تفسیر
مهدی زمانی
چکیده
این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی دیدگاه ملاصدرا در خصوص درختان فرازمینی مذکور در قرآن کریم و تبیین، تحلیل و ارزیابی مبانی او در این زمینه میپردازد. «شجره زیتونه»، «سدره المنتهی»، «طوبی»، «شجره طیبه»، «زقوم» و «شجره ممنوعه» در قرآن به حقایق و اموری فرازمینی اشاره دارند و تعیین معنا و جایگاه ...
بیشتر
این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی دیدگاه ملاصدرا در خصوص درختان فرازمینی مذکور در قرآن کریم و تبیین، تحلیل و ارزیابی مبانی او در این زمینه میپردازد. «شجره زیتونه»، «سدره المنتهی»، «طوبی»، «شجره طیبه»، «زقوم» و «شجره ممنوعه» در قرآن به حقایق و اموری فرازمینی اشاره دارند و تعیین معنا و جایگاه وجودی آنها در قوس نزول و صعود اهمیت دارد. ملاصدرا با مبانی هستیشناختی، انسانشناختی، شناخت شناختی، زبانشناختی و کلامی خاص خود به تفسیر و تأویل آنها پرداخته است. ذو مراتب دانستن واقعیت و تناظر مراتب آن با مراتب حقیقت انسان، مدارج معرفت و بطون قرآن و نیز اتخاذ روش چند منبعی در تفسیر و تمثیلی دانستن متون دینی و تاویل آنها این امکان را در اختیار او قرار میدهد تا به جمع میان معانی تفاسیر و تاویلات گوناگون درباره این درختان بپردازد، هرچند ممکن است تطبیق اصول حکمی و عرفانی با اشارات قرآنی نوعی تأویل و عبور از تفسیر به شمار آید و بنابراین از دیدگاه بعضی فاقد مبنای درست تفسیری و مستندات محکم قرآنی قلمداد شود.
زبان قرآن
علی عابدی
چکیده
همحضوریِ محتوایی برخی آثار ادبی با آیات قرآنی، بر فخامت و ارزش ادبی آنها افزوده است. نفثهالمصدور، اثر زیدری نسوی از منابع ادبی- تاریخی دورة خوارزمشاهی با کاربرد یکصد و سی آیه نمونهای از آنهاست. روایت زیدری از جهات همسانسازی، تناسبآفرینی، همپایگی موسیقایی و آوایی، نوعی همحضوری و بینامتنیّت با قصّههای قرآنی ایجاد نموده ...
بیشتر
همحضوریِ محتوایی برخی آثار ادبی با آیات قرآنی، بر فخامت و ارزش ادبی آنها افزوده است. نفثهالمصدور، اثر زیدری نسوی از منابع ادبی- تاریخی دورة خوارزمشاهی با کاربرد یکصد و سی آیه نمونهای از آنهاست. روایت زیدری از جهات همسانسازی، تناسبآفرینی، همپایگی موسیقایی و آوایی، نوعی همحضوری و بینامتنیّت با قصّههای قرآنی ایجاد نموده است. زیدری با انواع سازههای هنری هم در روساخت و هم در ژرف ساخت اثرش با توانمندی از قرآن بهره گرفته و توانسته با استفاده از بنمایههای قرآنی به شیوة اقتباس و تلمیح و استشهاد، حوادث روزگارش را با قصههای قرآنی، همسو و همسان نماید. موضوع «همسانسازی قصههای قرآنی با متن در روایتگری زیدری» پژوهشی است با هدف کشف همترازیِ زمینة حکایات زیدری و قصص قرآنی و روابط بینامتنی آنها بهمنظور دریافت بهتر مفهوم متن، دستیابی به دانش قرآنیِ نویسنده و شگردهای کاربست قصه های قرآنی در این اثر نثر فنّی. چنانکه از این منظر، مبانی اعتقادی نویسنده شامل روح پایداری، باور به نصرت الهی، تغییرناپذیری سنّتها، اندیشههای تقدیرگرا، جبرگرا و توجه به آموزههای حکمی، اخلاقی آشکار شود و از دیگرسو خوانش تازة کتاب نفثهالمصدور و واکاوی متن زیدری با رویکرد قرآنی صورت گیرد. پژوهش حاضر به شیوه اسنادی و با روش تحلیل محتوا انجام گرفته است.
تفسیر
علی سعیدی
چکیده
قرآن به عنوان متنی الهی از لایه های معنایی به هم پیوسته تشکیل شده است. این لایه ها در عین یکپارچگی معنایی در چینش واژگان «تفصیل» یافته است؛ که دریافت دقیق این لایه ها، نیازمند به ابزار زبان شناسی است تا ضمن همراه ساختن مخاطب با مسیر معنایی خود، او را تا عمیق ترین لایه ها رهنمون و به یکپارچگی معنایی نزدیک نماید. نماد، نشانه ای امری ...
بیشتر
قرآن به عنوان متنی الهی از لایه های معنایی به هم پیوسته تشکیل شده است. این لایه ها در عین یکپارچگی معنایی در چینش واژگان «تفصیل» یافته است؛ که دریافت دقیق این لایه ها، نیازمند به ابزار زبان شناسی است تا ضمن همراه ساختن مخاطب با مسیر معنایی خود، او را تا عمیق ترین لایه ها رهنمون و به یکپارچگی معنایی نزدیک نماید. نماد، نشانه ای امری قدسی و فرود آمده از عوالمی فراتر از انسان است که خود را در بستر واژگان به ظهور می رساند تا بتواند میان انسان و این معانی ماورایی، پیوند معنا و فهم برقرار سازد.در این پژوهش تلاش شده است به کمک نماد، میان آیات صفات خبریه خداوند و مفهوم عمیق آن ها با مخاطبان و مفسران پیوند عمیق ایجاد شود تا از تشتت آراء آن ها و نسبت شخص وارگی به خداوند در ذیل این آیات جلوگیری به عمل آید. نتیجه اینکه قرآن کریم به عنوان کتابی که از عالم ملکوت و جانِ نفس نزول پیدا کرده، در قالب الفاظ بشری و به تناسب افکار او در ظرف بشری مظروف گردید. مبتنی بر این مقوله، بعضی از آیات که ذیل صفات خبریه خداوند «وجه – عین – ید – استواء بر عرش – نفس – فوق – سمع – بصر)، نازل گردید؛ چون از همین ترکیب بهره مند است، مفسران و فلاسفه را در ذیل خود، به آراء متفاوت تفسیری گرایش داده است.
