با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی قرآن و عهدین ایران
ماهیت «لیلة القدر»، درآمدی بر فهم دوساحتی مفردات قرآنی

محمد حسن صانعی پور

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 9-22

چکیده
  در این مقاله با گذر از مسئلة «ما أدری» بودن لیلة القدر و در مواجهه با مسئلة «پیچیدگی» حاکم بر این شب و با تکیه بر توان ادراکی محدود بشری، از بین ابعاد بیکران این لیلة بعد معنوی ـ ارزشی آن با استفاده از تحلیل معناشناختی مفرده «مبارک» ـ که در متن قرآن دارای «روابط جانشینی» با «القدر» است ـ و تحلیل درون متنی مفرده ...  بیشتر

بازیابی ابعاد تفسیر کلامی آیه‏ «إِنِّى‏ جاعِلٌ‏‏ِ فِى‏الْأرْضِ خَلِیفَةً»

محمود کریمی؛ محمد حسن رستمی؛ محسن دیمه کار گراب

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 23-40

چکیده
  هر چند به نظر می‌رسد آیه «إِنِّى ‏جاعِلٌ ‏‏ِفِى‏ الْأرْضِ ‏ِخَلِیفَةً» در سورة بقره تنها طلیعه و مقدمه داستان‏ خلقت‏‏‏‏‏‏‏‏ِ حضرت‏‏‏ ‏آدمعلیه‌السلام است، لکن این آیه مشتمل بر نکات ‏‏‏‏‏‏‏‏تفسیری ـ ‏کلامى ‏ارزشمندی است که برخی از آنها از دیرباز به اجمال و پراکنده در آثار علمى ...  بیشتر

حکمت تفاوت اسلوب‌های بیانی در آیات مشابه

فتحیه فتاحی‌زاده؛ زهره اهوارکی

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 41-48

چکیده
  در بحث از تفاوت‌های بیانی آیات مشابه، این سؤال مطرح می‌شود که چه عواملی سبب ایجاد چنین تفاوت‌هایی شده است. چه چیز سبب می‌شود تا لفظی در یک آیه مقدم و در آیه مشابهش مؤخر شود و یا واژه‌ای از یک آیه حذف و در آیه مشابهش ذکر شود و.... به‌طور کلی می‌توان گفت این تفاوت اسلوب‌ها به سه عامل باز می‌گردد که عبارتند از: سیاق معنایی، سیاق لفظی و ...  بیشتر

تفسیر فقهی اهل بیت علیهم السلام از قصه‌های قرآنی و رهیافت‌های آن

حمیدرضا فهیمی تبار

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 49-66

چکیده
  بخش زیادی از قرآن روایت داستان امّت‌های پیشین و انبیاء الهی است. جایگاه و نقش این داستان‌ها به‌عنوان یک منبع فقهی از جمله مباحث نظری آیات احکام است. ‌از آنجایی‌که زبان داستان زبان اخبار است این پرسش در بین فقیهان و مفسّران همواره مطرح بوده است که آیا آیات قصص می‌تواند مفهوم انشایی داشته باشد؟ آیا می‌توان از قصص قرآن احکام فقهی ...  بیشتر

روش‌شناسی تفسیر اطیب‌البیان

محمدرضا حاجی اسماعیلی

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 67-86

چکیده
  بازشناسی تفاسیر در حوزه روش‌شناسی، ضرورت اجتناب‌ناپذیر مطالعات جدید قرآنی است. توجه به ابعاد مختلف روش‌شناسی تفسیر جهت دستیابی به روش صحیح تفسیر قرآن و نیز طبقه‌بندی تفاسیر بر مبنای معیارهای روش‌شناسانه الزام‌های روش‌شناسی تفاسیر را بیش از پیش نمایان می‌سازد. اصلی‌ترین پرسش‌های مطرح در این دانش را می‌توان چنین برشمرد: چه ...  بیشتر

تعارض میان «روایات منع از تفسیر به رأی» و «لزوم تدبّر در قرآن» از نگاه فیض کاشانی و علامه طباطبایی

رحمت‌الله عبدالله‌زاده آرانی

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 87-98

چکیده
  درک مفاهیم و بیان مقاصد آیات قرآن همواره مورد توجه مفسّران و قرآن‌پژوهان بوده است. در این زمینه قرآن نیز خود به تأمّل و تدبّر در آیات دعوت نموده و این‌گونه بر فهم‌پذیر بودن کلام وحی پای فشرده است. از سوی دیگر، برخی روایات، از تفسیر به رأی و از آنچه از آن به «ضرب آیات به یکدیگر» نام برده شده، نهی نموده و گروهی بر این اساس، بهره‌گیری ...  بیشتر

جلوه‌های تفسیر عرفانی قرآن در باب اخلاق منازل السائرین

مهدی مطیع؛ مصطفی دلشاد تهرانی؛ سوده اسعدی

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 99-114

چکیده
  گرایش به معنویت و نگاه‌های عارفانه دینی در دوره معاصر، نیاز به بهره‌مندی از نگاه‌هایی با تفسیر عارفانه یا رویکرد عرفانی به قرآن مجید علاوه بر آن‌که زبان این کتاب را برای فهم مخاطبین امروز قابل دستیابی می‌نماید، بلکه سبب می‌شود تا پیام‌ها و مفاهیم اخلاقی ـ تربیتی مطرح شده در آیات شریفه به‌صورت کاربردی استخراج و درک گردد. در بازار ...  بیشتر

بازکاوی اعتبار و کاربرد عقل در فهم قرآن از دیدگاه معصومان علیهم‌ السلام

زهره اخوان مقدم

دوره 1، شماره 1 ، مهر 1391، صفحه 115-130

چکیده
  مقالة حاضر با هدف بازکاویِ اعتبار و کاربرد عقل در حوزة فهم قرآن، از روایات معصومانعلیهم‌السلام که وارثان و عالمان قرآن هستند، مدد می‌گیرد. این پژوهش، ابتدا گامی به‌سوی شناخت عقل برداشته، و از ماهیت عقل، و نیز ارزش آن در کلام اهل بیتعلیهم‌السلام سخن گفته است. آن هنگام، روایات معصومانعلیهم‌السلام را در حیطة ارتباط عقل و فهم قرآن ...  بیشتر