نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
2 دانشیار و عضوهیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز
3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
دانش قرائت از علوم مورد نیاز مفسر در تبیین و فهم مراد الهی است. سیر تاریخی دانش قراءات و نگاه مفسران به این دانش حکایت از تفاوت نگاه مفسران و اندیشمندان به قرائت‌های قرآن کریم است. در برخی از برهه‌های تاریخ، شاهد نگاهی ادبی به قراءات و در برخی از دوران‌ها، با رویکرد حدیثی به قرائت قرآن کریم روبرو هستیم. از سویی، علاوه بر نوع نگاه‌ها به دانش قرائت، قرائت در تفاسیر مختلف دارای کارکردهایی است که به نظر می‌رسد در تفاسیر معاصر به ویژه تفاسیر شیعه، این موضوع قابل تأمل است. مفسران شیعی با تأسی از کلام اهل بیت(ع)، قرائت قرآن را واحد دانسته و اختلاف را از جانب راویان دانسته-اند. بنابراین برخی مفسران شیعه با روش‌ها و متدهای مختلف سعی در ترجیح قرائت مشهور دارند. با توجه به این موضوع در نوشتار حاضر تفسیر الفرقان که یکی از تفاسیر معاصر است با روش توصیفی تحلیلی به منظور تبیین رویکرد مفسر به اختلاف قراءات و تحلیل ترجیح قرائت در این تفسیر مورد واکاوی قرار می گیرد. نتایج نشان می‌دهد، مفسر رویکرد حدیثی به قرائت دارد و تنها قرائت مشهور و رایج حفص از عاصم را ارجح می‌داند و در تمام موارد سعی دارد این قرائت را توجیه و ترجیح دهد و روایات در این زمینه، مستند اصلی وی در بحث قراءات است.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم
- ابن بابویه، محمدبن علی، (1367)، من لا یحضرالفقیه، تهران: نشر صدوق.
- ابن الباذش، احمدبن علی، (1403)، الاقناع فی القراءات السبع، دمشق: دارالفکر.
- ابن جزری، محمدبن محمد، (بی‌تا)، النشر فی قرائات العشر، تحقیق محمد علی الضباع، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن حزم، علی بن احمد، (1321)، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، قاهرة: مکتبة الخانجی.
- ابن خالویه، حسین بن احمد، (1421)، الحجة فی قراءت السبع، تحقیق دکتر عبدالعال سالم مکرم، بیروت: موسسة الرسالة.
- ابن زنجله، عبدارحمان بن محمد، (1402)، حجة القراءات، بیروت: موسسة الرسالة.
- ابن شریح، ابی عبدالله محمد، (1221)، الکافی فی القرائات السبع، تحقیق احمد محمود عبدالسمیع، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن مجاهد، ابوبکر احمدبن موسی، (1988)، السبعة فی القراءات، مصر: دارالمعارف.
- ابوالعلاء عطار، حسن بن احمد، (1414)، غایة الاختصار فی قراءات العشرة ائمة الامصار، تحقیق دکتر اشرف محمد فؤاد طلعت، جدة: موسسة علوم القرآن.
- بخاری، محمدبن اسماعیل، (1401)، صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر.
- حاکم نیشابوری، حافظ ابی عبدالله، (بی‌تا)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالمعرفة.
- حجتی، سیدمحمدباقر، (1386)، مقدمه‌ای بر تاریخ قراءات قرآن کریم، تهران: انتشارات اسوه.
- دانی، ابوعمرو، (1930)، التیسیر فی القرائات السبع، تحقیق اتوبرتزل، استانبول: مطبعة الدولة.
- دمیاطی، شهاب لدین، (1407)، اتحاف فضلاء البشر فی القراءت الاربعة عشر، تحقیق دکتر شعبان محمداسماعیل، بیروت: عالم الکتب.
- سیوطی، جلال الدین، (1993)، الدر المنثور، بیروت: دارالفکر.
- شاهین، عبدالصبور، (1382)، تاریخ قرآن، ترجمه حسین سیدی، مشهد: به نشر.
- صادقی تهرانی، محمد، (1365)، الفرقان فی تفسیرالقرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
- طباطبایی، سید محمد حسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبرسی، فضل بن حسن، (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
- طبری، جعفربن محمد، (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
- طوسی، ابوجعفر بن محمد بن حسن، (بی‌تا)، تهذیب الاحکام، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
- فراء، ابوزکریاء یحیی بن زیاد، (بی‌تا) معانی القرآن، مصر: دارالمصریة للتالیف والترجمة.
- فراتی، عبدالوهاب، (1393)، روحانیت و تجدد با تاکید بر جریان‌های فکری –سیاسی حوزه علمیه قم، بی‌جا: بی‌تا.
- فیض کاشانی، محمدمحسن، (1406)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام.
- قثامی، ناصربن مسعود، (1433)، القراء المدرجة مفهوم‌ها و أثرها، ریاض: دارالکنوز للنشر.
- قرطبی، عبدالوهب بن محمد، (1427)، المفتاح فی اختلاف القراءة السبعة المسمین بالمشهورین، تحقیق دکتر حاتم صالح، دمشق: دارالبشائر.
)