حسن رضایی هفتادر؛ محمد درگاه زاده؛ صفر نصیریان
چکیده
امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاههای خاورشناسان و روشهای پژوهشی آنها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاهها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. جرالد هاوتینگ قرآنپژوه انگلیسی، یکی از خاورپژوهانی است که بر اساس روش نقد ادبی به پژوهش درباره آیات قرآن پرداخته است. انتقادات ادبی هاوتینگ بر قرآن، به طور مجموع ...
بیشتر
امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاههای خاورشناسان و روشهای پژوهشی آنها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاهها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. جرالد هاوتینگ قرآنپژوه انگلیسی، یکی از خاورپژوهانی است که بر اساس روش نقد ادبی به پژوهش درباره آیات قرآن پرداخته است. انتقادات ادبی هاوتینگ بر قرآن، به طور مجموع از سه جهت مطرح شده است: پیدایش قرآن در محیط فرقهای؛ ماهیت جدلی آیات قرآن؛ هویت زمانی متأخر قرآن و مخاطبان آن. دیدگاه های مذکور به این نحو رد میشوند: قرآن برخلاف متون مقدس دیگر، ماهیت بشری ندارد و متن آن بر انواع اعجاز، مانند بلاغت، علوّ معنا و نیز عدماختلاف در بیان مشتمل است که همه این شگفتیها، از وحیانی و غیربشری بودن آن ناشی میشود. مقایسه قرآن با کتب مقدس یهودی-مسیحی از حیث ماهیت جدلی، نادرست است و آن نوع جدلی که هاوتینگ از آن سخن گفته، قرآن نسبت به مخاطبان خود به کار نبرده است. سبک قرآن، برخلاف سبک کتب مقدس دیگر، بیانگر اصالت تاریخی آن است. متن قرآن از طریق تواتر به دست مسلمانان رسید و تواتر تاریخی، نشان میدهد که قرآن از طریق وحی بر پیامبر(ص) نازل شده است.
نسرین تیموری؛ مینا جیگاره؛ نسرین فقیه ملک مرزبان
چکیده
در این پژوهش سعی می شود چگونگی انتقال معنا و مفهوم سازی قرآن در دو سوره طه و انبیاء مورد بررسی قرار گیرد. بسیاری از مفاهیم مجرّد و انتزاعی چون وحدانیت؛ نبوت؛ معاد؛ هدایت و سرنوشت بشر در روز قیامت و بهشت و جهنم و.... در قرآن وجود دارد که برای بشر ناآشناست. طرحواره های تصویری«تصوری» از دستاوردهای معناشناسی شناختی؛ با انواع(حرکتی، ...
بیشتر
در این پژوهش سعی می شود چگونگی انتقال معنا و مفهوم سازی قرآن در دو سوره طه و انبیاء مورد بررسی قرار گیرد. بسیاری از مفاهیم مجرّد و انتزاعی چون وحدانیت؛ نبوت؛ معاد؛ هدایت و سرنوشت بشر در روز قیامت و بهشت و جهنم و.... در قرآن وجود دارد که برای بشر ناآشناست. طرحواره های تصویری«تصوری» از دستاوردهای معناشناسی شناختی؛ با انواع(حرکتی، فضایی، قدرتی، حجمی..) نقش مهمّی در محسوس ساختن مفاهیم ناآشنای ذهنی – انتزاعی و عقلی بر مبنای تجربیات حسّی و تعامل انسان با محیط و فضاهای بدن مند دارند. ضرورت و هدف پژوهش، بررسی کارکرد انواع طرحواره های تصویری در انتقال مفاهیم انتزاعی قرآن است. شواهدی از سوره های طه و انبیاء قرآن با روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای الگوی جانسون مورد بررسی قرار گرفت. ضمن اینکه از نظر جرجانی بعنوان نمایندۀ سنتی در این راستا استفاده گردید. یافتۀ پژوهش بیانگر اینست که1. قرآن با تلفیق انواع طرحواره ها و تکیه بر تجربیات اجتماعی؛ فرهنگی؛ حسی- ادراکی انسان روشی خلاقانهای در انتقال مفهوم بکار گرفته است 2. ازمجموع طرحواره های سوره طه و انبیاء، طرحوارۀ قدرتی با بیشترین فراوانی و طرحوارۀ شیء از کمترین فراوانی برخوردار بوده است. قرآن، سورۀ طه و انبیاء، طرحواره تصویری، جرجانی
حسین خوشدل
چکیده
در آیات قرآن بر این حقیقت تأکید شده که مردم امت واحدهای بودند (بقره/۲۱۳) و یا اگر خداوند اراده میکرد آنها را همواره بر امت واحدهای قرار میداد (مائده/۴۸، یونس/۱۹، هود/۱۱۸، نحل/۹۳، شوری/۸ و زخرف/۳۳). مفسران از گذشته تاکنون با ارائه تفاسیر متفاوت سعی کردهاند، معنای امت واحده را بیان کنند. تقریباً قریب بهاتفاق مفسران منظور از ...
بیشتر
در آیات قرآن بر این حقیقت تأکید شده که مردم امت واحدهای بودند (بقره/۲۱۳) و یا اگر خداوند اراده میکرد آنها را همواره بر امت واحدهای قرار میداد (مائده/۴۸، یونس/۱۹، هود/۱۱۸، نحل/۹۳، شوری/۸ و زخرف/۳۳). مفسران از گذشته تاکنون با ارائه تفاسیر متفاوت سعی کردهاند، معنای امت واحده را بیان کنند. تقریباً قریب بهاتفاق مفسران منظور از امت واحده را در این آیات و آیه ۱۱۸ سوره هود بهمعنای امتی که دارای دین حق باشد، تفسیر کردهاند. برخی از مفسران نیز تفسیری متفاوت از هر یک از آیات بیان کرده و معتقدند این آیات مفهوم واحد و مشترکی ندارند. از سویی دیگر تفسیر ارائهشده از سوی مفسران، با روایات معصومین و اقوال برخی از صحابه نیز هماهنگ نیست. این مقاله در پی ارائه تفسیری متفاوت و یکپارچه از این دسته از آیات بهویژه آیه ۱۱۸ سوره هود است تا مفهوم بهدستآمده از امت واحده بر همه آیات صدق کند. نتیجه بهدستآمده آن است که منظور از امت واحده در این آیه و همه این آیات برعکس نظر مفسران، امتی است که بر ضلالت و گمراهی باشد نه بر حق و ایمان.
