با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
نقد و تحلیل رهیافت‌های تفسیری فریقین ذیل آیه 190 سوره اعراف

احسان الله درویشی؛ عزت الله مولایی نیا؛ سیما البوغبیش

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 11-26

https://doi.org/10.30473/QURAN.2022.55557.2849

چکیده
  تعیین مرجع ضمیر در فراز «جَعَلا لَهُ شُرَکاءَ فِیما آتاهُما» از آیه 190 سوره اعراف، چالشی در میان مفسران فریقین پدید آورده است: بازگشت ضمیر فعل « جَعَلا» به حضرت آدم و حوا چگونه با عصمت حضرت آدم سازگاری خواهد داشت؟ متون روایی پرشمار ذیل آیه نشان از دیرینگی چالش در سده‌های نخست اسلامی دارد. مفسران فریقین رهیافت‌های گوناگونی ...  بیشتر

نقد نظریه عرفی بودن زبان قرآن با تاکید بر دیدگاه خاص علامه طباطبایی

معصومه سالاری راد

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 27-42

https://doi.org/QURAN-2110-3037(R1)

چکیده
  یکی از رویکردهای رایج در حوزه زبان دین، نظریه عرفی بودن زبان قرآن است. این نظریه دارای پیشینة طولانی است. بر اساس این نظریّه، خداوند در ارائة مقاصد خویش، از ساختار زبان متعارف و مرسوم قوم استفاده کرده است و به این طریق مقصود خود را بیان نموده است. مطالعه و نقد نظریه عرفی بودن زبان قرآن و بیان نظریه خاص از دیدگاه علامه طباطبایی از اهداف ...  بیشتر

بررسی نظر تفسیری علامه طباطبایی پیرامون مبانی تفاوت های زن و مرد با تأکید بر آیه ی 18 سوره ی زخرف

قربان ابراهیمی

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 43-60

https://doi.org/QURAN-2109-3022(R1)

چکیده
  علامه طباطبایی، مفسر المیزان، به‌رغم آن‌که آثار همگون در زن و مرد را دلیل بر اشتراک زن و مرد در گوهر انسانی می‌داند؛ اما مانند مفسران قبل از خود به ضعف عقل زن در قیاس با مرد معتقد است. ایشان با استناد به آیه 18 سوره‌ زخرف حیات زن را حیات عاطفی و حیات مرد را حیات عقلانی دانسته و قائل به ضعف نیروی تعقل و قوه استدلال زن در مقایسه با مرد است ...  بیشتر

بررسی آیه «دحو الارض» با نگاه تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امین اصفهانی

سیده هانیه مومن؛ زهرا قاسم نژاد

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 61-78

https://doi.org/QURAN-2107-2996(R1)

چکیده
  یکی از آیات چالش برانگیز قرآن که در مورد آن آرای گوناگونی از سوی متقدمین و متاخرین مطرح شده است، آیه‌ی «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» (نازعات:30) است. این پژوهش با تاکید بر این آیه به تبیین آراء تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امین‌اصفهانی می‌پردازد و هدف از آن مقایسه و ارزیابی نظرات سه مفسر معاصر در مورد آیه‌ی شریفه ...  بیشتر

واکاوی و تحلیل دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی در خصوص امکان و جواز وقوع چندمعنایی در قرآن کریم

زینب احمدیان؛ سید عبدالرسول حسینی زاده

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 79-96

https://doi.org/QURAN-2105-2961(R1)

چکیده
  یکی از مسائل بحث‌برانگیز در حوزه قرآن‌پژوهی، امکان وجود معانی متعدد در تفسیر یک واژه و نیز حجیت و کیفیت اعتبار شرعی این وجوه معنایی است. در طول قرن‌های گذشته، اندیشمندان اسلامی در صدد پاسخ به این سؤال بر‌آمده‌اند که آیا خداوند از واژگان و عبارات قرآن کریم فقط یک معنا و مفهوم را قصد کرده یا معانی متعددی را از آنها اراده نموده است. ...  بیشتر

تحلیل پیامدهای تفسیر فلسفی از نگاه مخالفان

سعید امینائی؛ مهراب صادق‌نیا

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 79-96

https://doi.org/QURAN-2007-2789(R1)

چکیده
  پس از ترجمه متون فلسفی به زبان عربی و ورود فلسفه به جامعه اسلامی، عده‌ای با فلسفه به‌عنوان دانشی بیگانه که با دین سازگار نیست و حتی گاه با آن در تضاد است، به مخالفت پرداختند. فیلسوفان برای مقابله با این مخالفت‌ها، تلاش کردند نشان دهند فلسفه نه‌تنها با دین در تضاد نیست، بلکه بسیاری از آموزه‌های دینی را می‌توان با فلسفه اثبات کرد. ...  بیشتر

