نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کوثر بجنورد
2 گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده
موضوع تناسب بین سورههای قرآن کریم، یکی از موضوعات باسابقه و مهم در حوزه تفسیر قرآن کریم است. شناسایی مناسبات میان سورههای قرآن، می‌تواند رهیافت‌های جدیدی در حوزه زیبایی‌شناسی و اعجاز قرآن کریم ایجاد کند و اهمیت پرداختن به این موضوع، از همین دریچه روشن می‌گردد. فقدان مدل نظام‌مند در حوزه بیان تناسب سوره‌ها، یکی از ضعف‌های روشی در این علم است که انتقادهای فراوانی به این علم را در پی داشته است. هدف این مقاله آن است که با بهره‌گیری از مدل‌های حوزه تفسیر ساختاری قرآن کریم، الگویی مناسب برای بررسی تناسب بین سورههای همجوار قرآن بیابد. بدین منظور، در این مقاله تناسب بین دو سوره ذاریات و طور با استفاده از مدل سورهشناسی ساختاری و با روش توصیفی تحلیلی بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از این مدل می‌تواند مناسبات و مشابهت‌های بین این دو سوره را از زوایای جدیدی به معرض دید گذاشته و موجب پیدایش تفاسیر و فهم جدید از سورههای قرآن و تناسب بین آنها گردد.
تناسب آیات و سور، سورهشناسی ساختاری قرآن، ذاریات، طور.
کلیدواژه‌ها
- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمد حسین شمسالدین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- آلوسی، محمود بن عبدالله، (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- بقاعی، ابراهیم بن عمر، (1427ق)، نظم الدرر فی تناسب الآیات والسُّور، تحقیق عبدالرزاق غالب مهدی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- ترکمانی، حسینعلی، شکوری، مجتبی، مهیمنی، مازیار، (1397ش)، تدوین مدل سورهشناسی ساختاری با الگوگیری از نظریات مطرح در حوزه روایتشناسی، دوفصلنامه کتاب قیم، سال 8، ش 18، صص 31 – 61 .
- حجازی، محمد محمود، (1413ق)، التفسیر الواضح، بیروت: دار الجیل.
- زحیلی، وهبه، (1411ق)، التفسیر المنیر فی العقیده والشریعه والمنهج، دمشق: دار الفکر.
- سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر، (1404ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی (ره).
- ------------------- ، (1406ق)، تناسق الدرر فی تناسب السور، تحقیق عبدالقادر احمد عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- شکوری، مجتبی، (1396ش)، طراحی مدل فهم ساختارمند سورههای قرآن کریم با استفاده از نظریات ژرار ژنت، پایاننامه مقطع دکتری در رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
- طباطبایی، محمد حسین، (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
- طبرسی، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران: ناصرخسرو.
- طبری، محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
- قطب، سید، (1425ق)، فی ظلال القرآن، چاپ سی و پنجم، بیروت: دار الشروق.
- قمی، علی بن ابراهیم، (1363ش)، تفسیر القمی، تحقیق طیب موسوی جزایری، قم: دار الکتاب.
- معرفت، محمد هادی، (1386ش)، علوم قرآنی، چاپ هشتم، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید.
- مقاتل بن سلیمان، (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
)