سید محمد مهدی جعفری؛ مجید معارف؛ فاطمه سعیدی
چکیده
امام علی علیهالسلام، تحت تربیت و آموزش نبی اکرم صلیاللهعلیهوالهوسلم، از راسخان در علم و آگاه به علم تأویل گردید و نهجالبلاغه، نازله روح مطهری است که وجودش با قرآن یکی بوده و از همین وجه این کتاب را «اخ القرآن» نامیدهاند. در متن نهجالبلاغه، گزارههای متعددی دلالت بر تأویلات امام علی علیهالسلام، در حوزههای مختلف ...
بیشتر
امام علی علیهالسلام، تحت تربیت و آموزش نبی اکرم صلیاللهعلیهوالهوسلم، از راسخان در علم و آگاه به علم تأویل گردید و نهجالبلاغه، نازله روح مطهری است که وجودش با قرآن یکی بوده و از همین وجه این کتاب را «اخ القرآن» نامیدهاند. در متن نهجالبلاغه، گزارههای متعددی دلالت بر تأویلات امام علی علیهالسلام، در حوزههای مختلف دارد. با توجه به اینکه تأویل عبارت از بیان حقیقت و نزدیک شدن به مراد گوینده و ارجاع بیانی کلام او به حقیقتی که به واقعیت عینی رسیده است، میباشد، امام علی علیهالسلام، در نهجالبلاغه با رویکردهای متعددی به تأویل امور پرداخته است. از جمله این رویکردها میتوان به تأویل برخی از آیات قرآن کریم، تأویل حقیقت صفات الهی از طریق وصف و مقایسه با صفات انسانی و بیان مصداق خارجی و تجسم عینی وعد و وعیدهای قرآن در مورد روز قیامت اشاره نمود. در این مقاله با روش توصیفی، عوامل مذکور در کلام امام علیهالسلام با تأکید بر شرح ابن ابی الحدید مورد بررسی قرار گرفته است.
عباس رهبری؛ جواد خانلری
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه امام صادق علیهالسلام درخصوص قرائت و تفسیر قرآن کریم انجام شده است. روش پژوهش تاریخی است که بهصورت توصیفی- تحلیلی بوده و مطالب مربوط به آن از منابع معتبر تاریخی و حدیثی و بهشیوه کتابخانهای گردآوری شده است. برای شناخت بیشتر قرآن کریم باید تفسیری بلیغ و قرائت صحیح در دسترس ما باشد تا درک درست از کلام ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه امام صادق علیهالسلام درخصوص قرائت و تفسیر قرآن کریم انجام شده است. روش پژوهش تاریخی است که بهصورت توصیفی- تحلیلی بوده و مطالب مربوط به آن از منابع معتبر تاریخی و حدیثی و بهشیوه کتابخانهای گردآوری شده است. برای شناخت بیشتر قرآن کریم باید تفسیری بلیغ و قرائت صحیح در دسترس ما باشد تا درک درست از کلام خالق داشته باشیم. سؤال تحقیق این است که از نظر امام صادق علیهالسلام، مبانی و روش قرائت و تفسیر قرآن کریم کدام است؟ نتایج حاصله نشان میدهد که امام صادق علیهالسلام بهعنوان یکی از پیشگامان حرکت اسلامی و از داعیهداران مکتب پربار اهلبیت علیهالسلام در قرائت صحیح و فهم درست از آیات قرآن کریم نقش اساسی داشته است. امام صادق علیهالسلام همانطور که در احیای مذهب شیعه گام اساسی برداشت، با تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم در مقابله با نهضت ترجمه و عقاید انحرافی نقش تعیینکنندهای داشت.
محمد علی همتی؛ وفادار کشاورزی
چکیده
گام نخست در فهم قرآن کریم، درک معنای صحیح واژگان است. تحقق این امر در گرو بررسی دقیق منابع لغت زبان عربی است و گاهی نیز مراجعه به زبانهای همخانواده عربی کمککننده است. یکی از واژگان مهمی که از قرون اولیه هجری میان مسلمانان رایج و تثبیت گردیده، واژه تفسیر است. این واژه در دو ساحت معنایی به کار رفته است: 1. توضیح و شرح آیات؛ 2. مجموعههای ...
بیشتر
گام نخست در فهم قرآن کریم، درک معنای صحیح واژگان است. تحقق این امر در گرو بررسی دقیق منابع لغت زبان عربی است و گاهی نیز مراجعه به زبانهای همخانواده عربی کمککننده است. یکی از واژگان مهمی که از قرون اولیه هجری میان مسلمانان رایج و تثبیت گردیده، واژه تفسیر است. این واژه در دو ساحت معنایی به کار رفته است: 1. توضیح و شرح آیات؛ 2. مجموعههای مدون شرح آیات. این واژه تنها یک بار در قرآن در سوره فرقان آیه 33 آمده است. با توجه به اینکه ریشه این واژه، پیشینهای طولانی در زبانهای سامی داشته و در مباحث بینالادیانی قابل بحث و بررسی است، اما پژوهشگران از جنبه زبانشناسی تاریخی-تطبیقی و بینالادیانی به بررسی آن نپرداختهاند. مقاله حاضر با این رویکرد و با روش تاریخی-تطبیقی به سیر تطور و تحول ساختار واژه و معنای نخست مذکور میپردازد. یافتهها حاکی از آن است که ریشه این واژه در زبانهای مذکور هم در ساختار و هم در معنا تغییرات قابل توجهی داشته است. تنوع و گستردگی معنای ریشه با گذشت زمان تحدید گردیده و با ورود به قرآن و سنت اسلامی، ارتباط وثیقی با کلام وحی پیدا کرده تا جایی که به شرح و توضیح کلام خداوند، اختصاص یافت.
سید رضا مؤدب؛ علی اکبر مومنی
چکیده
هدف این پژوهش بررسی چگونگی تأثیرپذیری مارتین لوتر از ریکالدو دومنته کروچه در رویکرد انتقادی به قرآن کریم است. مارتین لوتر بنیانگذار نهضت پروتستان از معدود کسانی است که زمینه تغییر در تاریخ را فراهم نمود، اما او به همان میزان که تأثیرگذار بوده، تأثیرپذیر نیز بوده است. بسیاری از اندیشههای لوتر متأثر از اندیشمندان قرون وسطی است. ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی چگونگی تأثیرپذیری مارتین لوتر از ریکالدو دومنته کروچه در رویکرد انتقادی به قرآن کریم است. مارتین لوتر بنیانگذار نهضت پروتستان از معدود کسانی است که زمینه تغییر در تاریخ را فراهم نمود، اما او به همان میزان که تأثیرگذار بوده، تأثیرپذیر نیز بوده است. بسیاری از اندیشههای لوتر متأثر از اندیشمندان قرون وسطی است. او بهطور خاص در مواجهه با قرآن، از ریکالدو دومنته کروچه کشیش دومینیکی و مبلغ مسیحی قرن سیزدهم اثر پذیرفته است. لوتر از طریق رساله ریکالدو با اسلام و قرآن آشنا شد و به انتقاد جدی از قرآن پرداخت؛ او که ابتدا مؤثرترین دفاع در برابر جاذبه اسلام را استقامت در باورهای مسیحی میدانست، با تغییر روش، تحت تأثیر ریکالدو بهترین رویکرد را نشان دادن خطاهای دین اسلام معرفی کرد. لوتر ضمن حمله به قرآن، آن را وحیانی و معتبر ندانست. با این همه، تلاش کرد از قرآن بهعنوان مبنای اثبات آموزههای اساسی مسیحیت مانند تثلیث و الوهیت مسیح استفاده کند. گرچه لوتر در ادعاها و موضعگیری علیه اسلام و قرآن دنبالهرو ریکالدو است، اما رفتاری تهاجمیتر و تندتر از او دارد.
