نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران
2 ریاست دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
چکیده
نظر به رسالتی که مفسران قرآن کریم در بیان معنا و مراد آیات کریمه قرآن دارند، در این تحقیق، آراء ایشان در بیان و فهم آیاتی از قرآن که به نقد افکار و عقاید بنیادین مسیحی متعرض شده‌اند، مورد کاوش و ارزیابی قرار گرفته است. تبیین و ارزشیابی نظرات مفسران قرآنی در این موضوع، می‌تواند به فهم بهتری از این آیات قرآن منجر شده و برخی ابهامات و پرسش-ها پیرامون آنها را روشن کند؛ علاوه بر آن، طیفی از دیدگاه‌های انتقادی نسبت به اعتقادات مسیحی را که کمتر به آن توجه شده است معرفی کند، چراکه با وجود برخی ایرادات، کمبودها و نارسایی‌ها، بسیاری از انتقادات مفسران قرآن مواردی قابل اعتناء و حائز توجه هستند. در این تحقیق، با تکیه بر تفاسیر متعدد و با روش تحلیلی، به پاسخ سؤالاتی پیرامون آیه شریفه 157 سوره نساء و آیات 17، 73 و 116 از سوره مبارکه مائده پرداخته شده و در ذیل آنها، نقدهای مفسران قرآن از اصول مسیحیِ تثلیث، تجسد و اتحاد و فدا مورد بررسی قرار گرفته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- ابن‌تیمیة، احمد بن عبدالحلیم، (بی‌تا). التفسیر الکبیر. تحقیق عبدالرحمن عمیرة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن‌حزم، علی بن احمد، (1416 ق). الفصل فی الملل و الأهواء و النحل. بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن‌شهر آشوب، محمد بن علی، (1369 ق). متشابه القرآن و مختلفه. قم: بیدار.
- ابن‌عاشور، محمدطاهر، (1420 ق). تفسیر التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
- ابن‌عرفة، محمد بن محمد، (2008 م). تفسیر ابن عرفة. بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن‌عطیة، عبدالحق بن غالب، (1422 ق). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. تحقیق محمد عبدالسلام عبدالشافی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن‌قتیبة، عبدالله بن مسلم، (1423 ق). تأویل مشکل القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابوحیان، محمد بن یوسف، (1420 ق). البحر المحیط فی التفسیر. بیروت: دارالفکر.
- آزادیان، مصطفی، (1382). «علامه طباطبایی و آموزه گناه نخستین». معرفت. ش 74. ص 22-27.
- آلوسی، محمود بن عبدالله، (1415 ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و سبع المثانی. تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، (1415 ق). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة البعثة.
- بغوی، حسین بن مسعود، (1420 ق). تفسیر البغوی المسمی معالم التنزیل. تحقیق عبدالرزاق مهدی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- بقاعی، ابراهیم بن عمر، (1427 ق). نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور. تحقیق عبدالرزاق غالب مهدی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- بلاغی، عبدالحجة، (1386 ش). حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر. قم: حکمت.
- تقوی، حسین، (1392). «تثلیث مریمی یا تثلیث روح القدسی؛ کدام یک مورد انکار قرآن». معرفت ادیان. سال پنجم، ش 1. ص 27-43.
- حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی، (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دارالفکر.
- دروزه، محمد عزت، (1421 ق). التفسیر الحدیث. بیروت: دارالغرب الإسلامی.
- رشیدرضا، محمّد، (1414 ق). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار. بیروت: دارالمعرفة.
- رضایی اصفهانی، محمدعلی، (1387 ش). تفسیر قرآن مهر. قم: پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
- ریشهری، محمد، (1429 ق). موسوعة العقائد الإسلامیة. قم: دارالحدیث.
- زمخشری، محمود بن عمر، (1407 ق). تفسیر الکشاف. تحقیق حسین احمد، مصطفی، بیروت: دارالکتاب العربی.
- سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، (1421 ق). الإتقان فی علوم القرآن. تحقیق فوّاز احمد زمرلی، بیروت: دارالکتاب العربی.
- شاه‌عبدالعظیمی، حسین، (1363 ش). تفسیر اثنی عشری. تهران: میقات.
- شعراوی، محمد متولی، (1991 م). تفسیر الشعراوی. بیروت: اخبار الیوم.
- شوکانی، محمد، (1414 ق). فتح القدیر. دمشق: دار ابن‌کثیر.
- شهرستانی، محمّد بن عبدالکریم، (1387 ش). تفسیر الشهرستانی المسمی مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار. تهران: مرکز البحوث و الدراسات للتراث المخطوط.
- شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، (1415 ق). الملل و النحل. تحقیق امیرعلی مهنا و علی حسن فاعور، بیروت: دارالمعرفة.
- صادقی تهرانی، محمد، (1388 ش). ترجمان فرقان. قم: شکرانه.
- صادقی تهرانی، محمّد، (1406 ق). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة. قم: فرهنگ اسلامی.
- صادقی تهرانی، محمد، (1419 ق). البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن. قم: مکتبة محمد الصادقی الطهرانی.
- طباطبایی، محمدحسین، (1390 ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- طیب، عبدالحسین، (1369 ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام.
- فخررازی، محمد بن عمر، (1420 ق). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- قاسمی، جمال‌الدین، (1418 ق). محاسن التأویل. تحقیق محمد باسل عیون سود، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- قرشی، علی‌اکبر، (1375 ش). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
- قرطبی، محمّد بن احمد، (1364 ش). الجامع لأحکام القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
- کلینی، محمد بن یعقوب، (1392 ق). الأصول من الکافی. ترجمه و شرح محمدباقر کمره‌ای، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
- ماتریدی، محمد بن محمد، (1426 ق). تأویلات أهل السنة. تحقیق مجدی باسلوم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ماسون، دنیز، (1389 ش). قرآن و کتاب مقدس درون مایه‌های مشترک. ترجمه فاطمه سادات تهامی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
- مراغی، احمد مصطفی، (بی‌تا). تفسیر المراغی. بیروت: دارالفکر.
- مغنیة، محمدجواد، (1424 ق). تفسیر الکاشف. قم: دارالکتاب الإسلامی.
- مک‌گراث، آلیستر، (1393 ش). درسنامه الهیات مسیحی. ترجمه بهروز حدادی و دیگران، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
- مهائمی، علی بن احمد، (1403 ق). تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان. بیروت: عالم الکتب.
- میشل، توماس، (1395 ش). کلام مسیحی. ترجمه حسین توفیقی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
- ناس، جان بایر، (1393 ش). تاریخ جامع ادیان. ترجمه علی اصغر حکمت، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- هوشنگی، لیلا، (1396 ش). تاریخ و عقاید نسطوریان. تهران: نشر حکمت سینا.
)