ارزیابی دیدگاه‌های روش‌شناختی هاوتینگ در حوزه نقد ادبی قرآن

حسن رضایی هفتادر؛ محمد درگاه زاده؛ صفر نصیریان

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 117-134

https://doi.org/QURAN-2009-2837(R1)

چکیده
  امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاه‌های خاورشناسان و روش‌های پژوهشی آن‌ها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاه‌ها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. جرالد هاوتینگ قرآن‌پژوه انگلیسی، یکی از خاورپژوهانی است که بر اساس روش نقد ادبی به پژوهش درباره آیات قرآن پرداخته است. انتقادات ادبی هاوتینگ بر قرآن، به طور مجموع ...  بیشتر

اصل ناهمسازگاری در تفکر فازی و کاربست آن در زبان قرآن

حسن باقریان؛ علیرضا دل افکار؛ سیدعلی علم الهدی؛ زهرا خیراللهی

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 135-154

https://doi.org/QURAN-2108-3001(R1)

چکیده
  تفکر فازی و نظریه سیستم های پیچیده در اصل ناهمسازگاری به یکدیگر پیوند خوردند. مطابق این اصل که در سال 1973 مطرح شد، به فراخور پیچیدگی یک سیستم توان ما در بیان گزاره های دقیق و معنادار کاسته می شوند. در این صورت گزاره ها از قطعیت و سیاه و سفیدی و شفافیت فاصله گرفته و به گزاره هایی فازی تبدیل خواهند شد. در این جستار با روشی تحلیلی نشان داده ...  بیشتر

تحلیل انتقادی دیدگاه«جفت سوره ها» برپایه روابط سوره‌‌‌‌های همجوار نجم و قمر

احمد زارع زردینی؛ یحیی میرحسینی؛ علی محمد میرجلیلی؛ سمیرا دهقان

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 155-170

https://doi.org/QURAN-2007-2784(R1)

چکیده
  یکی از الگوهای تبیین ساختار زبان قرآن کریم،«نظام زوجی/ جفت سوره» است. از جمله قرآن پژوهان معاصر که به این دیدگاه پرداخته، امین احسن اصلاحی است . مقاله حاضر به روش تحلیل انتقادی و با هدف پاسخ گویی به این سؤال که تا چه اندازه این دیدگاه می‌تواند در قرآن شناسی مورد توجه قرار گیرد، سامان یافته است. برای رسیدن به این هدف، با روش مثال ...  بیشتر

تحلیل ترجیح قرائت مشهور در «الفرقان فی تفسیر القرآن» با تاکید بر رویکرد مفسر

مینا شمخی؛ قاسم بستانی؛ زهرا قاسم نژاد؛ آمنه امیدی

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 171-186

https://doi.org/QURAN-2103-2920(R1)

چکیده
  دانش قرائت از علوم مورد نیاز مفسر در تبیین و فهم مراد الهی است. سیر تاریخی دانش قراءات و نگاه مفسران به این دانش حکایت از تفاوت نگاه مفسران و اندیشمندان به قرائت‌های قرآن کریم است. در برخی از برهه‌های تاریخ، شاهد نگاهی ادبی به قراءات و در برخی از دوران‌ها، با رویکرد حدیثی به قرائت قرآن کریم روبرو هستیم. از سویی، علاوه بر نوع نگاه‌ها ...  بیشتر

نقش واژه شناسی در تفسیر قرآن کریم (با تأکید بر تکامد پژوهی)

زهره شوندی؛ مجید معارف

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 187-212

https://doi.org/QURAN-2106-2975(R1)

چکیده
  از عوامل موثر بر تفسیر قرآن با توجه به تلاشهای مفسران، پی جویی از معانی مفردات قرآنی است که البته در مواردی به دلایلی چون عدم توجه به معنای دقیق ریشه، وجود اشتراک لفظی در برخی واژه ها، خلط معنای حقیقی از مجازی و عدم تفکیک معنای اصلی از ثانویه اختلافاتی هم بین مفسران بوجود آمده است. مقاله حاضر در صدد تبیین نقش واژه شناسی در تفسیر قرآن ...  بیشتر

واکاوی مفهوم «عیسی، پسرِ خدا» در قرآن و سنت اسلامی

زهرا محققیان

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، صفحه 213-232

https://doi.org/QURAN-2110-3045(R1)

چکیده
  در بازتابی که از باورهای مسیحیان پیرامون حضرت عیسی(ع) در لابلای آیات قرآن دیده می شود، مفهوم «عیسی، پسر خدا» یکی از مفاهیم چالش برانگیز است و تحقیقات بسیاری در خصوص آن انجام شده است. در حالیکه مضامین قرآنی مرتبط با این باور اینطور تداعی می سازند که گویی مسیحیان، عیسی را فرزند واقعی و جسمانی خداوند تلقی می کردند، در سنت مسیحی این ...  بیشتر