فاطمه صالحی؛ جعفر نکونام؛ محمد هادی امین ناجی
چکیده
دیدگاه اختصاص خطابهای قرآن به معصومان بر برخی ادله روایی تکیه دارد که مهمترین آنها را میتوان روایات دارای عبارت من خوطب به، روایات نحن الراسخون، حدیث ثلقین، احادیث دوری قرآن از عقلهای مردمان، روایات بیان تفصیل احکام مجمل قرآن و روایات انحصار تفسیر از سوی امام علی علیهالسلام دانست. بررسی سندی این روایات بهجز درباره حدیث ...
بیشتر
دیدگاه اختصاص خطابهای قرآن به معصومان بر برخی ادله روایی تکیه دارد که مهمترین آنها را میتوان روایات دارای عبارت من خوطب به، روایات نحن الراسخون، حدیث ثلقین، احادیث دوری قرآن از عقلهای مردمان، روایات بیان تفصیل احکام مجمل قرآن و روایات انحصار تفسیر از سوی امام علی علیهالسلام دانست. بررسی سندی این روایات بهجز درباره حدیث ثقلین که متواتر است نشاندهنده ضعف اغلب آنهاست. از لحاظ دلالی نیز علاوه بر اینکه مضامین آنها افاده اختصاص خطابهای قرآن به معصومان نمیکند، در رویارویی با ادله قطعی و محکم قرآنی و روایی مانند آیات قرآن در بیان بودن قرآن برای مردم، خطاب صریح به مردم، اهل کتاب و مشرکان، توصیه مردم به تدبر در قرآن، وجود توبیخ و سرزنش و تهدید و عتاب در خطابها، پاسخ به سؤالات و استفتائات مردم و روایات همسو با این آیات این دیدگاه را مخدوش و مردود میسازد.
علی اسودی؛ فاطمه خلجی؛ خدیجه احمدی بیغش
چکیده
ترجمه قرآن کریم همیشه دستخوش چالشها و انتقادهای متعددی بوده و ترجمه ساختارها و ادوات نحوی از مهمترین مصادیق این مقوله به شمار میرود. یکی از این مصادیق ترجمه «کاد»ی منفی است. بررسی میدانی معنای «کاد» منفی در بعضی ترجمههای فارسی قرآن، حکایت از ابهام به وجود آمده ناشی از رویکرد مترجم است که آیا حرف نفی، مختص فعل «کادَ» ...
بیشتر
ترجمه قرآن کریم همیشه دستخوش چالشها و انتقادهای متعددی بوده و ترجمه ساختارها و ادوات نحوی از مهمترین مصادیق این مقوله به شمار میرود. یکی از این مصادیق ترجمه «کاد»ی منفی است. بررسی میدانی معنای «کاد» منفی در بعضی ترجمههای فارسی قرآن، حکایت از ابهام به وجود آمده ناشی از رویکرد مترجم است که آیا حرف نفی، مختص فعل «کادَ» بوده، یا فعل پس از «کادَ» (خبر کاد) را نیز منفی میکند؛ و یا اصولاً «کادَ» به شکل منفی، چه مفهومی را القاء میکند. نقد و ارزیابی آسیبشناسی بعضی ترجمههای موجود در این زمینه و بررسی توصیفی- تحلیلی آرای بعضی مفسران و نحوییون، مشخص میدارد آیاتی که دارای «کاد»ی منفی است به دو دسته آیات تمثیلی و غیر تمثیلی تقسیم میشوند. در آیات تمثیلی نفی «کاد» در راستای نفی مقاربه برای مبالغه عدم رخداد فعل؛ و در آیات غیرتمثیلی حرف نفی وارد بر «کاد» مختص فعل پس از «کاد»(خبر کاد) میباشد که موجب اثبات رخداد فعل پس از نوعی رنج، سختی و اکراه خواهد بود.
سید محمود محقق مطلق؛ محمدحسن صانعی پور؛ شهاب الدین ذوفقاری؛ محمدرضا ضمیری
چکیده
از جمله نظریههای جدید در حوزۀ اندیشههای معاصر نظریۀ «قدرت نرم» است. «قدرت نرم» که نخستین بار توسط «جوزف نای» مطرح شد به معنی «توانایی به دست آوردن خواستهها از طریق مجذوب کردن بهجای اجبار و امتیاز و توانایی بهدستآوردن خواستهها از طریق مجذوب کردن بهجای اجبار و امتیاز و توانایی شکلدهی به ترجیحات دیگران» ...
بیشتر
از جمله نظریههای جدید در حوزۀ اندیشههای معاصر نظریۀ «قدرت نرم» است. «قدرت نرم» که نخستین بار توسط «جوزف نای» مطرح شد به معنی «توانایی به دست آوردن خواستهها از طریق مجذوب کردن بهجای اجبار و امتیاز و توانایی بهدستآوردن خواستهها از طریق مجذوب کردن بهجای اجبار و امتیاز و توانایی شکلدهی به ترجیحات دیگران» تعریف شده است که این توانایی از طریق جذابیتهای فرهنگی و ایدههای سیاسی صورت میگیرد. یکی از جلوههای قدرت نرم قرآن، «اعجاز تأثیری قرآن» است که در منابع مختلف با عناوین متفاوتی مثل اعجاز نفسانی، اعجاز وجدانی، جذبات روحی، روعه قرآنی، موسیقی باطنی و مانند آن مطرح شده است. اعجاز تأثیری قرآن، کششی وجدانی و فرازبانی بوده و ماهیتی فرا بشری دارد که در هیچ اثر بشری مانند آن یافت نمیشود و با ربایشهای شناختهشده در جهان مادی متفاوت است. براساس منابع موجود، این اعجاز اولین بار توسط «خطّابی» مطرح شده است. این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی از نوع کتابخانهای درصدد آن است که اعجاز تأثیری را جلوهای از قدرت نرم قرآن معرفی نماید.
