احد فرامرز قراملکی؛ سید هدایت جلیلی؛ هاجرخاتون قدمی جویباری
چکیده
تفسیر قرآن بهمنزله کنش اختیاری مفسران، افزون بر بایستههای هرمنوتیکی و روششناختی، مشمول بایستههای اخلاقی است. این بایستهها مفسر را در دوراهیهای انتخاب، یاری میکنند. التزام به اخلاق تفسیر منوط به وجود اصول اخلاقی برای تفسیر، آگاهی نسبت به آنها و نیز اراده معطوف به کاربست آنهاست. اصول اخلاقی تفسیر نیز به نوبۀ خود باید مستدل ...
بیشتر
تفسیر قرآن بهمنزله کنش اختیاری مفسران، افزون بر بایستههای هرمنوتیکی و روششناختی، مشمول بایستههای اخلاقی است. این بایستهها مفسر را در دوراهیهای انتخاب، یاری میکنند. التزام به اخلاق تفسیر منوط به وجود اصول اخلاقی برای تفسیر، آگاهی نسبت به آنها و نیز اراده معطوف به کاربست آنهاست. اصول اخلاقی تفسیر نیز به نوبۀ خود باید مستدل و مستند به اصول اخلاقی عام باشد. از این رو، تدوین و تبیین اصول برای اخلاقی کردن ساحت تفسیر متن با چالشهایی روبهروست. با عبور از این چالشها، میتوان اصولی عام برای تفسیر هر متن پیش نهاد و برای متون ویژه و خاص، اصولی ویژه. از این میان، قصدمندی ماتن، حمل بر صحت، مواجهۀ تحلیلی و نقادانه با متن، پرهیز از سادهسازی و قویسازی متن را میتوان بهعنوان اصول عام اخلاقی برای تفسیر متون برشمرد و مواردی چون: محوریت ارادۀ الهی در انتساب معنا به متن؛ پایبندی به قواعد تفسیر؛ احتیاط علمی و پرهیز از مواجهۀ خام و عجولانه در بیان معانی آیات؛ تمایز بین بیان متن و درباره متن؛ پرهیز از اتّباع متشابه؛ پایبندی به انصاف و مواجهۀ عادلانه؛ انتقادپذیری و توجه به خرد جمعی؛ امانتداری در نقل؛ آگاهی از مبانی کلامی و اعتقادی مربوط به قرآن و مؤلف قرآن؛ اصلاح نفس و آرایش نفس به فضائل اخلاقی.