نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیات علمی
2 دانشگاه میبد
3 دانشگاه سیستان و بلوچستان
چکیده
یکی از الگوهای تبیین ساختار زبان قرآن کریم،«نظام زوجی/ جفت سوره» است. از جمله قرآن پژوهان معاصر که به این دیدگاه پرداخته، امین احسن اصلاحی است . مقاله حاضر به روش تحلیل انتقادی و با هدف پاسخ گویی به این سؤال که تا چه اندازه این دیدگاه می‌تواند در قرآن شناسی مورد توجه قرار گیرد، سامان یافته است. برای رسیدن به این هدف، با روش مثال نقض، به نقد و بررسی این دیدگاه پرداخته شد. بر این اساس، از آنجا که امین احسن اصلاحی سوره نجم را با سوره پیشین یعنی سوره طور زوج دانسته است، پژوهش به روابط سوره نجم با سوره پسین خود یعنی سوره قمر پرداخته تا بتواند از یافته های آن در ارزیابی دیدگاه اصلاحی بهره ببرد. یافته های پژوهش به تایید بخشی از دیدگاه اصلاحی اشاره داشت بدین معنا که یکی از الگوهای روابط همجواری در بین سوره های قرآن کریم،همان گونه که اصلاحی اشاره نموده ، مکمل بودن دو سوره است. زیرا چنین وضعیتی در ارتباط دو سوره نجم و قمر نیز مشاهده شد،بدین گونه که این دوسوره به ترتیب موضوع« دریافت و ابلاغ وحی» را معناورزی می کنند. اما درباره دیدگاه اصلاحی که آیا در تعیین مصادیق به درستی عمل نموده یا خیر ، به نظر می رسد علی رغم دیدگاه اصلاحی، ارتباط محکمی بین سوره نجم با سوره پسین خود یعنی سوره قمر مشاهده می شود، بنابراین در تعیین اینکه سوره با سوره همجوار پیشین یا پسین زوجیت دارندباید با پژوهش های دقیق بر متن قرآن کریم، این نظام را بازطراحی نمود.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، (1415)، تهران، دارالقرآن الکریم.
- آقایی، علی (1388) «انسجام قرآن از نظریه تا عمل، مقایسه روش تفسیری فراهی-اصلاحی و حوی» کتاب ماه دین، شماره 144،. صص 79-71.
- اصلاحی، امین احسن. (1417) مبادی تدبر قرآن؛ پاکستان: لاهور.
- ـــــــــــــ (1430) تدبر قرآن؛ پاکستان: لاهور.
- افتخار احمد، (1996) «الشیخ أمین أحسن الإصلاحی و منهجه فی تفسیره تدبّرِ قرآن» رساله دکتری، پنجاب.
- بقاعی، ابراهیم بن عمر. (1415) نظم الدرر فی تناسب الایات و السور؛ بیروت: دارالکتب العلمیه.
- تفتحی، جنت. (1395)«بررسی سبک تفسیری نظام القرآن اثر عبدالحمید فراهی» دانشگاه لرستان. دانشکده زبان‌های خارجی.
- حری، ابوالفضل (اردیبهشت 1390)«درباره کتاب انسجام در قرآن: مطالعه مفهوم نظم در تدبر در قرآن اثر اصلاحی نگاشته مستنصر میر» مجله کتاب ماه دین. شماره 163.
- زارع زردینی، احمد؛ حمیدیان، حمید؛ طاووسی، مریم (1398)، روابط بینامتنی در زوج سوره فتح و حجرات، نشریه آموزه‌های قرآنی، شماره 30، دوره هفدهم. صص 81-107.
- زارع زردینی، احمد؛ خلیلی، میثم (1397)، زوجیت سورههای مزمل و مدثر: کاربست نظریه زوج سوره‌ها در فهم سورههای مزمل و مدثر، نشریه علمی ترویجی مشکات، شماره 141، صص 61-85.
- زارع زردینی، احمد؛ بهارستانی، اسما (1397)، بررسی زوجیت سورههای حدید و مجادله، دوفصلنامه عیون، شماره 8. سال پنجم. صص 183-217.
- سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن. (1404) تناسق الدرر فی تناسب السور؛ تحقیق: عبدالله محمد الدرویش، دمشق: دار الکتاب العربی.
- ـــــــــــــ (1421) الاتقان فی علوم القرآن؛ بیروت: دارالکتب العربی.
- طباطبایی، محمد حسین؛ (1417) المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبرسی، فضل بن حسن؛ (1372) مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: انتشارات ناصرخسرو.
- فراهی، عبدالحمید؛ (1375) نظام القرآن و تأویل القرآن بالفرقان؛ بی جا: بی نا.
- فارین، ریموند (بی تا). رابطه ساختار و تفسیر در قرآن. مترجم: محمدیان، سمیه. بی جا: موسسه آموزشی تالیفی ارشدان.
- کیان نژاد، تقی (1382)«امین احسن اصلاحی و تفسیر تدبر قرآن» کتاب ماه دین. شماره 41 و 70. صص 83-82.
- لسانی فشارکی، محمدعلی و مرادی زنجانی، حسن؛ سوره شناسی: روش تحقیق ساختاری در قرآن کریم؛ قم: انتشارات نصایح؛ 1394.
- مستنصر میر. «انسجام در قرآن، پژوهشی درباره رهیافت اصلاحی در تفسیر قرآن» خردنامه همشهری. بهمن 1386. شماره 23. صص 81-80.
- ـــــــــــــ (1983) انسجام و پیوستگی در قرآن؛ مطالعه مفهوم نظم در تدبر در قرآن اثر اصلاحی؛ میشیگان.
- ـــــــــــــ (1986) انسجام در قرآن. رساله دکتری. دانشگاه میشیگان آمریکا.
- معرفت، محمدهادی. (1371) آموزش علوم قرآن، قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
- مکارم شیرازی. ناصر. (1374) تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
)