اسوه، تهران.
- فنایی اشکوری، (1386ش)، مقاله «عیار نقد»، کتاب نقد و نقد کتاب، مؤسسه خانه کتاب، تهران.ص141-150
- فخر رازی، محمد ابن عمر( 1420ق)، مفالیح الغیب ، داراحیا التراث العربی، بیروت.
- فهیمی تبار، حمید رضا، (1387 ش)، «روش شناسی تفسیر تسنیم»، مجله پژوهشهای قرآنی، دوره 14، شماره 53، صص 12-39.
- قرطبی، أبو عبد الله محمد بن أحمد(1384ق)، الجامع لاحکام القران( تفسیر القرطبی)، تحقیق احمد البردونی، ناشر: دارالکتب المصریه،القاهره. قابل دسترسی از سایت http://lib.eshia.ir/
- مظفر، محمد رضا، (1386 ش)، اصول الفقه، شرح فارسی: سید عبدالله اصغری، ناشر عبدالله اصغری، قم.
)