محمدعلی طباطبایی؛ عبدالهادی مسعودی؛ محمدعلی مهدوی راد
چکیده
آیات بسیاری در قرآن بهصراحت حاکی از تصدیق تورات و انجیل هستند. این آیات معمولاً در تضاد با آیاتی قرار میگیرند که ظاهرشان دلالت بر تحریف تورات و انجیل میکند. معمولاً عالمان مسلمان توجیهاتی دربارۀ چگونگی رفع این تعارض ارائه کردهاند که پذیرش هرکدام از آنها با چونوچراهایی همراه است؛ اما در سالهای اخیر بسیاری از قرآنپژوهان ...
بیشتر
آیات بسیاری در قرآن بهصراحت حاکی از تصدیق تورات و انجیل هستند. این آیات معمولاً در تضاد با آیاتی قرار میگیرند که ظاهرشان دلالت بر تحریف تورات و انجیل میکند. معمولاً عالمان مسلمان توجیهاتی دربارۀ چگونگی رفع این تعارض ارائه کردهاند که پذیرش هرکدام از آنها با چونوچراهایی همراه است؛ اما در سالهای اخیر بسیاری از قرآنپژوهان مسلمان و غیرمسلمان با استناد به تحلیل متنی آیات تحریف استدلال کردهاند که قرآن اصولاً هیچ سخنی راجع به وقوع تحریف لفظی در تورات و انجیل نگفته است. پژوهش حاضر، در راستای تأیید این نظریه، نقطۀ تمرکز تحلیلها را از آیات تحریف به آیات تصدیق منتقل میکند و تلاش میکند نشان دهد که اگر با استفاده از روشهای پیشنهادشده در زبانشناسی کاربردی به بررسی این دسته از آیات بپردازیم، به لایههای پنهانی دست مییابیم که خود بهتنهایی برای اثبات دیدگاه فوق، یعنی عدم اعتقاد قرآن به تحریف تورات و انجیل موجود در عصر نزول، کفایت میکند.****
منصوره طالبیان؛ روحالله صیادینژاد؛ عباس اقبالی
چکیده
زبان مجموعهای از آواها است که بشر برای انتقال مفاهیم ذهنیاش از آن بهره میگیرد. در حقیقت آواها القاگر احساسات و عواطف هستند و عملکرد موسیقایی آنها خالق اثر را یاری میرساند تا معنای ذهنیاش را بهتر به مخاطب انتقال دهد. قرآن کریم از تمام ظرفیتهای مؤثر زبان در انتقال پیام الهیاش به مخاطب بهره جسته و واژگان و حروف آن بهگونهای ...
بیشتر
زبان مجموعهای از آواها است که بشر برای انتقال مفاهیم ذهنیاش از آن بهره میگیرد. در حقیقت آواها القاگر احساسات و عواطف هستند و عملکرد موسیقایی آنها خالق اثر را یاری میرساند تا معنای ذهنیاش را بهتر به مخاطب انتقال دهد. قرآن کریم از تمام ظرفیتهای مؤثر زبان در انتقال پیام الهیاش به مخاطب بهره جسته و واژگان و حروف آن بهگونهای انتخاب شده که زمینه فهم و تأثیر کلام را فراهم آورده است. در این جستار نگارندگان برآنند با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش آوا در تصویرسازی با تکیه بر سوره نازعات بپردازند. پژوهش نشان از آن دارد که کوچکترین واحد آوایی این سوره عهدهدار پیامهای معنایی است و آوای آیات تابع معنا و متناسب با اغراض کلام است و با توجه به سیاق آیات تغییر میکنند. حروف مجهوره نسبت به حروف مهموسه دامنه گستردهتری را به خود اختصاص داده تا تصاویری از سخت جان دادن کافران و صحنههای قیامت را ترسیم نمایند. مقطع آواهایی این سوره با تغییر سیر خطاب، از باز به بسته گرایش یافته است.
محمد ناصحی؛ لیلا السادات مروجی
چکیده
پیوندهای خویشاوندی و روابط خانوادگی، گستره وسیعی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده و در زمینههای مختلفی فقهی، تاریخی و اجتماعی مطرح شده و محمول احکام بسیاری درخصوص محرمیت، ارث، احسان و انفاق، ازدواج و طلاق و غیره قرار گرفته است. پژوهش حاضر عهدهدار شناخت واژگان حوزه خویشاوندی در قرآن و تبیین دلالت آن واژگان بر انواع روابط و پیوندهای ...
بیشتر
پیوندهای خویشاوندی و روابط خانوادگی، گستره وسیعی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده و در زمینههای مختلفی فقهی، تاریخی و اجتماعی مطرح شده و محمول احکام بسیاری درخصوص محرمیت، ارث، احسان و انفاق، ازدواج و طلاق و غیره قرار گرفته است. پژوهش حاضر عهدهدار شناخت واژگان حوزه خویشاوندی در قرآن و تبیین دلالت آن واژگان بر انواع روابط و پیوندهای خویشاوندی از خلال مطالعه آیات قرآن و با تکیه بر اقوال لغویون و نظرات مفسران قرآن کریم است. واژگان بهکار گرفته شده در قرآن کریم جهت توصیف روابط خویشاوندی از حیث کمیت، وسعت و دوری و نزدیکی عبارتاند از: «اهل، آل، عشیره، رهط، فصیله، قبیله، شعب و قوم» و نیز واژههای «قربی و ارحام.» در میان واژگان مذکور، واژه «اهل» کوچکترین واحد خویشاوندی و واژه «شعب» بزرگترین واحد خویشاوندی را نشان میدهد. بدین معنا که واژه «اهل» ظهور در معنای خانواده فرد داشته و به ترتیب واژههای «آل، عشیره، رهط و فصیله» گستره وسیعتری از خویشاوندان را در برمیگیرند. واژگان «قبیله و شعب» اشاره به حوزه وسیع خویشاوندی در طبقات انساب عربی داشته و بیانگر روابط نسبی دور، پیچیده و البته ادعایی ایشان است. دلالت واژه «قوم» بر معنای خویشاوندی دلالتی تضمنی است و در قرآن کریم در معنای خویشاوندی نیز استعمال شده است. همه واژگان مذکور توصیفگر روابط نسبی در ابعاد مختلف بوده و درخصوص «عشیره، رهط و فصیله» به «اقارب نزدیک پدری فرد» اطلاق میشوند.
محمدرضا حاجی اسماعیلی؛ فایضه علی عسگری
چکیده
در اسلوب زبانی قرآن هر یک از واژگان در جای خود مفهومی خاص را افاده میکنند. واژه «إذن» را میتوان از این نوع دانست که در بحث معجزات پیامبران و بهویژه درباره حضرت عیسی علیه السلام کاربرد آن بارزتر است. پژوهش حاضر واژه «إذن» را در لغت و سپس گستره استعمال آن را در ساختار زبانی قرآن واکاویده و دریافته این واژه را نباید براساس ...
بیشتر
در اسلوب زبانی قرآن هر یک از واژگان در جای خود مفهومی خاص را افاده میکنند. واژه «إذن» را میتوان از این نوع دانست که در بحث معجزات پیامبران و بهویژه درباره حضرت عیسی علیه السلام کاربرد آن بارزتر است. پژوهش حاضر واژه «إذن» را در لغت و سپس گستره استعمال آن را در ساختار زبانی قرآن واکاویده و دریافته این واژه را نباید براساس محاورات عرف عام معنا کرد بلکه باید معنای آن را در نظام معنایی قرآن جستجو نمود. سپس با تأمل بر این نکته که «إذن» از صفات فعلی خداوندی است و پیامبران دارای ولایت تکوینی هستند لذا معجزات براساس قانون علیت تحقق مییابند، تبیین کرده که معجزه، گرچه امری خارقالعاده و پرتویی از نمود هستیبخش الهی است که در ظرف دنیا جلوهگر میشود اما نیازمند به مؤثری است که آن با تهذیب نفس به علم شهودی دست یافته و اعمال خارقالعاده به دست او ظهور مییابد؛ لذا اسناد اعجاز به او اسناد حقیقی است و او نهتنها در انجام فعل معجزه ابزار و واسطه نیست که خود تأثیرگذار و نقشآفرین است ولی نه بهگونهای مستقل بلکه براساس نظام علیت فاعلیت قریب او در طول فاعلیت حقیقی خداوند تبیین میشود.
ابراهیم فلاح؛ سجاد شفیع پور
چکیده
اگر تحلیل گفتمان بهمثابه یک روش کیفی در تحقیق در نظر گرفته شود آنگاه با بررسی دیدگاه یا نگرش غالب بر متون در گردش در جامعه و اینکه چه دیدگاهی با کدام زیربنای فکری، یک متن مشخص را تولید کرده میتوان از این طریق حوزههای معنایی در گردش در جامعه که بهدنبال تغییر یا سلطه شکلگیری ذهنیت اجتماعی است را آشکار نمود. در این زمینه مدل ...
بیشتر
اگر تحلیل گفتمان بهمثابه یک روش کیفی در تحقیق در نظر گرفته شود آنگاه با بررسی دیدگاه یا نگرش غالب بر متون در گردش در جامعه و اینکه چه دیدگاهی با کدام زیربنای فکری، یک متن مشخص را تولید کرده میتوان از این طریق حوزههای معنایی در گردش در جامعه که بهدنبال تغییر یا سلطه شکلگیری ذهنیت اجتماعی است را آشکار نمود. در این زمینه مدل تحلیل سه سطحی فرکلاف براساس توصیف، تفسیر و تبیین میتواند مؤثر باشد. از سویی قرآن کریم نیز با بهکارگیری نشانههای مفهومی در قالب کل معناداری همچون سوره شمس سعی در تغییر یا اصلاح کنشهای اجتماعی داشته است. بر همین اساس میتوان با الهامگیری از روش فرکلاف در سورههای قرآن، با تحلیل ساختار متنی همچون واژگان و جملات در سطح توصیف و تطبیق آن با بافت موقعیت در سطح تفسیر گفتمان حاکم، نقش و رابطه آن با گفتمآنهای موجود در سطح جامعه را تبیین نمود. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی سعی بر آن دارد تا با الهامگیری از روش انتقادی فرکلاف زمینه تحلیل سوره شمس را بهمثابه یک گفتمان فراهم نموده و کارکرد اجتماعی آن را تبیین نماید. نتایج حاصله نشان خواهد داد که گفتمآنهای سوره شمس در محوری مقاومتی با گفتمآنهای موجود سطح جامعه سعی در تبیین نظام ارزشی اسلام دارد.
جلیل پروین؛ محمدعلی مهدوی راد؛ فریبا شجاعی
چکیده
یکی از قصههای مشترک در تورات و قرآن کریم، قصه طوفان نوح علیهالسلام است. بااینحال، در آن دو، گسترۀ این عذاب از حیث جهانی یا منطقهای بودن طوفان، دامنۀ هلاکشوندگان و نجاتیافتگان به شکل متفاوتی انعکاس یافته است. همچنین، مبانی الهیاتی، اخلاقی و عقلی این داستان در تورات متفاوت از قرآن است. تورات گسترۀ عذاب را بهصراحت شامل کل ...
بیشتر
یکی از قصههای مشترک در تورات و قرآن کریم، قصه طوفان نوح علیهالسلام است. بااینحال، در آن دو، گسترۀ این عذاب از حیث جهانی یا منطقهای بودن طوفان، دامنۀ هلاکشوندگان و نجاتیافتگان به شکل متفاوتی انعکاس یافته است. همچنین، مبانی الهیاتی، اخلاقی و عقلی این داستان در تورات متفاوت از قرآن است. تورات گسترۀ عذاب را بهصراحت شامل کل کرۀ زمین و شامل همۀ موجودات روی زمین معرفی میکند درحالیکه مفسران قرآن در این مورد اختلاف دیدگاه دارند. برخی مفسران از عالمگیر بودن طوفان و برخی دیگر از محلی بودن آن دفاع کردهاند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی تدوین شده است، پس از نقل و نقد دیدگاه تورات و نیز تحلیل اهم آراء مفسران و بیان دلایل قرآنی، روایی و عقلی هر دیدگاه، به نقد نگرۀ جهانی بودن طوفان پرداخته شده است و نهایتاً از محلی بودن طوفان، دفاع شده است.
محیا پوریزدانپناه کرمانی؛ زهره اخوان مقدم
دوره 6، شماره 2 ، فروردین 1397، ، صفحه 53-66
چکیده
آیات قرآن متناسب با شرایط عصر نزول که 23 سال به طول انجامید دستورالعمل جامعی از صلح در روابط خارجی تعریف میکند؛ بهگونهای که این برنامه راهبردی در شرایط صلح و جنگ هم سو با فطرت و عقل بشر بدون هیچ تعارضی میباشد؛ ولی تحلیلهای برخی جوامع اسلامی سبب انحرافاتی در این برنامه یکپارچه شده است؛ لذا، لازم است با تحلیل دیدگاه مفسرین در ...
بیشتر
آیات قرآن متناسب با شرایط عصر نزول که 23 سال به طول انجامید دستورالعمل جامعی از صلح در روابط خارجی تعریف میکند؛ بهگونهای که این برنامه راهبردی در شرایط صلح و جنگ هم سو با فطرت و عقل بشر بدون هیچ تعارضی میباشد؛ ولی تحلیلهای برخی جوامع اسلامی سبب انحرافاتی در این برنامه یکپارچه شده است؛ لذا، لازم است با تحلیل دیدگاه مفسرین در رفع تناقض از آیات مشکله صلح نظر اسلام درباره صلح شرافتمندانه تبیین شود. پیرو این هدف در این مقاله با روش گردآوری کتابخانهای و شیوه تحلیلی-توصیفی سعی شده است به رفع تناقض ظاهری از آیات 58، 61 و 62 سوره انفال و آیه 35 سوره محمد صلیاللهعلیهوالهوسلم پرداخته شود. شاخصه بهدستآمده بیانگر آن است که صلح از دیدگاه اسلام منوط به آن است که: 1. کافر تمایل راستین به انعقاد صلح داشته باشد و مصلحت در پذیرش صلح باشد؛ 2. در صورت احتمال خیانت با توکل بر خدا دعوت صلح را استجابت کنند ولی در صورت وجود دلایل قطعی مبنی بر نقض عهد از جانب کفار، مسلمانان پیمان خود را با اعلام قبلی بشکنند.
مهدی مطیع؛ فاطمه سادات نیکزاد حسینی؛ الهام آقادوستی
دوره 6، شماره 2 ، فروردین 1397، ، صفحه 93-112
چکیده
واژهها همواره در بافتهای کاربردی خود، با یکدیگر ترکیب شده و عبارتهای مختلفی میسازند؛ این ترکیب و ارتباط، در هیچ زبانی، تصادفی و بدون قاعده نیست و روابط معناداری میان واحدهای هر زبان حاکم است. در قرآن کریم نیز، کاربرد هر واژه در آیات، حکیمانه و هدفمند است و با کنکاش و بررسی ارتباط واژهها با یکدیگر، میتوان مفهوم هر واژه را ...
بیشتر
واژهها همواره در بافتهای کاربردی خود، با یکدیگر ترکیب شده و عبارتهای مختلفی میسازند؛ این ترکیب و ارتباط، در هیچ زبانی، تصادفی و بدون قاعده نیست و روابط معناداری میان واحدهای هر زبان حاکم است. در قرآن کریم نیز، کاربرد هر واژه در آیات، حکیمانه و هدفمند است و با کنکاش و بررسی ارتباط واژهها با یکدیگر، میتوان مفهوم هر واژه را در ارتباط با دیگر واژگان و در یک نظام معنایی تعیین نمود. تحقیق حاضر، در نظر دارد تا با کاربست نظریۀ شبکۀ معنایی در مطالعات قرآنی - با نگاهی به حوزۀ معنایی قوانین الهی در قرآن - گامی مهم در جهت شناخت مفاهیم قرآنی و درک روابط معنایی میان واژگان این کتاب حکیم بردارد. بدین منظور نگرشی ساختگرایانه به متن قرآن داشته و از تلفیقی از مکتب بُن آلمانها و روابط بینامتنی استفاده نموده است. در این راستا پس از انتخاب موضوع و واژگان کلیدی آن، ابتدا تمامی آیات مربوط به هر یک از واژگان کلیدی، جمعآوری میشود. پسازآن، «مؤلفههای معنایی» واژگان کلیدی ارزیابی میگردند. در مرحلۀ بعد، «میدان معناشناسی» هر واژه تعیین شده و کلمات مرتبط با مفهوم کانونی میدان از طریق نمودارها و جداول دادگانی که در آنها تقابل و ارتباط میان واژگان نشان داده میشود، مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. درنهایت، با مقایسه ارتباطات میدانهای معناشناسی، «شبکۀ معنایی» ترسیم میشود. با این کار، هر واژه با تمام ابعاد معنایی خود ظاهر شده و ارتباطات متعدد واژگان در یک مجموعه کلی مورد بررسی قرار میگیرد و بدین ترتیب، معنای هر واژه در بافت کاربردی خود، معین میشود.
محمود واعظی؛ علی حسننیا؛ محمود صیدی
چکیده
یکی از مباحث قرآنی- کلامی که بحثهای بسیاری در مورد آن شده، مسأله رؤیتپذیری یا رؤیتناپذیری خداوند است. متفکران اسلامی در این مورد به دو دسته کلی تقسیم شدند. اشاعره با استدلالهای گوناگونی رؤیت خداوند را اثبات مینمودند و درمقابل معتزله بهطورکلی چنین امری را محال دانستند. سورآبادی یکی از متفکرانی است که بحثهای زیادی در اثبات ...
بیشتر
یکی از مباحث قرآنی- کلامی که بحثهای بسیاری در مورد آن شده، مسأله رؤیتپذیری یا رؤیتناپذیری خداوند است. متفکران اسلامی در این مورد به دو دسته کلی تقسیم شدند. اشاعره با استدلالهای گوناگونی رؤیت خداوند را اثبات مینمودند و درمقابل معتزله بهطورکلی چنین امری را محال دانستند. سورآبادی یکی از متفکرانی است که بحثهای زیادی در اثبات رؤیت خداوند با توجه به مبانی کلام اشاعره مطرح نموده است. استدلالهای او در اثبات این دیدگاه به سه بخش کلی؛ قرآنی، حدیثی و عقلی تقسیم میشود. با توجه به اینکه برخی از آیات قرآنی و احادیث رؤیت خداوند را انکار و ابطال میکنند و از جهت دیگر طبق براهین عقلی چنین امری مستلزم مادی و جسمانی بودن خداوند است، دلایل سورآبادی با چالشهای جدی مواجه میشوند و اعتبار آنها مورد خدشه واقع میشود.
سیدرضا مودب؛ ابراهیم رضایی آدریانی
چکیده
«سبک زندگی» از موضوعات حیاتی و مهم اجتماعات بشری است و ابعاد مختلف زندگی بشر را پوشش میدهد. از دیگر سوی، هدف قرآن کریم هدایت بشر است و یکی از کلیدیترین مؤلفههای هدایت، «سبک زندگی» است. جامعیت و جاودانگی قرآن اقتضا میکند آنچه بشر در مسیر رشد و کمال خود به آن نیاز دارد را بیان کرده باشد و چنین نیز هست. در قرآن کریم این ...
بیشتر
«سبک زندگی» از موضوعات حیاتی و مهم اجتماعات بشری است و ابعاد مختلف زندگی بشر را پوشش میدهد. از دیگر سوی، هدف قرآن کریم هدایت بشر است و یکی از کلیدیترین مؤلفههای هدایت، «سبک زندگی» است. جامعیت و جاودانگی قرآن اقتضا میکند آنچه بشر در مسیر رشد و کمال خود به آن نیاز دارد را بیان کرده باشد و چنین نیز هست. در قرآن کریم این قابلیت وجود دارد که برای زندگی تمامی انسانها با سلیقهها و شرایط گوناگون برنامهای جامع ارائه کند و سعادت دنیا و آخرت آنها را تأمین کند. روشن است که در زمان ما بیش از هر زمان دیگری، بشریت تشنه چنین برنامهای است. اینجاست که ضرورت «استنباط سبک زندگی از قرآن» آشکار میگردد که هدف از نگارش این مقاله، تأکید بر این مقوله و اثبات آن است. از این رو پس از بیان کلیات و مفهومشناسی، با تمسک به دلایل عقلی و نقلی، این ضرورت به اثبات رسیده و در ادامه، آثار استنباط سبک زندگی از قرآن و ویژگیهای تشریعات قرآنی تشریح شده است. در پایان نیز نمونههایی از آموزههای قرآنی در حوزه سبک زندگی، ارائه شده تا جنبه کاربردی این بحث روشنتر گردد. نتیجه این مقاله آن است که قرآن کریم پاسخگوی تمامی نیازهای بشر در حوزه سبک زندگی در هر زمان و مکان است و استخراج روشمند این ظرفیت عظیم از قرآن، برای قرآنپژوهان و فرهیختگان یک ضرورت به حساب میآید.
علی غضنفری
چکیده
این مقاله در پی آن است که با نقد و بررسی قرآنی و روایی، از بین رویکردهای مختلف اشتمال قرآن بر تمام نیازهای بشر را برگزیند. بیشک کافی بودن مستدلات این بخش، آراء دیگر را خدشهدار میسازد. نگارنده در این باره، آیات مربوطه را بررسی و با توجه به اِشکال ادبی و تحلیلی دو واژه «تبیان» و «کل»، در مهمترین آیه مورد استناد مطلقگرایان، ...
بیشتر
این مقاله در پی آن است که با نقد و بررسی قرآنی و روایی، از بین رویکردهای مختلف اشتمال قرآن بر تمام نیازهای بشر را برگزیند. بیشک کافی بودن مستدلات این بخش، آراء دیگر را خدشهدار میسازد. نگارنده در این باره، آیات مربوطه را بررسی و با توجه به اِشکال ادبی و تحلیلی دو واژه «تبیان» و «کل»، در مهمترین آیه مورد استناد مطلقگرایان، استدلال به این آیه را برای اثبات جامعیت بالجمله مورد تردید جدی قرار داده است. نویسنده کوشیده است اولاً دلائل قائلان به جامعیت مطلق را خدشهدار سازد؛ سپس با استفاده از آیه «لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَیْکَ»، بهطورقطع جامعیت نسبی در رفع نیازهایی که بشر در شرایط عادی توان رسیدن به آنها را ندارد، را مستدل نماید. محقق جهت تأیید نگرش خود، از روایات بسیار و همچنین حمل مطلق آنها بر مقید، سود جسته است. در این باره روایات به دو گروه تقسیم شدهاند و دستهای که قول جامعیت کلی را پوشش میدهد برای بررسی بیشتر به پنج صنف جزئیتر تقسیم و بازبینی شده است و نویسنده در نهایت دلالت آنها بر این قول با توجه به قیود دسته بعد ناکافی دانسته است. حمل روایات مطلق بر دسته دوم یعنی احادیثى که به آنچه در قرآن نیست، اشاره دارد، این نگرش را تقویت میبخشد. نهایت اینکه محقق با مخدوش ساختن دلائل قائلان به جامعیت مطلق، با استفاده از آیات قرآن و تحلیل عقلی و با کمک این روایات بر مبنای خود یعنی جامعیت فیالجمله قرآن در رفع نیازها، پای فشرده است.
نرگس انصاری؛ اعظم شمسالدینی
چکیده
مکتب نقدی ساختارگرایی که در غرب مطرح و سپس در میان ما متداول گردید با انجام پژوهشهای زبانی به دنبال روشن کردن ماهیت آثار ادبی و ویژگیهای آنهاست. این مکتب کشف انسجام شکلی و معنایی میان این آثار را هدف خود قرار داده است. ساختار در حقیقت برگرفته از مجموع روابط موجود در اجزاء یک اثر است و ساختارگرایی آنها را بهعنوان یک نظام کامل و یک ...
بیشتر
مکتب نقدی ساختارگرایی که در غرب مطرح و سپس در میان ما متداول گردید با انجام پژوهشهای زبانی به دنبال روشن کردن ماهیت آثار ادبی و ویژگیهای آنهاست. این مکتب کشف انسجام شکلی و معنایی میان این آثار را هدف خود قرار داده است. ساختار در حقیقت برگرفته از مجموع روابط موجود در اجزاء یک اثر است و ساختارگرایی آنها را بهعنوان یک نظام کامل و یک کل درهمتنیده مورد بررسی قرار میدهد. بیشک با بهکارگیری این نظریههای جدید در تحلیل متن قرآن که متنی ادبی و بینظیر میباشد، میتوان بهصورت علمی جنبه اعجاز ادبی آن را از نظر زیباشناسی مشخص کرد. یافتن تناسب و ارتباط تنگاتنگ میان آیات، هماهنگی کامل لفظ و معنا و موسیقی، تأثیرگذاری کلام خدا را نمایانتر میسازد. این در حالی است که برخی گاه بیارتباطی آیات در سورههای قرآن را مطرح میکنند. از این رو بحث حاضر تلاش دارد با روش تحلیلی- توصیفی و پس از ارائه مباحث مقدماتی پیرامون شیوه تحلیل متون در نقد ساختاری که امری ضروری به نظر میرسد، ساختار سوره «الحاقة» را بررسی و انسجام ساختاری آن را در سه سطح موسیقایی، واژگانی و نحوی در سطح کل سوره و آیات مشخص سازد. بررسی ساختار و محتوای سوره مورد بحث، هماهنگی میان غرض و معنا و لفظ را بهخوبی نمایان میسازد. ایقاع حروف، کلمات و نوع جملات و ساختار کوتاه آیات و واژگان آن با توجه به غرض سوره یعنی ترسیم صحنههای قیامت و نشان دادن هول و هراس حاکم بر آن و... بیانگر شدت و عظمت موضوع است.
